بررسی فقهی احکام رشوه، غش و کم فروشی صفحه 117

کسی است که به حق عمل می کند، دوستش می دارد، یا از اقوام اوست، یا با هم رفیقند و قبل از قضاوت هم به او هدیه می داده. حالا هم که قاضی شده باز بدون ملاحظه ی منصب قضاوت به او هدیه می دهد.

امّا گاهی ارتباط، خویشاوندی یا رفاقتی با قاضی ندارد و به قول معروف، اگر قبل از منصب قضاوت، کلاهش هم پشت خانه ی این قاضی می افتاد آن را برنمی داشت، ولی الان که قاضی شده، حتّی هدیه های با ارزش زیاد هم به او می دهد. البته هدیه ی او، در مقابل حکم نیست که بگوییم رشوه است، بلکه برای این است که در نفس قاضی، ایراث حبّ کند تا به نفعش حکم کند. گاهی هم برای این نیست که به نفعش حکم کند، بلکه هر غرضی که رشوه دهنده با دادن رشوه می خواهد به آن برسد، او با دادن هدیه و با یک پیچ و خم هایی به آن برسد.

برخی به اطلاق سلسله روایاتی استدلال کرده اند که بیان می کند هدیه به امراء و چه بسا حکّام، غُلول است؛ یعنی خیانت به حقّ یا خیانت به حاکم اسلامی و ولی امر بوده و حرام است و مالک آن نمی شود.

روایات دالّ بر حرمت هدیه ی بر قضات

اشاره

این روایات عبارتند از:

روایت أصبغ از امیرالمؤمنین - علیه السلام -

[محمد بن علی بن الحسین] فِی عِقَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ عَنْ سَعْدٍ الْإِسْکَافِ عَنِ الْأَصْبَغِ