- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- اهمیت پژوهش 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش های پژوهش 6
- پرسش های فرعی 6
- مهریه 6
- پرسش اصلی 6
- پیشینه پژوهش 6
- جهیزیه 7
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- اشاره 8
- اشاره 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- 1. دسته بندی مهر 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- یک _ مال بودن 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- اشاره 34
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- اشاره 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- 2. مالکیت مهریه 38
- ج) مهر واگذار شده 38
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
امروزه به دلیل شاغل بودن، بی سرپناه نمی مانند، همچنین امروزه عوامل حمایتی دیگری مانند بیمه، نقش پشتوانه را برای زن ایفا می کنند. البته نقش مهریه به عنوان یک عامل حمایتی پذیرفته شده در قانون، انکارناپذیر است؛ زیرا تنها تعداد محدودی از زن ها شاغلند و بیشتر زنان از این چرخه بیرون می مانند. بیمه نیز در عمل چنین کارکردی دارد؛ زیرا بیمه به دیگر شرایط اجتماعی وابسته است، ولی مهریه به عنوان عامل حمایتی همگانی، همواره در اختیار زنان است.
و) پاداش کار در خانه
یکی از دغدغه های جنبش های مدافع حقوق زنان، کار زنان در خانه است. آنان بر این باورند که کار زنان در خانه بدون مزد می ماند و مردان ارزش آن را نادیده می گیرند. همچنین ساعت کار زنان در خانه بیش از ساعت کار مردان در بیرون از منزل است، ولی چون کارهای خانگی را انجام می دهند، به چشم نمی آید. بدین ترتیب، پایگاه اجتماعی درخور شأن خود را ندارند و حقوقشان تباه می شود.(1)
اسلام کار در خانه را جزو وظایف زن نمی داند و زنان اگر بخواهند، می توانند در قبال این کارها مزد دریافت کنند، هرچند آنان از نظر اخلاقی خود را موظف می دانند که این گونه کارها را انجام دهند. در واقع، هنجارهای اجتماعی موجود در جامعه، بر عهده گرفتن این گونه کارها را از زنان می خواهد، به ویژه از زنانی که بیرون از خانه شاغل نیستند و همیشه در خانه به سر می برند. حال باید پرسید آیا در نظام اسلامی، در ازای این وظایف _ حداقل اخلاقی _ حقوق و مزدی تعریف شده است؟ برخی بر این باورند که مهریه، پاداش و قدردانی از زحمت ها و تلاش های بی وقفه و بی منت زنان در
1- نک: جورج ریتزر، نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران، علمی، 1374، چ 2، صص 459 _ 496.