- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- اهمیت پژوهش 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- تعریف مفاهیم 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش اصلی 6
- پرسش های پژوهش 6
- مهریه 6
- پرسش های فرعی 6
- جهیزیه 7
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- اشاره 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- اشاره 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- اشاره 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- یک _ مال بودن 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- اشاره 36
- ب) مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
بنابراین دیدگاه، سفارش آموزه های روایی بر دوری از مهریه های کم، بدین دلیل است که مهریه های بسیار پایین و ناچیز نمی تواند عامل حمایتی مناسبی برای زن باشد.(1)
ساده ترین اِشکالی که بر این دیدگاه وارد است، ناسازگار بودن آن با دستورهای ارزشمند اسلام در آسان و کم گرفتن مهریه است. در نتیجه، کارکردهای تعریف شده برای مهریه را باید بهتر شناخت و همان ها را نیز از مهریه توقع داشت و دیگر نیازها را از راه های مؤثرتری تأمین کرد.
د) نشانه شخصیت زن
با دقت در مجموعه آموزه های دینی و سیره دین داران درباره مهریه درمی یابیم مهریه، ضامن پایداری زندگی زناشویی، جبران زحمت های زن در خانه و پرداخت کمبود حقوق مالی وی نمی شود، بلکه مهریه بیشتر نوعی عامل معنوی و حمایتی به شمار می آید. تعبیرهای قرآنی مانند نحله به معنای هدیه، و صداق به معنای صدق و صفا می تواند تأییدی بر همین معنا باشد. مهریه، نشانه ای از بزرگواری نفس و بلندی جایگاه و پاکی سرشت زن است و اعتماد وی به زندگی و خودباوری او را نسبت به گوهر وجودی اش بیشتر می کند و به این باور می رسد که زندگی زناشویی، عامل خوشبختی، بهروزی، سعادتمندی و مهرورزی است. همچنین درمی یابد در زندگی، شریکی همدل و همراز برای او هست که در همین ابتدای زندگی برای بنای پایه های زندگی و استحکام آن، سخاوتمندانه می بخشد. البته رسیدن به این خواسته ها زمانی ممکن است که مهریه یا دست کم بخشی از آن، در ابتدای زندگی به زن پرداخت شود. مهریه هایی که به صورت نسیه برعهده مرد قرار می گیرند، گاه برای دستیابی به چنین هدف هایی کارآیی بالایی دارند، ولی کارکردشان
1- نک: حسین حقانی زنجانی، حقوق خانواده در اسلام، قم، دارالتبلیغ اسلامی، 1350، چ 1، ص 138.