- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- پرسش اصلی 6
- پرسش های پژوهش 6
- مهریه 6
- پرسش های فرعی 6
- پیشینه پژوهش 6
- تعریف مفاهیم 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- اشاره 21
- الف) اهمیت مهر 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- یک _ مال بودن 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- چهار _ تعیین نمونه 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- ب) مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- اشاره 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
نمی کند، مگر اینکه زندگی شان در معرض فروپاشی قرار بگیرد. این مطالبه نکردن مهر به سبب اندیشه حاکم بر جامعه است. در این طرز فکر عمومی، زن اموال خود را از شوهر جدا نمی داند و آنچه را در اختیار شوهر است، متعلق به خود می داند. در نتیجه، مطالبه نکردن مهریه، نشان صمیمیت و یکرنگی زن و شوهر است.
مقصود بیشتر اندیشمندان که به پیامدهای مثبت مهریه اشاره می کنند، مهریه ای است که به زن پرداخت می شود. این مهریه را مرد، هم می تواند در ابتدای زندگی بپردازد و هم در طول مدت زندگی. بیشتر این صاحب نظران درباره این رویه عرف که مهریه فقط در قباله ازدواج قید شود و پرداخت آن به زن هرگز مورد نظر نباشد، بحثی ندارند و معلوم نیست که حتی آنان همین آثار مثبت را برای این نوع مهریه نیز پذیرفته باشند. آنان به الگوی پیشنهادی شرع در فقه و آیه و روایت از مهریه نظر دارند و درباره رویه واقعی موجود در جامعه سخن نمی گویند.
2. ارزیابی ارزشی
مقصود این است که آیا کارکردها و فایده های مهریه ریشه شرعی دارد یا خیر؟ در این ارزیابی، سازگاری یا ناسازگاری آثار مهریه با ملاک های دینی بررسی می شود. برای فهم همخوانی یا ناهمخوانی کارکرد مهریه با شرع، چند نکته را باید در نظر گرفت:
الف) آنچه در برخی آموزه های روایی با عنوان حکمت یا فایده و کارکرد مهریه آمده است، ملاک قطعی برای قضاوت نیست؛ زیرا در این روایت ها، کارکردها و پیامدهای مهریه، کامل بیان نشده است.
ب) معیار قضاوت ما، رویه حاکم بر فضای بحث در مجموعه ادبیات دینی است. البته تعبیرهای قرآنی درباره مهریه مهم ترند.
بنابراین، مهریه، هدیه ای است که شوهر به زن می بخشد و کارکرد اصلی آن، بزرگداشت، احترام و نکوداشت شخصیت زن و نشانه وفاداری و