مهریه و جهیزیه در اسلام و ایران صفحه 89

فقها نیز بر مسئله نفقه زن تأکید دارند و معتقدند: «نفقه زن، بر نفقه های دیگر نزدیکان مرد مقدّم است.»(1) پس شکی نیست که فقها تهیه لوازم خانه را از وظایف مرد می شمارند و برای زن در تهیه آن هیچ وظیفه ای را بیان نمی کنند.

حال که از نظر فقهی، تأمین اثاث خانه بر عهده مرد است، چه چیز سبب شده است که زن خود را موظف بداند جهیزیه را با خود بیاورد و به عبارت دیگر، چرا این سنّت در جامعه ما نهادینه شده است؟

برخی از حقوق دانان، برای تبیین کارکرد جهیزیه، به اشتیاق زنان در کمک کردن به شوهر با هدف تأمین زندگی مشترک و ایفای نقش فعال در زندگی و مسئله سهم الارث زنان اشاره کرده اند. تأمین معاش خانواده برعهده شوهر است، ولی زن نیز میل دارد در این تلاش او را یاری دهد. در تقسیم کار سنّتی بین زن و مرد، زن به تنظیم امور خانه می پردازد و از کار خود درآمدی ندارد. پس ناچار باید مالی به همراه ببرد و بدین گونه، سهمی از این بار را به دوش کشد و همسر را کمک کند. در واقع، آوردن جهیزیه نشانه صمیمیت و مظهری از روح همکاری میان خانواده زن با شوهر است. از سوی دیگر، دختر خانواده نصف ارث می برد و دادن جهیزیه به او، راهی است برای تعدیل قانون ارث بین دختر و پسر(2) برخی دیگر، مسئله ارتباط متقابل مهریه و جهیزیه را طرح کرده اند.(3)

4. الگوی جهیزیه در اسلام

بدون شک، بهترین اسوه و الگو برای زنان مسلمان، زندگی و منش حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام است. جهیزیه این بانوی بزرگوار در تاریخ ضبط شده است و

1- همان، ص 569.
2- نک: دکتر ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی خانواده، تهران، شرکت انتشار، 1371، چ 3، ج 1، ص 200.
3- جامعه شناسی مسایل اجتماعی جوانان، ص 111.