- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- پرسش های پژوهش 6
- تعریف مفاهیم 6
- پیشینه پژوهش 6
- مهریه 6
- پرسش اصلی 6
- پرسش های فرعی 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- اشاره 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- اشاره 21
- الف) اهمیت مهر 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- اشاره 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- اشاره 34
- یک _ مال بودن 34
- اشاره 34
- دو _ قابلیت تملک 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- ب) مهرالمثل 36
- اشاره 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- 2. مالکیت مهریه 38
- ج) مهر واگذار شده 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- 7. مالک جهاز 93
- کتاب نامه 96
کم رنگ تر است؛ زیرا در تقدیم هدیه نقدی، لذت و انسی است که در مهریه نسیه وجود ندارد. به ویژه اگر این توافق ضمنی در جامعه وجود داشته باشد که مهریه، دینی است که هیچ گاه به زن پرداخت نمی شود، ارزش و تأثیر مثبت مهریه، پنهان و ناکارآمد باقی خواهد ماند. هر چند قبول هزینه ای با عنوان مهریه، بدین معناست که مرد به ارزش و جایگاه زن در خانه معترف است و به این باور رسیده که برای دستیابی به زن باید هزینه ای بس باارزش بپردازد و همین جنبه معنوی مهریه، از شخصیت والای زن خبر می دهد. «در مهر جنبه معنوی بیشتر مورد نظر است، نه جنبه مادی آن تا از این راه، نشانه ای از بالا رفتن قیمت زن باشد، بلکه عاملی است برای احترام به آبرو و شخصیت او و توجه به بزرگی و مقام او».(1)
اگر به نام هایی که قرآن به هزینه های زندگی داده دقت شود، می توان پی برد که صداق، هزینه خریدن زن نیست، بلکه پذیرش بزرگی زن و امر ازدواج است.
ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته
دختران جوان با هزاران امید و آرزو، چشم به شروع یک زندگی موفق دارند، با این امید که در زندگی مشترک به خواسته ها و هدف هایشان برسند. آنان در این راه، از جان مایه می گذارند و در کنار مردان برای رشد و شکوفایی زندگی مشترک می کوشند و از سرمایه جوانی، توان و شادابی شان در این راه می گذرند. آنان شخصیت و جایگاهی را که در طول سال ها همت و کوشش به دست آورده بودند، برای رشد و کمال مشترک خرج می کنند و در حقیقت، همه هستی شان را امیدوارانه به پای زندگی مشترک، می ریزند. زنان با قبول زندگی زناشویی، بسیاری از چیزها را از دست می دهند و در مقابل، می توانند با دوراندیشی و همکاری با شوهران، به هدف های تازه تری برسند.
1- تشکیل خانواده در اسلام، ص 110.