- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- تعریف مفاهیم 6
- مهریه 6
- پرسش اصلی 6
- پرسش های فرعی 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش های پژوهش 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- اشاره 21
- الف) اهمیت مهر 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- یک _ مال بودن 34
- دو _ قابلیت تملک 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- اشاره 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- ب) مهرالمثل 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
پس بنابر قوانین اسلام، مهریه، ملک خالص زوجه است و دیگران در آن حق ندارند؛ حتی «اگر در ضمن عقد، مالکیت غیر زوجه شرط شود، آن شرط از نظر فقیهان درست نیست و عمل به آن لازم نیست. حتی اگر آن شخص، نزدیک ترین فرد به زن باشد، مثل پدرش؛ باز هم آن شرط لازم الوفا نیست»(1) و مهریه مال زن است.
3. شیوه پرداخت مهریه
الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه
آیا لازم است همه مهر هنگام عقد نکاح یکجا به زن پرداخت شود یا اینکه زوج ملزم به پرداخت نیست و می تواند آن را بعد از عقد نکاح، یکجا یا قسطی به زن بپردازد؟
همه فقهای امامیه، اصل جواز پرداخت مهر به صورت مدت دار یا نقدی را قبول دارند. ازدواج با مهریه مدت دار و نقد درست است، چنان که ازدواج با مهری که مقداری از آن مدت دار و مقدار دیگرش نقد باشد، نیز درست است.
فقها درباره چگونگی تعیین مدت پرداخت، اختلاف نظر دارند که آیا این مدت به صورت دقیق مشخص باشد یا اینکه معلوم بودن اجمالی کفایت می کند و مبهم بودن، از بعضی جهت ها ضرری ندارد. برای مثال، پرداخت مهر را به یکی از دو مدت مرگ یا طلاق موکول کنند. این گونه تعیین مدت، هرچند مقداری اجمال دارد، در واقع معیّن است؛ زیرا بدون تردید، اتفاق خواهد افتاد.
ب) پرداخت مهریه به نرخ روز
اشاره
بحث دیگر در زمینه پرداخت مهریه، چگونگی پرداخت مهریه هایی است که در طول سال های گذشته بنابر آداب و سنن آن زمان معیّن شده و در زمان
1- محمدبن حسن طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح و تعلیق: محمدباقر بهبودی، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، چ 2، ج 4، ص 276.