- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- پرسش اصلی 6
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش های فرعی 6
- پرسش های پژوهش 6
- پیشینه پژوهش 6
- مهریه 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- اشاره 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- 2. مهریه در حدیث 21
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- یک _ مال بودن 34
- اشاره 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- دو _ قابلیت تملک 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- ب) مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- اشاره 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- اشاره 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- اشاره 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- 1. تعریف جهیزیه 87
- فصل ششم: جهیزیه 87
- اشاره 87
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- 7. مالک جهاز 93
- کتاب نامه 96
از امام صادق علیه السلام پرسیده شد: کمترین حد مهر چه مقدار است؟
امام علیه السلامفرمود: «پیمانه ای از شکر (یا شاخه ای از نبات)».(1)
برید عجلی از امام باقر علیه السلام درباره مردی پرسید که زنی را در ازای یاددادن سوره ای از قرآن به نکاح خود درآورده است. امام فرمود: «من دوست ندارم تا پیش از آموختن سوره موردنظر و بخشیدن چیزی به زن، زناشویی صورت پذیرد». سپس راوی پرسید: آیا جایز است مقداری خرما یا کشمش به عنوان مهر به او پرداخت شود؟ امام فرمود: «اگر زن به آن راضی باشد، اشکال ندارد؛ مقدار آن هر قدر می خواهد باشد.»(2)
کنانه می گوید: «حضرت رسول صلی الله علیه و آله وسلم مرا آزاد کرد و همین آزادی (از رقیت) را مهر من قرار داد».(3)
ز) مقدار مهرالسنه
روایت های بسیاری درباره مقدار مهری که پیامبر گرامی اسلام برای همسران و دختران خود قرار داده، وارد شده است که در اصطلاح فقها به مهرالسنه معروف شده و مقدار آن بنا بر روایت های امامان معصوم علیهم السلام عبارت است از پانصد درهم نقره.
امام صادق علیه السلام به نقل از امام باقر علیه السلام در این زمینه می فرماید:
رسول خدا هیچ یک از دختران و زنان خود را به مهر بیش از دوازده اوقیه و یک نش تزویج نکرد. مقدار اوقیه، چهل و مقدار نش، بیست درهم (در مجموع 500 درهم) است.(4)
زراره می گوید: شنیدم که امام صادق علیه السلام فرمود:
1- «قالَ قُلْتُ لَهُ ما أُدْنی ما یُجْزِی ءَ مِنَ الْمَهْرِ؟ قالَ: تِمْثالٌ مِنْ سُکَّرٍ». همان، ح 2
2- سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ امْرَأَهً عَلی أَنْ یُعَلِّمَنَّها سُورَهً مِنْ کِتابِ اللّهِ. فَقالَ: ما أُحِبُّ أَنْ یَدْخُلَ حتّی یُعَلِّمَها السُّورَهَ و یُعطیها شیئا قُلْتَ: أیَجوز اَنْ یُعطیَها تَمراً اَوْ زبْیاً؟ قال: لاباس بذلک اذا رَضِیَتْ به کائناً ما کان». وسائل الشیعه، ج 21، باب 7، ح 2
3- بحارالانوار، ج 103، باب احکام تزویج الاماء، ح 2.
4- وسائل الشیعه، ج 21، باب 4، ح 4.