مهریه و جهیزیه در اسلام و ایران صفحه 45

به دست آید، به سادگی از دست می رود(1) درباره مهریه زن باید گفت که فلسفه یا یکی از علل امضای آن در اسلام، استحکام رابطه همسری است؛ زیرا اضافه شدن شرایط و مقررات در هر عقد و قرارداد، از اهمیت موضوع و قوّت علقه مربوطه خبر می دهد، نه آنکه علت اصلی آن باشد که ازدواج جزو اموری همچون خرید و فروش است. ازاین رو، اگر در روایت ها، کلمه شراء ذکر می شود، به عنوان تشبیه است، نه شرای حقیقی؛ وگرنه دیگر احکام خرید و فروش مانند صیغه خاص، تعیین مبیع و خیار فسخ در آن جاری می شد. فلسفه آن نیز جریان یافتن وضع اجتماعات بشری است که به طور معمول زن ها به اقتضای مزاج یا اشتغال به خانه داری و تربیت اولاد، درآمدی همانند مردان نداشته اند.(2)

ب) تقویت جنبه معنوی عقد

مهریه نشانه ای بر تقدس و الهی بودن پیمان ازدواج در اسلام است و البته همین جنبه مهریه برای مردم اهمیت بیشتری دارد. جلوه آشکار این باور نیز آن است که در بیشتر موارد به همراه مهریه، یک جلد کلام اللّه مجید یا یک حج یا یک شاخه نبات تعیین می شود و گاهی خود همین امور معنوی، به تنهایی مهریه قرار می گیرد.

در حقیقت، مهریه را نمی توان از جهت مادی تبیین و تفسیر کرد؛ زیرا در مکتب اسلام هیچ تکلیف و وظیفه اجباری از زن در خانه خواسته نشده است تا در مقابل آن، به زن مهریه تعلق بگیرد. مهر را نمی توان ابزاری برای خرید زن، مزد خدمات او در خانه شوهر، پشتوانه ای برای دوران جدایی و ذخیره ای برای دوران پس از مرگ همسر دانست. بدین ترتیب، مرد در سایه ازدواج،