احکام عمومی بازار صفحه 16

گونه معاملات حرام است.

نکته: سود مشروع گاه مکروه خواهد بود، مانند گرفتن سود از کسی که وعده احسان در معامله به او داده شده است.(1)

سود در تجارت در بیش تر مباحث معاملات جاری است که احکام هر کدام در همان بخش ذکر می شود.

مسائل جانبی تجارت

سد معبر

اماکن عمومی ملک شخص یا اشخاصی معین نیست و همگان در استفاده از آن ها مساوی اند،(2) مانند راه ها، جاده ها و معابر.

استفاده از اماکن عمومی برای تمام افراد جامعه مباح است؛(3) امّا اگر استفاده از آنان، به گونه ای باشد که موجب ضرر رساندن به دیگران یا مزاحمت برای آنان باشد، مانند نشستن در راه عبور و مرور (سد معبر)، یا منع قانونی داشته باشد؛ جایز نیست.(4)

اولویت استفاده از مکان عمومی

اگر شخصی زودتر از دیگران در جایی از اماکن عمومی استقرار پیدا کند، در استفاده از آن، تا زمانی که در آن مکان است، حق اولویت دارد و دیگران نمی توانند مانع استفاده وی گردند؛ امّا اگر این شخص به قصد اعراض و

1- فرهنگ فقه فارسی، ج4، صص 548- 549.
2- مهذب الاحکام، ج23، ص 255.
3- المبسوط ج4، ص 82 و الخلاف، ج 4، ص 42 .
4- جواهر الکلام، ج38، ص 77.