- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- اهمیت پژوهش 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش های پژوهش 6
- پرسش های فرعی 6
- مهریه 6
- پرسش اصلی 6
- پیشینه پژوهش 6
- جهیزیه 7
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- اشاره 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- یک _ مال بودن 34
- اشاره 34
- دو _ قابلیت تملک 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- ب) مهرالمثل 36
- اشاره 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- اشاره 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
بعضی از مردم، در مقدار تأثیر مهریه های گران بر جلوگیری از ازدواج تردید دارند. البته مهریه به تنهایی، عامل تجرد جوانان و تأخیر در ازدواج نیست، بلکه عوامل بسیاری برای این گونه مسائل وجود دارد. پس باید عوامل مشوق ازدواج جوانان در جامعه وجود داشته باشد و موانع ازدواج را هرچند ناچیز باشد، از میان برداریم. در واقع، تعیین مهریه های بسیار بالا برای بیشتر افراد جامعه با روح این سنت نیکو و سفارش های اسلام در این زمینه ناسازگار است و باید راه حلی مناسب برای این مسئله در جامعه پیدا شود.
2. راهکارهای حل مشکل مهریه
الف) جدی نگرفتن مهریه
بعضی معتقدند با جدی نگرفتن مهریه می توان، به فلسفه اصلی آن رسید. به گمان آنان، اگر مهریه مهم تلقی نشود، جنبه معنوی آن در جامعه دوباره برجسته می شود. آیت الله موسوی بجنوردی در گفت وگویی بیان کرده است:
در غرب، وقتی مهریه را مطرح می کنیم، به دخترهای تازه مسلمانی که می خواهند ازدواج کنند، برمی خورد. بیشتر عقدهایی که من می کنم، با یک ادکلن است.(1)
بنابراین، با تجدید نظر در نظام موجود خانواده، بحث مهریه جایگاه جدی و مهمی در آن نداشته و استحکام خانواده بدان گره نمی خورد. البته دادن هدیه مناسب از طرف مرد به زن، آن هم در اوان زندگی و هنگام شکل گیری ازدواج، بر صمیمیت، محبت و پیوند قلبی دو طرف می افزاید و در پایداری آن بسیار مؤثر است.(2)
1- سید محمد موسوی بجنوردی، نشریه ابوذر انجمن اسلامی دانشجویان دانشکده علوم پزشکی، ص 8 .
2- نک: محمد منصورنژاد، مسأله زن، اسلام و فمنیسم در دفاع از حقوق زنان، تهران، برگ زیتون، 1381، چ 1، ص 183.