- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش های فرعی 6
- پرسش اصلی 6
- مهریه 6
- پرسش های پژوهش 6
- پیشینه پژوهش 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- یک _ مال بودن 34
- اشاره 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- دو _ قابلیت تملک 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- اشاره 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- 2. مالکیت مهریه 38
- ج) مهر واگذار شده 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- اشاره 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
2. مهریه در حدیث
اشاره
پیش از این، به اهمیت مهریه از دیدگاه قرآن اشاره شد. اکنون جایگاه مهریه به عنوان یکی از حقوق ویژه زوجه در جریان ازدواج، بنابر آموزه های روایی بررسی می شود. مهریه از نظر امامان معصوم علیهم السلامامری مهم و لازم است و روایت های بسیاری نیز درباره اهمیت مهر و ضرورت وجود آن در عقد نکاح، تأکید فراوان به پرداخت آن، پیامدهای سر باز زدن از پرداخت آن، فضیلت و آثار مثبت بخشش مهر با اختیار خود زن، چیزهایی که مهر قرار می گیرد و چیزهایی که مهر واقع نمی شود و شرایط موضوع و میزان مهر، نقل شده است.
الف) اهمیت مهر
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید:
اِنَّ اللّهَ لَمّا خَلَقَ الدُّنْیا لَمْ یَخْلُقْ فِیها ذَهَباً وَ لا فِضَّهً فَلَمّا أَنْ أَهْبَطَ آدَمَ وَ حَوّاءَ أَنْزَلَ مَعَهُما ذَهَباً وَ فِضَّهً فَسَلَکَهُما ینابِیعَ فِی الْأَرْضِ مَنْفَعَهً لِأَوْلادِهِما مِنْ بَعْدِهِما وَ جَعَلَ ذلِکَ صَداقَ آدَمَ لِحَوّاءَ فَلا یَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یَتَزَوَّجَ اِلاّ بِصَداقٍ.(1)
خداوند هنگامی که دنیا را خلق کرد، هنوز در آن طلا و نقره را نیافریده بود و زمانی که آدم و حوا را به زمین راند، طلا و نقره نیز به همراه آنها نازل کرد و به صورت چشمه هایی برای اولاد آنها که بعدها خواهند آمد، به جریان انداخت و خداوند آن چشمه های طلا و نقره را به عنوان صداق آدم برای حوا قرار داد. پس سزاوار نیست کسی بدون صداق ازدواج کند.
امام صادق علیه السلام درباره زنی که بدون مطالبه مهر، به نکاح مردی رضا داده بود، فرمود:
اِنَّما کانَ هذَا لِلنَّبِی صلی الله علیه و آله وسلم فَأَمّا لِغَیْرِهِ فَلا یَصْلُحُ هذا حَتّی یُعَوِّضَها شَیْئاً یُقَدِّمُ
1- محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، 1403 ه_ . ق، چ 2، ج 100، ابواب المهور، باب 17، ح 35.