- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- پرسش های فرعی 6
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش های پژوهش 6
- مهریه 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش اصلی 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- اشاره 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- 2. مهریه در حدیث 21
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- یک _ مال بودن 34
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- چهار _ تعیین نمونه 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- ب) مهرالمثل 36
- اشاره 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- اشاره 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
فصل دوم: مهریه در اسلام
اشاره
با طلوع خورشید اسلام، مسئله حقوق زن نیز چون دیگر مسائل و امور جامعه بشری به کلی تغییر و بهبود یافت. قوانین اسلام، همه آداب و قوانینی که سبب تباه شدن حقوق زنان می شد، به ویژه قوانین باب مهر را تغییر داد و قوانین جدیدی را جایگزین آنها کرد که حقوق زنان در آنها به طور کامل تضمین و جایگاه اجتماعی شان در آن تعریف و تثبیت شده بود.
از جمله قوانین حقوقی اسلام در باب مهریه که با هدف دگرگونی آداب پیشین وضع شد، این بود که شوهر حق باز پس گیری مهریه از زن را ندارد. از نظر اسلام، مهر از اموال مخصوص زن است.
از دیگر دگرگونی هایی که اسلام در باب مهر به وجود آورد، تغییر در نگرش جامعه به مهریه بود. پیش از آن، مهریه را بهای زن می دانستند. ازاین رو، پدر یا دیگر بزرگان دختر آن وجه را از داماد می گرفت و داماد نیز با پرداخت مهریه، خود را مالک زن می دانست. اسلام این پندار نادرست از مهریه را تغییر داد و مهریه را عطیه و هدیه، نه بهای زن معرفی کرد.
مهریه، هدیه ای است که به منظور ایجاد محبت میان زوجین و استحکام بنیان مقدس خانواده، مرد به زن می دهد. هدیه ای که به گفته شهید مطهری رحمه الله: «از احساسات رقیق و عطوفت آمیز مرد ناشی شده، نه از احساسات خشن و مالکانه».(1)
1- مرتضی مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، تهران، صدرا، 1374، چ 2، ص 199.