احکام عمومی بازار صفحه 38

بخش دوم سخنان حضرت، به آسیب شناسی تجارت اختصاص دارد:

«این را نیز بدان که بسیاری از بازرگانان در دادو ستد بسیار سخت گیری می کنند؛ گرفتار بخل و تنگ نظری ناپسندی گرفتار هستند؛ دست به احتکار می زنند و در خرید و فروش خود رأی اند. این گونه رفتار از طرفی به زیان جامعه و از طرفی دیگر، عیبی برای حکومت محسوب می شود. تلاش کن همانند سیره رسول الله(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) از احتکار [ارزاق توسط بازرگانان] جلوگیری کنی! خرید و فروش می باید آسان و راحت انجام شود و نیز عادلانه و با قیمت مناسب، که با آن به هیچ یک از فروشنده و خریدار اجحافی نشود. اگر کسی بعد از منع تو به احتکار اقدام کرد، او را با رعایت اعتدال مجازات کن.»(1)

این بخش از سخنان امیرمومنان(علیه السّلام) را نباید به منزله مذمت تاجران، یا تجارت قلمداد کرد؛ بلکه مبنای سخن آن حضرت، آسیب شناسی اخلاقی تجارت و بازرگانی است. بر این اساس، فضای تجارت می تواند موجب شکل گیری یا گسترش برخی از رذیلت های اخلاقی، همانند بخل، تنگ نظری، سخت گیری در معامله و احتکار گردد.

اشتغال زنان

اشاره

پرداختن زن به پاره ای از فعالیت های اقتصادی و کسب درآمد از این طریق، نه تنها از نظر شرعی مانعی ندارد، بلکه پسندیده است و در روایات معصومان(علیهم السّلام ) بدان سفارش شده است.(2) بدیهی است این سفارش بر رعایت حرمت بانوان مبتنی است.