- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- پرسش اصلی 6
- پرسش های فرعی 6
- مهریه 6
- تعریف مفاهیم 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش های پژوهش 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- اشاره 21
- الف) اهمیت مهر 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- یک _ مال بودن 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- چهار _ تعیین نمونه 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- ب) مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- اشاره 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
سرمایه می تواند افزون بر تأمین امنیت خاطر، آنان را در انجام دادن کار و فعالیت اجتماعی و سرمایه گذاری در عرصه های مناسب یاری برساند.(1)
3. آثار مهریه برای مرد
مهریه، نه تنها در زندگی زن کارکرد و آثار مفیدی دارد، در مواردی تأثیر مثبتی هم بر مرد دارد و جایگاه و هویت او را نیز قوّت می بخشد.
با توجه به برخی تعبیرهای قرآنی، مهریه نشانه صدق و صفای مرد است. براین اساس، هزینه کردن مرد برای مهریه، گواهی بر استواری و پایبندی او به عقد ازدواج است و نشان می دهد که مرد، با صفای باطن و در کمال درستکاری، ازدواج را پذیرفته است و قصد نیرنگ زدن ندارد؛ زیرا در غیر این صورت، هیچ گاه پرداخت هزینه مهریه را نمی پذیرفت. مهریه را صداق نامیده اند؛ زیرا بر صدق پرداخت کننده آن دلالت دارد(2) و قانون گذار برای اثبات علاقه مرد به زن، مقرر کرده است که مرد هنگام ازدواج، مالی به عنوان مهر به زن بدهد.
بدون شک، کسی که برای چیزی هزینه می کند، در مقایسه با کسی که بدون صرف هیچ هزینه ای آن را به دست می آورد، نسبت به آن چیز جدی تر و پایبندتر می شود. براساس دیدگاه «تعارض یا هماهنگی شناخت» از لئون فیستنگر، کسی که برای پذیرفتن کاری یا پذیرش عضویتی، هزینه بیشتری پرداخت کرده باشد، باید خود را به تحمل پذیر بودن بیشتر وادارد. حال آنکه پرداخت هزینه برای اثبات وفاداری به چیزی شاید همیشه کارساز نباشد. ازاین رو، مهریه نشانه راستی و صداقت مرد است و به ندرت، ابزاری کارآمد برای جلوگیری از هر نوع سرپیچی مرد و تضمینی برای وفاداری همیشگی مرد است.
1- نک: تبیین جامعه شناختی مهریه، ص 283.
2- نک: عبدالکریم زیدان، المفصل فی احکام المرأه و البیت المسلم، بیروت، مؤسسه الرساله، 1417 ه_ . ق، چ 3، ص 49.