کتابخانه بالقرآن

البیع بررسی گسترده ی فقهی بیع «اهمیت بیع، تعریف بیع و شماری از عقود، گستره ی بیع و افتراق آن از سایر عقود صفحه 96

صفحه 96

نظیر کلام محقق اصفهانی قدس سره - را یکی از شاگردان ایشان(1) در مبحث طهارت و نجاست مطرح کرده و فرموده است: نجاست، قابلیت اشتداد و تضعف ندارد و نمی توان گفت نجاستِ نجسی، قوی تر و شدیدتر از نجاستِ نجس دیگر است. ولی همان طور که توضیح دادیم به خاطر اعتباری بودن این مفاهیم، مانعی ندارد معتبر آن را دارای شدت و ضعف فرض کند و این از طرف شارع در مورد نجاست اتفاق افتاده است؛ مثلاً نجاست بول را قوی تر از نجاست خون اعتبار کرده است؛ به این معنا که نجاست بول با یک مرتبه آب قلیل زائل نمی شود، ولی نجاست خون زائل می شود و معنای اشتداد در عالم اعتبار، چیزی غیر از این نیست.

اشکال مرحوم امام قدس سره - بر نظریه ی مساوات حق با ملک ضعیف

مرحوم امام قدس سره - در ردّ این نظریه می فرماید(2):

1- فقه الشیعه (للسید الخویی)، کتاب الطهاره، ج 3، ص127: أنه قد استدل علی نجاسه ولد الزنا بجمله من الروایات الّتی یأتی ذکرها ... فمنها: مرسله الوشاء عمن ذکره عن أبی عبد اللّه علیه السلام -: «أنه کره سئور ولد الزنا، و سئور الیهودی، و النصرانی، و کلّ من خالف الإسلام، و کان أشدّ ذلک عنده سؤر الناصب». و فیه: أن الکراهه أعم من النجاسه المصطلحه، فإن الکراهه فی الأخبار و إن لم تکن ظاهره فی الکراهه المصطلحه، لکنها لیست ظاهره فی خصوص الحرمه فیمکن أن یکون الوجه فیه القذاره المعنویه. و ذکر ولد الزنا فی سیاق الأنجاس لا یصلح قرینه لإراده النجاسه، لإمکان أن یکون الوجه فی الجمیع هو القذاره المعنویه، کما یشهد لذلک التصریح بأشدّیه سئور الناصب، فإنها هی القابله للتشکیک دون النجاسه الظاهریه.
2- کتاب البیع (للإمام الخمینی)، ج 1، ص400: فإذا صحّ ما ذکرناه من وحدانیّه حقیقته کما هو کذلک عرفاً و لغه و تبادراً فالتحقیق أنّه غیر الملک و السلطنه. و الشاهد علیه: مضافاً إلی فهم العرف و ارتکاز العقلاء صدقه فی موارد لا یعتبر فیها الملک و لا السلطنه، فلو سبق إلی مکان فی المسجد و الأراضی المتّسعه من الأملاک و الموقوفات، فلا شبهه فی أنّه لا یملک المکان المسبوق إلیه بوجه من الوجوه؛ لا ملکاً ضعیفاً، و لا شدیداً، لو سلّم تصوّر الشدّه و الضعف فی الملک، مع أنّ المعروف أنّه أحقّ به من غیره، و یتعلّق به حقّ له علی المکان. و توهّم: مالکیّته للتمکّن فیه، کلام شعری لا ینبغی الإصغاء إلیه، و مخالف لاعتبار العقلاء. و لو حفر نهراً و أوصله إلی الشطّ، فما لم یدخل الماء فی نهره لا یکون مالکاً للماء بلا شبهه بوجه من الوجوه، و لکن یمکن أن یقال: إنّ له حقّ الحیازه، و فی مورد التحجیر یثبت حقّ علی الأرض، و لا تصیر ملکاً له بلا ریب. و من أمثال ما ذکر یظهر: أنّ اعتباره غیر اعتبار الملک، و لا یکون مساوقاً له، و لا أخصّ منه.