- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- پرسش اصلی 6
- پرسش های فرعی 6
- تعریف مفاهیم 6
- مهریه 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش های پژوهش 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- اشاره 34
- اشاره 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- یک _ مال بودن 34
- اشاره 34
- دو _ قابلیت تملک 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- اشاره 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- 2. مالکیت مهریه 38
- ج) مهر واگذار شده 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- اشاره 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
آنچه در مهرالمثل معتبر است، موقعیت زن از نظر بزرگی، شرف، زیبایی، سن و سال، دوشیزگی، عقل، ثروتمندی، درایت، پاک دامنی، ادب و مانند این امور است که به واسطه آنها هدف افراد و رغبت آنان گوناگون می شود.(1)
به طور کلی، آنچه در عرف برای یک زن امتیاز و نقطه قوّت به شمار می آید، در مهرالمثل رعایت می شود. این امتیازها در زمان ها و موقعیت های مختلف، اندکی متفاوت است که باید در همه حال، این تفاوت ها در نظر گرفته شود.
چهار _ موارد تعلق مهرالمثل
هرگاه میان زوجین قرارداد خاصی درباره مهر وجود ندارد یا قرارداد درستی در زمینه مهر بسته نشده است یا در اصل عقد، اشکالی وجود دارد، مهرالمثل به زن تعلق می گیرد. مواردی که به عنوان مهرالمثل به زن تعلق می گیرد، از این قرار است:
اول) کسی که ازدواج کند و مهر تعیین نکند و با زن نزدیکی کند، بدون اینکه چیزی به زن داده باشد، در این صورت، مهرالمثل به عهده او ثابت می شود.(2)
دوم) اگر کسی که زنی را به عقد خویش درآوَرد و با وی نزدیکی کند و بعد از آن، فساد عقد معلوم شود، عقد باطل است و در صورت ذکر نشدن مهر در متن عقد، برای زن مهرالمثل تعیین می شود. در واقع، این گونه تعبیر می شود که آن زن، خواهر رضاعی وی بوده و او نمی دانسته یا سبب دیگری از اسباب تحریم، در عقد وجود داشته و او نمی دانسته است.
همچنین کسی که زنی را مجبور به زنا کند، مهرالمثل بر عهده اوست، ولی در صورت رضایت داشتن زن، برای او مهری نیست؛ زیرا در زنا مهر نیست.(3)
1- علی اصغر مروارید، ینابع الفقهیه، بیروت، مؤسسه فقه الشیعه، 1413 ه_ . ق، چ 1، ج 18، ص 269.
2- المقنعه، ص 509.
3- همان.