- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- اهمیت پژوهش 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- پرسش اصلی 6
- پرسش های فرعی 6
- تعریف مفاهیم 6
- مهریه 6
- پرسش های پژوهش 6
- پیشینه پژوهش 6
- جهیزیه 7
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- اشاره 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- اشاره 21
- الف) اهمیت مهر 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- یک _ مال بودن 34
- دو _ قابلیت تملک 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- اشاره 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- 2. مالکیت مهریه 38
- ج) مهر واگذار شده 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- اشاره 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
ح) نشان حق مالکیت زن
اسلام برای زن، جایگاه بسیار ویژه و والایی را تعریف کرده و یکی از دلایل آن، به رسمیت شناخته شدن مالکیت زن در این مکتب نورانی است؛ حقی که حتی تاکنون در حقوق کشورهای به ظاهر پیشرفته نیز به طور کامل رعایت نشده است.(1)
مهریه، یکی از ابزارهایی بود که به کمک آن، حق مالکیت زنان آشکارا اعلام شد. پیش از اسلام، مهریه را به پدر زن می دادند و قیمت زن خوانده می شد، ولی اسلام بر این سنت خط بطلان کشید و مهریه را حق خالص زن قرار داد؛ حقی که فقط خود او می تواند آن را تصاحب کند و هیچ کس دیگر این حق را ندارد که مهریه او را بگیرد. در واقع، مهریه، ملک زن است و اسلام، حق مالکیت او را به رسمیت شناخته است. برخی این کارکرد ویژه را اصلی ترین فایده مهریه دانسته اند.
ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی
جدا از کار زنان در خانه، نقش زنان در فعالیت اقتصادی در مقایسه با مردان کمتر است. یکی از دلایل این مسئله، نبودن زمینه های مناسب برای مشارکت زنان در ساختار اجتماع است. در این میان، برای آسان تر و روان تر شدن فعالیت زنان در امور اقتصادی، می توان از مهریه کمک گرفت. البته این تحلیل آن گاه معنا می یابد که مهریه، به طور نقد به زنان پرداخت شود و با این امکان مالی، زنان بتوانند از آن برای پیشبرد هدف ها و امور اقتصادی خویش بهره گیرند. نیز از این رهگذر، افزون بر جبران کمبود سهم الارث، دست کم به بخشی از حقوق طبیعی ناشی از کار و فعالیت پیاپی و ایفای نقش های مثبت و گاه بی مانند خود در اجتماع دست یابند. همچنین در اختیار داشتن این
1- نک: حبیب الله طاهری، حقوق مدنی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ص 216.