- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- پرسش های فرعی 6
- پرسش های پژوهش 6
- پرسش اصلی 6
- تعریف مفاهیم 6
- مهریه 6
- پیشینه پژوهش 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- اشاره 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- 2. مهریه در حدیث 21
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- الف) مهرالمسمّی 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- یک _ مال بودن 34
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- ب) مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- اشاره 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- 1. تعریف جهیزیه 87
- فصل ششم: جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
اگر شوهر مرتد شده باشد، فقهای امامیه درباره حکم آن اختلاف دارند. برخی می گویند: در چنین حالی، زن مستحق همه مهر خود است؛ زیرا سبب انحلال عقد، شوهر است و نه زن. بیشتر فقهای امامیه، این مورد را به طلاق پیش از نزدیکی تشبیه کرده اند؛(1) یعنی زن مستحق نصف مهر است.
5. مهر در ازدواج موقت
به مهریه عقد موقت، «مهر المتعه» گفته می شود. در عقد موقت، مهر از ارکان آن به شمار می آید و اگر ذکر نشود، عقد باطل است. ارکان عقد موقت، چهار چیز است: صیغه، زوجین، مدت، مهر.
بنابر صحیحه زراره، امام صادق علیه السلام می فرماید: «نکاح موقت منعقد نمی شود، مگر با ذکر مدت و مهر در آن».(2)
در ازدواج موقت، زن به سبب عقد، مالک مهر می شود، ولی در اینکه به مجرد عقد می تواند آن را طلب کند یا خیر و پرداخت همه آن به محض انعقاد عقد، به شوهر واجب می شود یا خیر، نظرهای متفاوتی وجود دارد. گروهی از فقیهان گفته اند که زن تا پایان یافتن مدت عقد، استحقاق طلب کردن همه مهر را ندارد.
در برابر این نظریه، عده ای از فقها معتقدند که پرداخت مهر و اجرت در عقد موقت، به مجرد انعقاد عقد واجب می شود، ولی مالکیت زن بر تمام مهر زمانی استقرار می یابد که زن تا پایان مدت عقد ازدواج، اطاعت کرده باشد.
1- زرین باباخانی، مهریه حقوق خاصه زوجه، مؤسسه فرهنگی نشر رامین، 1377، چ 1، ص 78.
2- وسائل الشیعه، ابواب متعه، باب 17، ح 1.