- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش های فرعی 6
- پرسش اصلی 6
- مهریه 6
- پرسش های پژوهش 6
- پیشینه پژوهش 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- اشاره 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- 2. مهریه در حدیث 21
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- الف) مهرالمسمّی 34
- یک _ مال بودن 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- سه _ معیار مشابهت 36
- ب) مهرالمثل 36
- اشاره 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- اشاره 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- 7. مالک جهاز 93
- کتاب نامه 96
ناشایست می کنند و ویژگی های منفی خود را از دید دختر و خانواده او پنهان نگه می دارند و حتی زنانشان را در نیمه راه رها می کنند. از سوی دیگر، برخی از دختران از این شرایط به زشتی بهره می برند و با ازدواج کردن، درصدد به دست آوردن سرمایه مرد هستند و قصد عاقلانه و پایدار زندگی کردن را ندارند. همه این شرایط، به افزایش مهریه دامن می زند.
در شهرهای بزرگ و صنعتی مانند تهران که ارتباط های اجتماعی محدود شده است و مردم از آشنایی کامل یکدیگر محروم مانده اند، شاید مبلغ مهر، بهترین تضمین برای سرنوشت آینده زن باشد.(1)
با نگاهی دقیق تر، باید گفت که ساختار جامعه جدید، اگر در افزایش مهریه تأثیر داشته باشد، به دلیل بیم زنان و خانواده آنها درباره سرنوشت آینده شان است. بنابراین، بیم از آینده، سبب بالا رفتن میزان مهریه شده است.
ز) سن و ویژگی های ظاهری
یکی از عوامل بالابودن مهریه را می توان سن مناسب دختران دانست. در پژوهشی از عده ای از دختران ساکن قم و کرج که در طول دهه 70 ازدواج کرده بودند، آمار گرفته شد. این آمار نشان می داد مهریه کسانی که در حدود 16 تا 28 سالگی ازدواج کرده بودند، در مقایسه با دیگر افراد بالای 28 سال، بیشتر بود. هر چند این پژوهش در دامنه بسیار محدود انجام شد، شواهد دیگر نیز نشان می دهد که سن مناسب در زمان فعلی، در همین حدود است. علاوه بر سن مناسب، ویژگی های ظاهری، مانند زیبایی دختر نیز به طور قطع در میزان مهریه می تواند اثرگذار باشد. هر چند این واقعیت را نمی توان نادیده گرفت که «جمال» در رغبت بر تعهد به مهریه بیشتر اثر می گذارد. همچنین ویژگی های دیگری مانند موقعیت خانوادگی دختر، میزان تحصیلات و شغل
1- نک: پایان نامه شهلا کاظمی پور، بررسی دموگرافیک تغییر سن ازدواج، ص 110.