بررسی فقهی احکام رشوه، غش و کم فروشی صفحه 135

صادر کند، اگر این شخص در مقابل صدور شناسنامه از مراجعین طلب رشوه کند، یا پزشکی در بیمارستان موظف است مجانی ویزیت کند، اگر از بیماران طلب پول کند، جایز نیست؛ چون مصداق «أکل مال به باطل» است.

بله، اگر وظیفه ی او نباشد که به طور مجانی انجام دهد، هر چند آن عمل بر او واجب باشد (واجب عینی یا کفایی)، مانند نانوا، قصاب و ... که وجوبش به نحو مجانی نیست بلکه چه بسا مجانی بودنش باعث اختلال نظام و بی نظمی می شود پول گرفتن اشکالی ندارد و صدق رشوه بر چنین پولی هم مشکل است و بلکه می توانیم بگوییم صادق نیست.

حکم رشوه در مقابل کاری که اعم از حلال و حرام است

اشاره

مسأله ی دیگری که مرحوم شیخ و دیگران متعرض شده اند آن است که رشوه در مقابل عملی که اعم از حلال و حرام است چه حکمی دارد؟ یعنی می خواهد فلان عمل محقق شود؛ چه از طرق حلال و چه از طریق حرام مثلاً می خواهد فرزندش در فلان اداره استخدام شود، اگر از طریق قانونی و حلال انجام شد، فبها و إلّا از طریق غیر قانونی و حرام رشوه در مقابل چنین عملی چه حکمی دارد؟

این مسأله می تواند صورت های مختلفی داشته باشد: