احکام عمومی بازار صفحه 168

فتوا داده و درآمد حاصله از این راه را حرام می دانند. دلایل این فتاوا علاوه بر موارد ذکر شده (ضرر برای اقتصاد کشور) ضرر هایی است که به اعضا و زیرشاخه ها وارد می آید؛ زیرشاخه هایی که موفق نشده اند عضوی را جذب کنند و در نتیجه قسمت اعظم سرمایه خود را از دست داده اند.(1)

سوال: حکم شرکت در طرح تجاری گلدکوییست و مانند آن چیست؟

جواب: شرکت و عضو شدن در هر نوع بازاریابی شبکهای که به صورت هرمی و بیانتهاست؛ جایز نیست.(2)

سوال: تکلیف پولی که از طریق معامله با شرکت گلدکوئیست و مانند آن به دست آمده، چیست؟

جواب: اگر صاحبان اصلی پول را میشناسد، باید به آن ها برگرداند؛ در غیر این صورت، از طرف آنان( با اجازه مجتهد جامع شرایط ) به فقیر صدقه بدهد.(3)

معامله مارکتینگ

اگر منظور از «نتورک مارکتینگ»، (Network Marketing)، «بازاریابی شبکه ای»(NM)(4) باشد که در مقوله تجارت الکترونیکی و استفاده از تکنولوژی

1- سایت اسلام کوئست؛ www.islamquest.net .
2- استفتا از دفاتر همه مراجع و رساله دانشجویی، سؤال 594.
3- رساله دانشجویی، سؤال 594.
4- بازاریابی شبکه ای (NM) فرق دارد با بازاریابی چندسطحی (MLM). بازایابی چندسطحی شدیدا در معرض تبدیل شدن به دسیسه هرمی است و در برخی کشورها مراجع قضایی و اقتصادی توصیه می کنند که MLM هم غیرقانونی شود. مثلا در آمریکا اکثر MLM ها در لیست های سیاه یا لیست های مشکوک از سوی دولت قرار دارند؛ چون نفس فعالیت بازاریابی از نوع MLM می تواند به دسیسه هرمی مبدل شده و همان مفاسد و اختلالات اقتصادی را به وجود آورد. مزیت اصلی بازاریابی شبکه ای (NM) نسبت به روش سنتی سرعت فروش و ارزان تر بودن کالاست و در واقع، شکل مدرن و جدیدی از بازاریابی سنتی است که در آن بازاریاب لزوما مشتری نیست و خریدار نیز به عنوان مصرف کننده نهایی است و نه عضو جدید شبکه (نک: مصاحبه دکتر کاتوزیان با روزنامه همشهری، 9 اسفند، 1384).