احکام عمومی بازار صفحه 120

اسب مرا پیدا کند، این گندم ها را به او می دهم»؛ لازم نیست بگوید آن گندم مال کجاست و قیمت آن چیست؛ ولی اگر مال را معین نکند؛ مثلًا بگوید: «کسی که اسب مرا پیدا کند ده من گندم به او می دهم»؛ باید خصوصیات آن را کاملًا معین نماید.(1)

مسئله: اگر جاعل، مزد معینی برای کار قرار ندهد؛ مثلًا بگوید: «هر کس بچه مرا پیدا کند، پولی به او می دهم»؛ و مقدار آن را معین نکند؛ چنانچه کسی آن عمل را انجام دهد، باید مزد او را به مقداری که کار او در نظر مردم ارزش دارد، بدهد.(2)

مسئله: اگر عامل پیش از قرارداد، کار را انجام داده باشد، یا بعد از قرار داد، به قصد این که پول نگیرد انجام دهد؛ حقّی به مزد ندارد.(3)

مسئله: بعد از آن که عامل کار را شروع کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند، اشکال ندارد؛ ولی باید مزد همان مقدار کار او را به اندازه ای که نزد مردم ارزش دارد؛ بپردازد. (4)

مسئله: عامل می تواند هر زمان که بخواهد از انجام دادن عمل صرف نظر کند و مستحق اجرتی نیست؛ ولی اگر کار را شروع کرده باشد و با ترک آن ضرری متوجه جاعل می شود، باید آن را به پایان برساند. مثلًا اگر کسی بگوید: هر کس

1- همان، مسئله 2221.
2- بنابر فتوای آیت الله زنجانی: «اگر جاعل مزد معینی برای کار قرار ندهد، مثلًا به بنّا بگوید: "اگر اتاق مرا تعمیر کردی، پولی به تو می دهم" و مقدار آن را معین نکند، چنانچه بنّا آن کار را انجام دهد، جاعل باید حد اقل مقداری را که در این گونه جعاله ها داده می شود، بدهد» (همان، مسئله 2222).
3- همان، مسئله 2223.
4- بنا به فتوای حضرات آیات صافی، نوری، زنجانی و آیت الله سیستانی: «اشکال دارد» (همان، مسئله 2225).