- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- مهریه 6
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش های فرعی 6
- پرسش اصلی 6
- پرسش های پژوهش 6
- پیشینه پژوهش 6
- جهیزیه 7
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- اشاره 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- اشاره 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- اشاره 21
- الف) اهمیت مهر 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- اشاره 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- یک _ مال بودن 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- دو _ قابلیت تملک 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- ب) مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- اشاره 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- 2. مالکیت مهریه 38
- ج) مهر واگذار شده 38
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- اشاره 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- 1. تعریف جهیزیه 87
- فصل ششم: جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
پیش گفتار
تثبیت نهاد خانواده در سلامت اجتماع نقش بسزایی دارد. این مهم در گرو شفافیت همه سنّت ها و اجزای نظام خانواده است که مهریه و جهیزیه از مهم ترین آنهاست. پرسش های زیادی درباره جایگاه، اهمیت، کاربرد و ارتباط این دو پدیده با یکدیگر وجود دارد. برخی تحلیل ها به کمیت، کیفیت و خصوصیات آنها در محدوده منظومه معرفتی اسلامی پرداخته اند. در منابع و مآخذ اسلامی رهنمودهای زیادی درباره مهریه مطرح و در آیات متعدد قرآن کریم نیز بر این حق مسلّم زنان تأکید شده است. در روایات امامان معصوم علیهم السلام نیز حدود آن شفاف تر و ساده تر بیان شدهاست. فقها با کمک این متون دینی، از جنبه های گوناگون احکام عملی آن را بیان کرده اند.
با توجه به رشد فزاینده این دو پدیده، به ویژه مهریه و برداشت های نادرست از این سنّت مقدس و نورانی، این سؤال مطرح است که در جامعه امروز چه فایده و کارکرد ویژه ای برای آن می توان تصویر کرد. پیش فرض این سؤال ها این است که مهریه برای جلوگیری از طلاق طراحی شده است؛ حتی گفته شده مهریه قیمت زنان است، پس باید جلوی این توهین به زنان گرفته شود. درحالی که مهریه به عنوان یک هدیه، نشانه ای از شدت و احساس و عواطف زوجین به همدیگر است. مهریه نمادی است از علاقه، صداقت، وفاداری و حسن هم نشینی زندگی خانوادگی.