البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 600

اشکال این چنین است که إعطاء بما هو فعلٌ من الافعال مبهم بوده و هیچ گونه دلالتی بر إنشاء بیع ندارد و فقط در صورتی دلالت بر بیع دارد که قصد بیع با آن شده باشد؛ یعنی وقتی بایع به قصد ایجاب إعطاء می کند و مشتری به قصد قبول أخذ می کند بیع محقق می شود. پس بیع معاطاتی از عناوین قصدیه بوده و متقوم به قصد است. از طرف دیگر مُنشئ که می خواهد إنشاء بیع کند در واقع قصدش به بیع تعلق می گیرد در حالی که خود بیع نیز از عناوین قصدیه بوده و متقوم به قصد خود مُنشئ می باشد. پس قصد بیع متوقف بر قصد بیع می شود که دور است.

البته این اشکال نسبت به سایر عناوین قصدیه نیز ساری و جاری است. مثلاً تعظیم که از عناوین قصدی است با صرف بلند شدن صادق نیست. در صورتی بلند شدن می تواند مصداق تعظیم باشد که با بلند شدن قصد تعظیم داشته باشد. پس تعظیم مرکّب از «فعل و قصد» است. از طرف دیگر کسی که می خواهد تعظیم کند و قصد تعظیم دارد در واقع قصدش به «فعل و قصد» تعلق می گیرد و این یعنی که قصد هم در مرتبه ی قبل است به عنوان موضوع و هم در مرتبه بعد است به عنوان عارض بر موضوع، در حالی که یک شیء نمی تواند مقدم و مؤخر باشد.

پاسخ به اشکال دور

در پاسخ به این شبهه می گوییم: اوّلاً بدیهی است که این عناوین قصدیه اتفاق می افتد و با یک شبهه نمی توان از یک امر بدیهی رفع ید کرد. ثانیاً حلش به این است که وقتی شخصی می خواهد مثلاً به دیگری احترام بگذارد می داند که فعل به تنهایی مصداق احترام نیست، کما این که قصد احترام هم به تنهایی مصداق احترام به حمل شایع نیست. بدین جهت لازم است هم قصد احترام داشته باشد