- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- پرسش اصلی 6
- پرسش های فرعی 6
- تعریف مفاهیم 6
- مهریه 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش های پژوهش 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- یک _ مال بودن 34
- دو _ قابلیت تملک 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- اشاره 36
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- 1. تعریف جهیزیه 87
- فصل ششم: جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
حق تملک بر زن را پیدا نمی کند و از این رهگذر، نمی تواند او را به کارهای خانه مجبور کند.
ج) مانع طلاق
بدون شک، مانع طلاق بودن، پرکاربردترین اثر مهریه در زندگی امروزی است. از دیدگاه بسیاری از مردم، کارکرد مهریه، جلوگیری کردن از طلاق و بیمه کردن عقد زناشویی است. برخی از خانواده ها تصور می کنند درصورتی که مردان بخواهند از حق خود در زمینه طلاق استفاده کنند، زنان نیز می توانند مهریه خود را مطالبه کنند و همین ترس از پرداخت مهریه، عاملی بازدارنده است که مردان را از طلاق منصرف می کند. به ویژه اگر مهریه به حدی باشد که شوهران، از پرداخت آن ناتوان باشند. در نتیجه، میان مردان و زنان نوعی تعادل پدید می آید و زن در مقابل حق طلاق مرد، حق مطالبه مهریه را چاره ساز مشکل می یابد. برای اینکه روابط زوج و زوجه به طور کل محفوظ بماند، شرع اسلام قواعدی را مقرر داشته، چنان که دستور فرموده است: زوج پیش از نکاح، حقی و مبلغی را به عنوان «صداق» و «مهریه» برای زن در نظر بگیرد.
از آنجا که ممکن است طلاق مایه خسارت زن شود، اسلام برای جبران این خسارت، مقرراتی بنا نهاده و برای مرد شرط هایی گذاشته است که بی سبب، در صدد طلاق برنیاید. مرد مکلف است مهر زن را بپردازد و حق ندارد هنگام طلاق، چیزی از آن را پس بگیرد. این خسارت مالی و مخارجی که برای تجدید زناشویی بر عهده مرد قرار می گیرد، کافی است که او را از فکر طلاق، مگر در مواقع ناچاری منصرف کند.(1)
1- نک: حسن ابراهیم حسن، تاریخ سیاسی اسلام، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، سازمان انتشارات جاویدان، 1366، چ 6، ص 201.