- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش های فرعی 6
- پرسش های پژوهش 6
- مهریه 6
- پرسش اصلی 6
- پیشینه پژوهش 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- یک _ مال بودن 34
- دو _ قابلیت تملک 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- اشاره 36
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- 2. مالکیت مهریه 38
- ج) مهر واگذار شده 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- اشاره 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- 1. تعریف جهیزیه 87
- فصل ششم: جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلمبرای زنان خود دوازده اوقیه و یک نش مهر قرار داد و اوقیه، چهل درهم و نش، نصف اوقیه، همان بیست درهم است.(1)
معاویه فرزند وهب می گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود:
رسول خدا برای زنان خویش دوازده اوقیه و نش مهر قرار دارد و اوقیه، چهل درهم و نش، نصف اوقیه یا همان بیست درهم و مجموعاً 500 درهم بوده است.(2)
ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام
بنا بر احکام موجود در روایت های باب مهرالسنه، باید مهریه حضرت زهرا علیهاالسلام، به مقدار 500 درهم باشد، ولی به دلیل زیاد بودن روایت ها در این زمینه، اختلاف نظر وجود دارد. در روایت ها نمونه های گوناگونی را به عنوان مهر آن حضرت ذکر کرده اند که بدون شک، برخی از آن نمونه ها، بیشتر از معیاری است که در روایت های مهرالسنه گفته شده است. بدین ترتیب، موارد بیشتر از مهرالسنه را در مهر حضرت زهرا علیهاالسلام باید از باب اقتضای شأن و جایگاه والاو مرتبت بلند ایشان دانست.
از سخنان ائمه اطهار دربارهمهریه حضرت زهرا علیهاالسلام می توان دریافت که رعایت کردن مهرالسنه، برای مؤمنان الزامی نیست.
امام صادق علیه السلامفرمود:
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم، فاطمه علیهاالسلام را به عقد علی علیه السلامدرآورد و یک زره حطیمه، با ارزش معادل سی درهم را مهر وی قرار داد.(3)
امام باقر علیه السلام فرمود:
مهر فاطمه یک جامه کهنه از برد یمانی، یک زره حطیمه و یک پوست
1- «سَمِعْتُ أَباعَبْدِاللّهِ علیه السلام یَقُولُ مَهرَ رَسُولُ اللّهِ نِساءَهُ اثْنَتَیْ عَشْرَه أُقِیَّهً وَ نَشّاً وَالْأُقِیَّهُ أَرْبَعُونَ دِرْهَماً وَ النَّشُّ نِصْفُ الْأُقِیَّهِ وَ هُوَ عِشْرُونَ دِرْهَماً». همان، ج 15، ابواب المهور، باب 4، ح 3.
2- همان.
3- همان، باب 5، ح 7.