احکام عمومی بازار صفحه 112

روزی را که تلف کرده است، بدهد.(1)

اما اگر کسی یکی از اشیای مثلی، مانند فرش های ماشینی و ظروف و کتاب و مانند این ها را که معمولا مثل آن فراوان است و قیمت اجزایش با هم فرق ندارد، غصب کند، باید مثل همان چیزی را که غصب کرده به صاحبش پس بدهد، و چیزی را که می دهد، باید خصوصیاتش مثل چیزی باشد که آن را غصب کرده و از بین رفته است.(2)

رشد قیمت مال غصبی

اگر چیزی را که مانند گوسفند قیمت افراد آن با هم فرق دارد، غصب نماید و از بین برود؛ چنانچه قیمت بازار آن فرق نکرده باشد؛ ولی در مدّتی که پیش او بوده مثلًا چاق شده باشد؛ باید قیمت وقتی را که چاق بوده، بدهد.(3)

حکم خرید و فروش بدون شرایط معامله

اگر در چیزی که می فروشند یکی از شرط های صحت معامله نباشد؛ مثلًا چیزی را که باید با وزن خرید و فروش کنند، بدون وزن معامله نمایند:

1. معامله باطل است؛

2. چنانچه فروشنده و خریدار با قطع نظر از معامله راضی باشند که در مال یکدیگر تصرّف کنند؛ اشکال ندارد؛

1- فتوای حضرات آیات نوری و زنجانی، در این مورد تفصیلاتی دارد که به رساله آنان مراجع شود (همان، مسئله 2558).
2- همان، مسئله 2559.
3- بنا بر فتوای آیت الله سیستانی: «اگر چیزی را که قیمی است غصب نماید و از بین برود، اگر در مدّتی که پیش او بوده صفتی پیدا کرده که قیمتش بالا رفته است؛ مثلًا چاق شده؛ سپس تلف شده است؛ اگر این چاقی در اثر رسیدگی بهتر غاصب نباشد، باید قیمت وقتی را که چاق بوده، بدهد؛ ولی اگر در اثر رسیدگی او باشد، لازم نیست این افزایش قیمت را بپردازد» (همان، مسئله 2560).