مهریه و جهیزیه در اسلام و ایران صفحه 52

ب) دریافت هدیه

قرآن از مهر، به نحله تعبیر کرده است؛(1) یعنی مهریه، هبه و بخشش و پیشکش از ناحیه مرد برای زن است. براساس این آیه، بسیاری از اندیشمندان، مهریه را تنها یک هدیه می دانند و معتقدند کارکرد اصلی مهریه، مبارزه با طلاق یا چنین مواردی نیست، بلکه مهریه، هدیه ای است که رضایت و اعتماد و دل خوشی زن را به دنبال دارد. از آنجا که در قرآن کریم، از مهریه به عنوان صدقه و نحله یاد شده است، این تعبیر بر این نکته دلالت دارد که مهر، هدیه ای است از جانب مرد به زن که برای نزدیک و مهربان ساختن قلب ها پرداخت می شود.

فقیهان در بحث از ضرورت یا بی تأثیری مهر در عقد نکاح، به این نتیجه رسیده اند که عقد نکاح بدون مهر، صحیح است و حتی شرطِ ندادن مهر نیز عقد نکاح را باطل نمی کند؛ زیرا نقش اصلی مهر، در واقع هدیه بودن است.(2)

فلسفه وجودی مهر نیز این است که مرد بدون آنکه فکر تملک زن را به ذهن خود راه بدهد، برای ایجاد دوستی و صمیمیت خانوادگی، باید مالی را به عنوان هبه مقرر شده، به زوجه تملیک کند.(3)

مهر، هدیه ای است که مایه خشنودی و اطمینان خاطر زن می شود و در اصل، به جهت عاطفی، زنان از هدیه گرفتن و مردان از هدیه دادن ارضا می شوند. این ویژگی، در سرشت زنان و مردان به ودیعه نهاده شده است. مهریه، ابزاری است در خدمت این ویژگی فطری و روانی زنان و مردان.(4)

1- نک: نساء: 4.
2- نک: یوسف بن علی مطهر حلی، ایضاح الفوائد فی شرح القواعد، تهران، نشر اسماعیلیان، 1389ه_ . ق، ج 3، ص 13.
3- نک: محمد عبده بروجردی، کلیات حقوق اسلامی، تهران، دانشگاه تهران، 1369، چ 1، ص 205.
4- نک: مرتضی مطهری، یادداشتهای استاد، تهران، صدرا، 1382، چ 2، ج 5، ص 110.