احکام عمومی بازار صفحه 117

احکام اقاله (پس گرفتن کالا)

اشاره

«اقاله» به معنای برهم زدن معامله از سوی هر دو طرف(خریدار و فروشنده) است. مثلا با این که خریدار حق فسخ ندارد، کالای خریده شده را پس بدهد و فروشنده نیز بپذیرد.(1)

امام صادق(علیه السّلام) در مورد فضیلت پذیرش اقاله فرمودند:

خدای عزوجل روز قیامت به چهار گروه نگاه می کند: کسی که معامله پشیمانی را اقاله کند؛ یعنی با کسی که معامله ای کرده و پشیمان شده معامله را فسخ کند و کسی که به فریاد بیچاره ای رسیده ... (2).

موارد جاری شدن اقاله

اقاله در تمام قراردادها به جز عقد نکاح قابل اجرا است و به هر لفظی که باشد صحیح است؛ حتی اگر لفظی در کار نباشد؛ بلکه یک طرف معامله، آن چه را به او منتقل شده، پس بدهد و طرف مقابل هم آن را بگیرد، اقاله انجام شده است.(3)

اقاله به کم تر یا بیش تر

اقاله معامله به بیش تر و یا کم تر از قیمت معامله جایز نیست. بنابراین، اگر مشتری جنس یا قیمتی روی کالا بگذارد، یا فروشنده چیزی از قیمت کالا را کم کند و قبول کند، اقاله صحیح نیست و مال فروخته شده در ملک مشتری و

1- درسنامه فقه، ج2، ص86.
2- «أَرْبَعَهٌ ینْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیهِمْ یوْمَ الْقِیامَهِ... مَنْ أَقَالَ نَادِماً أَوْ أَغَاثَ لَهْفَانَ أَوْ أَعْتَقَ نَسَمَهً أَوْ زَوَّجَ عَزَباً» (وسائل الشیعه، ج17، ص387).
3- تحریر الوسیله، ج1، ص527.