- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- پرسش اصلی 6
- تعریف مفاهیم 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش های فرعی 6
- مهریه 6
- پرسش های پژوهش 6
- جهیزیه 7
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- اشاره 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- اشاره 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- یک _ مال بودن 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- چهار _ تعیین نمونه 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- ب) مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- اشاره 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- اشاره 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
دانسته اند که میزان مهر را با رعایت همه شرایط زمانی و مکانی، وضعیت اقتصادی جامعه و شأن و جایگاه زن و به طور کلی رعایت امور رایج در عرف اندیشمندان در نظر بگیرند و خودشان آن را تعیین کنند. ضمن آنکه رعایت میانه روی را بر عموم مؤمنان گوشزد می کنند.
ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز
برخی از متدینان ممکن است بخواهند به سیره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلمعمل کنند و مقدار مهر را برابر مهرالسنه قرار دهند. در اینجا این پرسش مطرح می شود که مقدار مهرالسنه در عرف جامعه چقدر است؟ در مورد میزان مهر السنه به نرخ روز دو نظر وجود دارد. گروهی از صاحب نظران صرفا با توجه به وزن پانصد درهم نقره به تعیین معادل ریالی آن پرداخته اند که این مبلغ بر اساس قیمت روز نقره در زمان های مختلف از 937/3 ریال تا 500/157 ریال در نوسان است. بیان برخی نویسندگان این گروه به شرح زیر است:
مقدار مهرالسنه، پانصد درهم است، ولی با در نظر گرفتن شرایط زمانی و اوضاع و احوال اقتصادی موجود، نرخ آن متفاوت خواهد بود.
«پانصد درهم به حساب امروز، قریب 5/262 مثقال پول نقره می شود».(1)
«مهرالسنه، مقدار 5/262 مثقال پول نقره سکه دار به مثقال صرافان است که از قرار مثقالی 15 ریال، جمعا 937/3 ریال می شود».(2)
«مهر سنت یا مهرالسنه، مهری است که پیامبر خدا برای دخترش تعیین کرد. این مهر پانصد درهم بود که معادل است با 5/262 مثقال پول نقره مسکوک به مثقال صیرفی (هر مثقال، 24 نخود) که اگر هر مثقال را شش صد ریال حساب کنیم، به پول امروز، بالغ بر 500/157 ریال خواهد شد».(3)
1- محمدباقر محقق، حقوق مدنی زوجین، 1343، ص 344.
2- محمدجعفر جعفری لنگرودی، ترمینولوژی حقوق، کتاب خانه گنج دانش، 1368، چ 4، ص 702.
3- حسن صفایی و اسدالله امامی، مختصر حقوق خانواده، تهران، نشر دادگستر، 1379، چ 3، ص 152.