- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- اهمیت پژوهش 5
- هدف های کلی پژوهش 5
- پرسش های پژوهش 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش اصلی 6
- مهریه 6
- پرسش های فرعی 6
- تعریف مفاهیم 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- فصل دوم: مهریه در اسلام 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- 2. مهریه در حدیث 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- فصل سوم: احکام فقهی مهریه 34
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- یک _ مال بودن 34
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- دو _ قابلیت تملک 35
- سه _ معیار مشابهت 36
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- اشاره 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- 2. مالکیت مهریه 38
- ج) مهر واگذار شده 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- فصل چهارم: کارکردهای اجتماعی مهریه 44
- اشاره 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 4. مهریه بدون کارکرد 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- فصل پنجم: عوامل افزایش مهریه و راه حل های کاهش آن 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- 1. تعریف جهیزیه 87
- فصل ششم: جهیزیه 87
- اشاره 87
- 2. مسئول تهیه جهیزیه 88
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- کتاب نامه 96
درآمده است، به گونه ای که خانواده های کم درآمد و عائله مند، از تهیه آن ناتوان می شوند و در بسیاری از مواقع، دختران جوان، به خاطر نداشتن جهیزیه یا کم بودن آن، از ازدواج محروم می مانند... به هر حال، تأمین جهیزیه های سنگین، کار ازدواج را دشوار می کند و گاهی نیز داستان آن کارمند بازنشسته پیش می آید که یکی از کلیه های خود را فروخت تا صرف تهیه جهیزیه یکی از دخترهای خود کند، ولی سوگمندانه در این راه جان خویش را از دست داد و به آغوش مرگ رفت.(1)
7. مالک جهاز
زن، مالک جهاز است و شوهر هیچ گونه مالکیتی بر جهیزیه ندارد، حتی اگر این جهیزیه با پول مهریه تهیه شده باشد؛ زیرا مهریه، مال خالص زن است و آوردن جهیزیه به خانه شوهر، به معنای انصراف زن از مالکیت یا شریک ساختن شوهر در آن نیست. حق مالکیت زن باقی می ماند، ولی شوهر نیز از منافع آن بهره مند می شود و می تواند از آنها به طور متعارف استفاده کند.
8. برگرداندن جهیزیه
اگر زن بخواهد، می تواند جهیزیه خود را از خانه شوهر به جای دیگر منتقل کند و شوهر موظف است جهیزیه اش را به او بازگرداند. البته برگرداندن جهیزیه هنگامی است که شوهر این اموال را تحویل گرفته و از آن استفاده کرده باشد که در این صورت، شوهر باید جهیزیه را کامل برگرداند. اگر این اثاث البیت، از ابتدا دست خود عروس باشد و با خود به همراه بیاورد و در خانه شوهر هم در اختیار او باقی بماند، شوهر در قبال جهیزیه مسئولیت ندارد.
در برخی شهرها رسم شده که صورتی از اقلام جهیزیه تهیه و وسایل جهیزیه به داماد تحویل داده می شود و از وی رسید می گیرند. این رسید،
1- احمد صادقی اردستانی، نیازهای جوانان، تهران، نشر خرم، 1379، چ 1، ص 284.