احکام عمومی بازار صفحه 140

کیلو برنج مبادله شود، ربا محسوب می شود؛ ولی اگر یک کیلو برنج شمالی با یک کیلو برنج هندی مبادله شود، مشکلی ندارد. (1)

تذکّر: اگر چیزی را که اضافه می گیرد، غیر از جنسی باشد که می فروشد؛ مثلا یک تن گندم را به یک تن و هزار تومان بفروشد، باز هم ربا و حرام است؛ بلکه اگر زیادتر نگیرد، ولی شرط کند که خریدار عملی برای او انجام دهد، ربا و حرام خواهد بود.(2)

مبادله جنس خوب و بد

در معامله اگر یکی از دو جنس، سالم و دیگری معیوب، یا جنس یکی خوب و جنس دیگری بد باشد، یا دو جنس با یکدیگر تفاوت قیمت داشته باشند؛ چنانچه بیش تر از مقداری که می دهد، بگیرد؛ باز هم ربا و حرام است. پس اگر مس صحیح بدهد و بیش تر از آن مس شکسته بگیرد، یا برنج مرغوب بدهد و مقدار بیش تر برنج نا مرغوب بگیرد، ربا و حرام می باشد.(3) همچنین

است اگر مقداری طلا با عیار بالا بدهد و مقدار بیش تری طلا با عیار پایین بگیرد؛ باز هم ربا و حرام خواهد بود.(4)

ملاک جنس ربایی

اگر جنسی را که می فروشد و عوضی را که می گیرد از یک چیز عمل آمده باشد (هر دو از یک ریشه باشند)، چنانچه بیش تر از مقداری که می دهد، بگیرد؛ باز هم ربا و حرام است. بنابراین، اگر یک کیلو روغن بفروشد و در عوض

1- همان، مسئله 2077.
2- همان، مسئله 2073.
3- همان، مسئله 2072.
4- مجموعه استفتائات آیت الله مکارم شیرازی، سؤال 1820.