- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- پرسش های فرعی 6
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش های پژوهش 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش اصلی 6
- مهریه 6
- جهیزیه 7
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- اشاره 8
- اشاره 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- ه_) شرایط مهر 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- شرایط مهرالمسمّی 34
- یک _ مال بودن 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- اشاره 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- 2. مالکیت مهریه 38
- ج) مهر واگذار شده 38
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
دوم _ اینکه زندگی را به قدری بر زن سخت بگیرد که زن با بخشیدن مهریه، جان خود را خلاص کند. «زیادی مهر باعث شده است زندگی خانوادگی در بسیاری از کشورها پیچیده و دشوار شود و ازدواج پسر و دختر از لحاظ سن به تأخیر افتد؛ زیرا بسیاری از جوانان از نظر مسائل مادی در سطح پایینی قرار دارند. در نتیجه، در برابر مهرهای سرسام آور به ستوه می آیند و از فراهم آوردن این مبالغ هنگفت احساس عجز و ناتوانی می کنند. سپس دچار انحراف اخلاقی و پس از آن انحراف بسیار دردناک تر می شوند».(1)
بدین ترتیب، مهریه مانع ازدواج برخی جوانان می شود و در برخی موارد، به تأخیر سن ازدواج جوانان دامن می زند. در پی این تأخیر، مهریه، کارکرد اصلی خود را که ایجاد محبت و انس میان زوجین است، از دست می دهد و در مقابل، کینه و دشمنی میان زن و مرد پدید می آورد. امام علی علیه السلام در کلامی پر معنا به یکی از مهم ترین پیامدهای مهرهای زیاد اشاره می کند و می فرماید: «لاتُغالُوا بِمُهُورِ النِّساءِ فَتَکُونَ عَداوَهً؛ مهر و کابین زنان را بالا نبرید، زیرا سبب پیدایش دشمنی می شود».(2)
بنابراین، در تعیین مهر نباید آن قدر سخت گیری کرد که قدرت ازدواج از جوانان گرفته شود و به ناچار، تجرد را بر تأهل ترجیح دهند و اگر هم به ازدواج تن می دهند، بر اثر خرده گیری ها و اشکال تراشی های خانواده دختر، کینه پیدا کنند. به تجربه ثابت شده است که ایرادها و سخت گیری های خانواده دختر در مهر و مراسم عروسی، رنجش خاطر داماد را در پی داشته و او چنان کینه ای می شود که گاه تا آخر عمر کینه اش برطرف نمی شود.
ه_) آموزش جوانان
باید به جوانان آموزش داد که دیدگاه اسلام درباره مهریه، زیاده روی نکردن
1- علامه سید محمدحسین فضل الله، شیوه همسرداری، ترجمه: لطیف راشدی، تهران، پیام آزادی، 1373، چ 1، ص 47.
2- وسائل الشیعه، ج 21، ص 253.