- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- پرسش های پژوهش 6
- تعریف مفاهیم 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش اصلی 6
- مهریه 6
- پرسش های فرعی 6
- جهیزیه 7
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- اشاره 8
- اشاره 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- 2. مهریه در حدیث 21
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- یک _ مال بودن 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- اشاره 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- 2. مالکیت مهریه 38
- ج) مهر واگذار شده 38
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- اشاره 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
زندگی را در اختیار دارند و تنها چون قدرت تهیه وسایل لوکس، تجملاتی و تشریفاتی را ندارند و در مقایسه با طبقه مرفه جامعه امکانات کمتری در اختیار دارند، از احساس نداری دروغین و خودساخته عذاب می کشند. در عصر اشراف سالاری، یعنی همان عصر بربریت، این سبک های اتلاف آمیزِ نمایش دارایی ها و چشم و هم چشمی ها، به طبقه تن آسای واقع در رأس هرم اجتماعی، منحصر بود. حال آنکه آن نمایش ها اکنون سراسر ساختار اجتماعی را فرا گرفته است. هر طبقه تا آنجا که می تواند، سبک زندگی طبقه بالاتر از خود را الگو قرار می دهد و با همه توانش می کوشد تا همانند آنها زندگی کند. در این میان، طبقه فقیر گرچه از نظر مادی در موقعیتی بهتر از گذشته قرار دارد، بیشتر از نیازمندان دوره های پیشین، در زندگی رنج می برد. نظام موجود، گرچه فقیر زحمت کش را به معنای مطلق، فقیرتر نساخته است، آنها را در نظر خودشان فقیرتر معنا کرده است.
پس امروزه نمایش هایی بسیار شدیدتر از گذشته در جامعه اجرا می شود. از سوی دیگر، عده بیشتری می کوشند در عمل از این نمایش ها پیروی کنند. بدین ترتیب، چشم و هم چشمی، در زندگی امروزی شدت می گیرد و مهریه، یکی از عرصه های چشم و هم چشمی می شود. گاه به علت حسادت ها و رقابت های خانواده دختر با دیگران، مبلغ مهریه تا حد غیرعاقلانه ای بالا می رود. گویا این خانواده ها مهریه را قیمت دخترانشان پنداشته اند، که روز به روز بر آن می افزایند.(1)
د) بیم از آینده
همان گونه که در بحث کارکردهای اجتماعی مهریه گفتیم، در نظر برخی، مهریه، ضامنی برای حق طلاق است. همین عامل سبب شده است که مقدار
1- نک: سیمای زن در آیینه فقه شیعه، ص 126.