مهریه و جهیزیه در اسلام و ایران صفحه 68

برای جمع میان این دو حکم، می توان گفت سفارش اسلام بر کم گرفتن مهریه، اخلاقی و غیرضروری است و معنای دستور اخلاقی این است که مهریه ها به اندازه ای باشد که داماد را به زحمت نیندازد و مانعی بر سر راه ازدواج جوانان نشود. البته بعضی از عالمان دین، سفارش های اسلام بر کم گرفتن مهریه را واجب دانسته اند و نظرشان این است که مهریه نمی تواند، بیش از مهر السنه معادل پانصد درهم باشد.(1)

2. فاصله گرفتن آنچه امروزه در این زمینه رخ می دهد با احکام فقهی؛ توضیح آنکه تلقی مردم از مهریه، آن است که مهریه امری تشریفاتی است و پرداخت آن ضرورتی ندارد و تنها نمادی برای نشان دادن جایگاه دختر و خانواده اش است. از این دیدگاه، مهریه با توجه به جایگاه اجتماعی و خانوادگی دختر تعیین می شود و به طور غیر رسمی، نقطه های قوّت و ضعف و ویژگی های ظاهری او در نظر گرفته می شود و برای تعیین آن چانه زنی می کنند. در نهایت، این اندیشه و فرهنگ نادرست، به سرعت رشد می کند، به گونه ای که برخی از جوانان، از وحشت گرفتار شدن در دام مهریه های هولناک و سرسام آور، از ازدواج گریزان می شوند.

شاید به خاطر همین رویه عرفی، برخی گمان کرده اند که مهریه، قیمت زن است. البته اگر کسی به درستی از حقیقت مهریه در اسلام آگاه نباشد، همین برداشت نادرست از رویه عرف به ذهن او می رسد. این در حالی است که با دقت در آموزه های دین اسلام، درمی یابیم که مهریه، فقط هدیه ای است که مرد به زن می پردازد. در تقدیم هدیه، موقعیت خانوادگی و اجتماعی دو طرف به طور کلی در نظر گرفته می شود، ولی هرگز تک تک نقاط قوّت و ضعف طرف مقابل شمرده نمی شود و در واقع، چانه زدن در هدیه هیچ معنایی ندارد.