- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اهمیت پژوهش 5
- فصل اول: کلیات 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- پرسش اصلی 6
- پرسش های فرعی 6
- تعریف مفاهیم 6
- مهریه 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش های پژوهش 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- یک _ مال بودن 34
- دو _ قابلیت تملک 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- اشاره 36
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- اشاره 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- فصل ششم: جهیزیه 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
در میزان آن است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «بهترین مهریه، کمترین آن است.»(1) نیز فرمود: «با برکت ترین ازدواج، کم خرج ترین آن است».(2)
همچنین باید به دختران آموخت که گرچه آنان در تعیین مهریه، حق انتخاب دارند، بهتر است از این حق در جهت محکم کردن بنیان خانواده کمک بگیرند. زن می توان به هر گونه که بخواهد، از مهرش استفاده کند، ولی صفای زندگی چیزی است که در سایه گروکشی ها و حساب گری ها دوام نمی آورد.
و) توجه به الگوهای مناسب
امام محمد باقر علیه السلام در حدیثی می فرماید:
زنی خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد: مرا همسری ده! رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: چه کسی حاضر است با این زن ازدواج کند؟ مردی برخاست و عرض کرد: یا رسول الله، من حاضرم با این زن ازدواج کنم. فرمود: چه چیزی می دهی؟ آن مرد گفت: چیزی ندارم. حضرت فرمود: نمی شود. زن بار دوم بازگشت. رسول خدا صلی الله علیه و آله دوباره تکرار کرد. کسی غیر از آن مرد برنخاست. باز هم زن برگشت. رسول خدا صلی الله علیه و آله برای سومین بار فرمود: با مهر قرار دادن هر آنچه از قرآن می دانی، این زن را به عقد تو درآوردم، پس به او [قرآن] بیاموز!(3)
از این داستان برمی آید که اسلام، بر دادن هدیه ای با عنوان مهریه تأکید دارد. براین اساس، پیامبر بزرگوار، نخستین بار که مرد گفت چیزی ندارد، فرمود: بدون مهر نمی شود، ولی وقتی اصرار زن را برای ازدواج دید، امری معنوی مانند آموزش قرآن را مهریه قرار داد. همچنین نشان می دهد در صورتی که مرد و زن همدیگر را بخواهند، نباید مهریه مانع ازدواج شود. اگر
1- همان، ص 252.
2- احمد شلبی، زندگی اجتماعی از دیدگاه اسلام، مترجم: محمود اسداللهی، مشهد، آستان قدس رضوی، چ 1، ص 59.
3- وسائل الشیعه، ج 21، ابواب المهور، باب 2، ح 1.