البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 95

صفحه 95

قبول دارند که از مقوله ی اضافه نیست، بلکه بنابر نظر مشهور فلاسفه از مقوله ی کیف نفسانی است.

ثانیاً: «ملک» مفهومی اعتباری و اختراعی است و مانعی ندارد مخترِعِ آن با این که از مقوله ی اضافه اقتباس کرده، شدت و ضعف برای آن فرض کند. به عبارت دیگر آن چه تضعف و اشتداد نمی پذیرد نفس مقوله ی اضافه است، ولی مفهوم اعتباری مقتبس از آن مانعی ندارد دارای اشتداد و تضعف باشد؛ چون اعتبار سهل المؤونه و به ید معتبر است و مانعی ندارد تخلّف از نسخه ی اصل (مقتبسٌ عنه) داشته باشد؛ چه در ناحیه ی اصل اعتبار و چه در ناحیه ی آثاری که بر آن مترتب می کند.

بنابراین اگر حقیقت ملک همان طور که محقق اصفهانی قدس سره - فرمودند «احتواء شیء علی شیء» باشد که مقتبس از مقوله ی اضافه است، باز مانعی ندارد برای آن اشتداد و تضعّف فرض کرد؛ به این معنا که مرتبه ای از ملک آن قدر محکم باشد که به آسانی زائل نمی شود و آثار بیشتری داشته باشد، امّا مرتبه ی دیگر آن ضعیف بوده و به آسانی زائل شده و آثار کمتری داشته باشد.(1)


1- گرچه اعتبار سهل المؤونه و به ید معتبر است و حقیقتی وراء فرض فارض و اعتبار معتبِر ندارد و ممکن است معتبِر از أعراض مختلفی اقتباس کرده باشد، ولی کلام در این است که این مفهوم اگر در خارج موجود شود تحت کدام یک از مقولات قرار می گیرد [لو وجد فی الخارج لکان من مقوله ...] و معلوم است که شیء اگر در خارج تصور شود فقط تحت یکی از مقولات می تواند باشد. به عبارت دیگر مقوله، جنس عالی حقیقت شیء است و همان طور که یک شیء نمی تواند دو جنس عالی داشته باشد، در مفاهیم اعتباری نیز آن چه که به منزله ی جنس برای آن است نمی تواند مرکب باشد. بله در مورد ملک می توان گفت: همان طور که علم از مقوله ی کیف نفسانی است و در عین حال ذات اضافه است نه این که از مقوله ی اضافه باشد ملک نیز اگر در خارج محقق شود به نحو کیف نفسانی ذات اضافه خواهد بود و شاید مراد حضرت استاد دام ظله در حقیقت این باشد. (امیرخانی)
کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه