- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- پرسش های فرعی 6
- مهریه 6
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش اصلی 6
- پرسش های پژوهش 6
- پیشینه پژوهش 6
- جهیزیه 7
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- اشاره 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- اشاره 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- اشاره 21
- الف) اهمیت مهر 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- الف) مهرالمسمّی 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- یک _ مال بودن 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- ب) مهرالمثل 36
- اشاره 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- 1. تعریف جهیزیه 87
- فصل ششم: جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
درستکاری مرد است. مهریه، هدیه ای است که بیشتر جنبه معنوی آن موردنظر است؛ هر چند به طور طبیعی، برخی آثار مادی مانند جبران حق الارث زن یا جبران زحمت های او برای خانواده نیز در پی دارد، ولی نخستین هدف مهریه، احترام گذاشتن به جایگاه و شخصیت زنان در خانواده و اجتماع است. البته این هدیه را نباید تنها در قالب هبه های فقهی تعریف کرد، بلکه مهریه را باید هدیه نمادین دانست که در جامعه ما همواره وجود داشته و در همه جوامع نیز به شکل های گوناگون رعایت می شود و اصلی استوار برای برقراری روابط اجتماعی به شمار می رود.
اسلام، این هدیه را به شکل ویژه و در قالب معیّن قرار داده و مهریه را مخصوص زن دانسته است. در مقابل مهریه، خانواده زن لازم نیست یک چیز مادی معادل پرداخت کند، بلکه مهریه تنها برای نشان دادن وفاداری مرد به زن است و به طور طبیعی زن نیز به مردِ وفادار محبت می ورزد؛ یعنی مهریه شکل عملی قانون جذب و انجذاب را در خانواده به وجود می آورد.
گفتنی است مهریه تعریف شده در شرع اسلام، با همان ویژگی های خود در صدر اسلام، اکنون در جامعه وجود ندارد. پس اگر چنین رویه نادرستی حاکم نمی شد، همگان می دانستند که تقدیم هدیه مرد به زن در ابتدای زندگی، چقدر زیبا و لذت بخش است. این هدیه، هیچ شباهتی به خرید و فروش ندارد، بلکه امری پسندیده و نکوست.
اگر معیار قضاوت، تعبیرهای قرآنی باشد، شاید این قاعده کلی درباره شرعی بودن یا نبودن مهریه درست باشد که هر چه کارکردهای مادی مهریه نسبت به کارکردهای معنوی آن بیشتر باشد، به همان اندازه از هدف های اصلی دین درباره مهریه دورتر می شویم. حتی در مواردی ممکن است به خلاف شرع نیز نزدیک شود، مانند اینکه زن مهریه را برای تأمین وسایل خانه یا برای هر منظور دیگری در اختیار شوهر قرار دهد یا اینکه مهریه تا اندازه ای بالا باشد که تصور پرداخت آن برای شوهر سخت و گاه ناممکن باشد.