- الف - استحباب نکاح از دیدگاه کتاب و سنّت: 1
- 1377/6/22 یکشنبه درس شمارۀ (1) سال اول 1
- اشاره 1
- 1) متن عروه: 1
- کتاب النکاح 1
- مقدمه: 1
- اشاره 1
- 3) دلالت کتاب بر استحباب نکاح: 2
- 4) استحباب نکاح در سنّت: 4
- ب) مراد از «حبّ النّساء» در روایات 5
- اشاره 7
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 7
- 1) متن عروه 7
- الف): ادامه بحث قبل: 7
- 2) نکاح سبب گشایش روزی است (توضیح عبارت متن) 7
- 3) اشاره به سایر روایات 7
- ادامۀ مقدمه 7
- اشاره 7
- 4) بررسی کلام مصنّف قدس سرّه درباره کراهت عزوبت 8
- 5) اشاره به سایر روایات درباره کراهت عزوبت 9
- 6) تذکر یک نکتۀ کتاب شناختی 10
- 2) توضیح و بررسی مسئله 12
- 1) متن مسئله 12
- ب) مسئلۀ اول: 12
- 3) توضیحی دربارۀ سند حدیث قبل: 13
- فهرست منابع اصلی: 13
- اشاره 14
- الف - متن عروه - استحباب تعدد زوجات 14
- 1) مدلول آیۀ شریفه ( دلیل اول مسئله) و ارتباط میان صدر و ذیل آن: 14
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 14
- اشاره 14
- اشاره 14
- 2) بیان آقای طباطبائی (ره) در «المیزان» 17
- 3) مدلول آیه ترخیصِ تعدد زوجات است نه ترغیب آن 18
- ج): نکته: شبهۀ «عبده» در تطبیق «نساءنا» در آیۀ مباهله بر حضرت زهرا (س) و جواب آن: 19
- اشاره 19
- ب - دلیل دوم استحباب تعدد زوجات ( روایات) 19
- پاسخ شبهه توسط استاد - دام ظله 20
- د - استحباب نکاح اعم از دائم و منقطع و حرّه و أمه است. 21
- خلاصۀ درس این جلسه: 22
- الف): طرح مسئله 3: 22
- اشاره 22
- اشاره 22
- 1) توضیح مسئله: 22
- 1) توضیح مسئله: 23
- 2) توضیح استاد 23
- ب): طرح مسئلۀ 4: 23
- اشاره 23
- ج): توضیح استاد پیرامون مسئله: 24
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی در اقسام نکاح 24
- 1) توضیح: 25
- د) ادامۀ متن مسئله 4: 25
- اشاره 25
- 2) بررسی کلام مرحوم نائینی در واجب مشروط و مطلق: 25
- توضیح اشکال: 26
- 3) اشکال و جواب: 26
- دفع اشکال بنا بر مبنای مرحوم آخوند: 26
- جواب اشکال: 26
- مقتضای تحقیق در حل اشکال: 27
- ه) ادامه مسئله 4: 27
- نقد کلام آخوند: 27
- اشاره 27
- اشاره 28
- 1) کلام مرحوم نائینی در لا ضرر 28
- و) دلیل حرمت اضرار جانی: 28
- 2) قوله ره «مظنه الضرر»: 28
- مناقشۀ اول: 28
- 2) مناقشه در کلام مرحوم نائینی 28
- مناقشۀ دوم: 29
- 3) بیان مفاد روایت 29
- خلاصه جلسات پیش و این جلسه: 30
- اشاره 30
- الف) بحث دربارۀ نظر مرحوم آقای داماد دربارۀ "حرمت اضرار بدنی" : 30
- 1) توضیح مبنای آقای داماد (ره) در علت و حکمت احکام: 30
- 3) تطبیق بحث بر ما نحن فیه: 31
- 2) تکملۀ کلام ایشان از سوی استاد - مد ظله: 31
- اوّل: آن که عطف به "مظنّه" باشد 33
- ج) بحث درباره ادامه مسئله (4) (او الوقوع فی الزنا او محرّم آخر): 33
- 1) در این باره که "او الوقوع فی الزنا" در متن عروه عطف به چیست، دو احتمال وجود دارد: 33
- ب) آیا حرمت اضرار تنها در ضرر قطعی است یا مظنه ضرر کفایت می کند؟: 33
- اشاره 33
- 2) در متن مسئله آمده که از جمله موارد وجوب نکاح، موردی است که ترک آن موجب وقوع در زنا یا حرامی دیگر شود: 34
- دلیل دوّم: 36
- دلیل اوّل: 36
- 1 - دو دلیل بر حرمه اضرار به نفس: 36
- اشاره 36
- 2 - بررسی دو دلیل فوق: 36
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه: 36
- اشاره 36
- الف - ادامه بحث دربارۀ ادله حرمه اضرار به نفس: 36
- 2 - بررسی وجوب نکاح به جهت آن که ترک کردن آن منجر به وقوع در حرام می شود: 38
- ب - ادامه بررسی اقسام نکاح (آغاز مسئله چهارم): 38
- 1 - متن مسئله: 38
- 3 - بررسی حرمت نکاح به جهت منجر شدن به ترک واجب: 39
- 4 - بررسی صورت مباح گردیدن نکاح: 40
- ج - تقسیم نکاح با توجه به مورد نکاح (منکوحه): 42
- اشاره 42
- توضیح مسئله: 42
- تذکری مربوط به بحثهای سابق: 43
- اشاره 44
- ب): متن مسئله 9: 44
- الف): و بالنسبه الی المنکوحه ایضاً ینقسم الی الاقسام الخمسه... 44
- 1 - کلام مرحوم ایروانی: 44
- استاد: 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- بررسی مثال اول: 45
- بررسی مثال سوم: 46
- بررسی مثال دوم: 46
- 2 - مناقشۀ استاد در کلام مرحوم ایروانی: 47
- مثال روشن برای مسئلۀ اعراض: 47
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 49
- 1) استدلال به بناء عقلاء: 49
- اشاره 49
- الف): ادامه نقل کلام مرحوم ایروانی در بحث اعراض 49
- 2) سه وجه دیگر بر خروج شیء اعراض شده از ملک مالک: 50
- 3) پاسخ مرحوم ایروانی از وجه اول: 50
- 4) پاسخ مرحوم ایروانی از وجه دوّم: 51
- 1) بررسی تقریب استدلال ایشان به بناء عقلاء: 52
- ب): بررسی کلام مرحوم آقای ایروانی - قدس سرّه - توسط استاد - مد ظله -: 52
- 2) اشکال و پاسخ آن: 53
- 3) ادامه بررسی تقریب مرحوم ایروانی: 54
- 1) نقل کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه -: 55
- ج): نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خوئی در بحث اعراض: 55
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی توسط استاد - مد ظله -: 56
- 3) تحقیق گسترده تر در مسئله اعراض: 57
- 4) اشکال دیگر استاد - مد ظلّه - به کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه -: 58
- منابع اصلی بحث: 59
- 1) اشکال مرحوم ایروانی (ره) به وجه اوّل (سیره متشرعه) 60
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 60
- اشاره 60
- الف):: بررسی اشکالات مرحوم ایروانی (ره) به ادلۀ سلب مالکیت از شیء اعراض شده 60
- 2) بررسی اشکال توسط استاد - مد ظلّه 61
- 3) اشکال مرحوم ایروانی (ره) به وجه دوم (الناس مسلطون علی اموالهم) (یادآوری) 62
- ب): بررسی روایات خاصّه در مسئله اعراض 65
- اشاره 65
- 1) متن روایت سکونی 65
- 2) کلام مرحوم آقای خوئی «قدس سرّه» 65
- 3) اشکال استاد - مدّ ظلّه - نسبت به کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 66
- 4) تقریب دقیق تر از کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 67
- 5) سایر روایات 68
- 1) اقسام متصوره در مسئله و احکام آنها 71
- اشاره 71
- اشاره 71
- ج): تکمیل بحث اعراض و موارد شبیه آن 71
- صورت دوم (مال رها شده) هم دو حالت دارد: 72
- صورت اوّل (مأیوس الوصول) هم خود بر دو قسم است: 72
- 2) آیا جواز استرداد مال اعراض شده دلیل بر خروج از ملک است؟ 74
- 3) نگاهی دیگر به بناء عقلا 75
- 4) نتیجه بحث 76
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 77
- اشاره 77
- 1) متن عروه: 77
- الف): حکم نگاه مرد به زنی که می خواهد با وی ازدواج کند 77
- 2) توضیح مسئله: 77
- روایت الهیثم بن أبی مسروق النهدی 78
- ب) روایات مسئله: 78
- روایت غیاث بن ابراهیم 79
- بحث سندی - غیاث بن ابراهیم عنوان یک نفر است یا دو نفر؟ -: 79
- اشاره 79
- بررسی احوال غیاث بن ابراهیم 80
- مذهب غیاث بن ابراهیم تمیمی 81
- در مورد غیاث سه سؤال مطرح است: 83
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 83
- اشاره 83
- در اینجا چندین سؤال مطرح است: 84
- اشاره 86
- بررسی ادله مرحوم آقای خوئی ره: 86
- نقد کلام صاح قاموس الرجال: 90
- فهرست منابع اصلی: 91
- بحث در این بود که «هل یجوز لمن یرید تزویج امرأه ان ینظر الیها؟ أم لا؟» 92
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 92
- اشاره 92
- اشاره 94
- نکتۀ رجالی: 94
- اشاره 95
- نقد استاد - مد ظله -: 95
- تحقیق در مذهب غیاث بن ابراهیم: 95
- شواهدی بر امامی بودن غیاث: 96
- شاهد دوم: 96
- شاهد اول: 96
- شاهد سوم: 97
- شاهد پنجم: 97
- شاهد چهارم: 97
- روایات مسئله: 98
- اعتبار غیاث بن ابراهیم: 98
- منابع درس: 100
- اشاره 101
- اشاره 101
- الف - اشتباه جامع الرّواه در روایت ابن عقده از ابن فضّال 101
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 101
- نکته مهم در کتاب شناسی کتب رجال: 102
- ب - آیا بحث «جواز النظر لمرید التزویج» برای کسی که مطلقاً جواز نظر به وجه و کفّین را قائل است لغو است یا نه؟ 103
- ج - بررسی اختلاف روایات 106
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 109
- 1) تعارض بر مبنایِ در مقام بیان و تحدید بودن روایات: 109
- الف - بیان مرحوم حاج شیخ در تعارض روایات به منظور تقریب قول «اختصاص جواز نظر به وجه و کفین» 109
- اشاره 109
- اشاره 110
- 2) تعارض بر مبنای انحصار علیّت: 110
- نقد فرمایش مرحوم حاج شیخ 112
- 3) عام ما فوق در تعارض روایات خاصه: 112
- اشاره 112
- نقد فرمایش مرحوم حاج شیخ 114
- 1) بیان آقای حکیم 116
- ب - بیان مرحوم آقای حکیم در عدم تعارض روایات و نقد آن: 116
- 2) نقد کلام مرحوم آقای حکیم 117
- اشاره 118
- الف): جمع بین روایات 118
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 118
- اشاره 118
- 1) روایت یونس بن یعقوب 119
- 2) نقد دیدگاه آقایان حکیم و خوئی پیرامون تعلیل در روایت: 120
- اشاره 121
- اشاره 121
- 3) روایت حسن بن السری: 121
- ب بحثٌ فی وثاقه الحسن بن السری: 121
- سند روایت 121
- نظر استاد - مد ظله - در بارۀ حسن بن السری: 123
- دلالت روایت الحسن بن السری: 125
- الف - حکم نظر به صورت: 126
- اشاره 126
- 1) استدلال به روایت مرسل عوالی اللئالی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) 126
- ب - حکم نظر به «کفین» 126
- اشاره 126
- 2) استدلال به صحیحه هشام بن سالم، حماد بن عثمان، حفص بن البحتری. 126
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 126
- توضیح استاد در مفاد صحیحه: 127
- ج): حکم نظر به «شعر» و اطراف سر و صورت 128
- استدلال به صحیحه عبد الله بن سنان: 128
- د) حکم نظر کردن به ساق: 129
- ادامه مسأله 26: 129
- اشاره 129
- کلام مرحوم خوئی: 129
- دلالت روایت: 129
- اشاره 130
- ه): حکم نظر به «خلف» 130
- مناقشۀ استاد در کلام مرحوم خوئی: 130
- و) بیان حدّ اعلای جواز نظر در روایه یونس بن یعقوب 131
- سند روایت: 131
- 1 - متن روایت: 131
- 3 - دلالت روایت: 132
- اشاره 132
- 2 - سند روایت: 132
- ذ) نظر استاد در جمع بین روایات: 133
- جمع بین این روایت با روایات دیگر بنابراین که تحتجز صحیح باشد 133
- الف - چند توضیح دربارۀ روایات باب 134
- اشاره 134
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 134
- 1) توضیحی درباره «تحتجز» در روایت یونس بن یعقوب: 134
- 2) توضیحی دربارۀ کلمه «ترقق له الثیاب»: 135
- 3) توضیحی درباره «خلقها» در روایت حسن بن سری: 136
- 1) متن مسئله 138
- 3) شرط اول جواز نظر ( عدم قصد تلذذ): 138
- 2) توضیح مسئله 138
- ب - ادامۀ مسئله 26 138
- 4) شرط دوم جواز نظر ( ان لا یکون مسبوقاً بحالها): 140
- 5) شرط سوم جواز نظر ( احتمال اختیار): 141
- 7) بررسی شرط چهارم توسط استاد - مد ظله -: 142
- بحث درباره جواز یا عدم جواز نکاح با بنت الزوجه قبل از دخول و انحلال نکاح زوجه 144
- اشاره 144
- 1) توضیح صورت مسئله و تقریب کلام مرحوم خوئی ره: 144
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 144
- 2) نظر استاد مد ظله در بارۀ کلام مذکور: 145
- اشاره 145
- در این باره دو نکته قابل توجه است: 146
- مطلب دوم: 147
- مطلب سوم: 148
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 150
- 1) متن آیه شریفه: 150
- 2) استدلال به آیه بر جواز جمع بین عقد مادر و دختر (یادآوری) 150
- الف - بررسی دلیل بر جواز ازدواج با دختر زوجه غیر مدخوله (آیه شریفه) 150
- اشاره 150
- 3) اشکال استدلال قبل: 151
- 1) متن مسئله: 152
- 2) کلام مرحوم آشتیانی در تقریرات درس مرحوم حاج شیخ: 152
- ب): بررسی ادامه مسئله 26: (سایر شرائط جواز نظر) 152
- ج): نقد استاد مد ظله بر کلام مرحوم حاج شیخ: 155
- اشاره 157
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 157
- کلام در این بود که آیا جائز است مرد به زنی که قصد ازدواج با او را دارد نگاه کند؟ 157
- اشاره 157
- پاسخ استاد مد ظله: 158
- سؤال: چرا روایت سه مورد اول را شامل نشود؟ 158
- اشاره 158
- اشکال: 159
- سؤال: 159
- پاسخ استاد مد ظله: 159
- اشاره 159
- اشاره 159
- پاسخ استاد مد ظله: 160
- پاسخ استاد مد ظله: 161
- منابع اصلی بحث: 161
- اشاره 161
- سؤال: 161
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 162
- اشاره 162
- الف) توضیحی پیرامون «یشتریها باغلی الثمن» در روایت: 162
- 3 - مناقشه در کلام شیخ انصاری: 163
- 2 - استدلال شیخ انصاری: 163
- 1 - طرح استدلال: 163
- 4 - رد مناقشه از طرف استاد: 164
- 1 - توضیح مطلب: 164
- ج): اغلی الثمن در روایت آیا علت حکم است یا حکمت حکم؟ 164
- اشاره 165
- 2 - بحث کلی حکمت و علت: 165
- نظر مرحوم داماد: 165
- 3 - نظر استاد در کیفیت تخصیص بوسیلۀ علت: 165
- 4 - نتیجه بحث: 166
- نظر مشهور بنابراین که اغلی الثمن علت باشد: 166
- اشاره 166
- الف - دو وجه کلی بر استفاده مفهوم فی الجمله از تعلیلات 168
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 168
- 1) وجه اوّل: 168
- اشاره 168
- 2) بررسی وجه اول توسط استاد - مد ظلّه -: 169
- 4) تطبیق وجه دوم بر محلّ بحث 172
- ب - تقریب خاصّ در محلّ بحث 172
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 174
- اشاره 174
- الف): بررسی دو تقریب در بارۀ محدود بودن دامنۀ حکم جواز نظر برای مرید تزویج: 174
- 1) تقریب اول: 174
- 2) نقد استاد - مد ظلّه -: 175
- 4) نقد استاد - مد ظله -: 177
- 3) تقریب دوم (یادآوری) 177
- 1) برخی می گویند بر فرض که الفاظ ادلۀ مجوزه اعم از ارادۀ فعلی و تعلیقی باشد، 179
- اشاره 179
- ب): مراد از ارادۀ تزویج چیست؟ ارادۀ فعلی یا تعلیقی یا اعم از آن دو؟ 179
- 2) ارادۀ فعلی: 180
- اشاره 182
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 182
- الف) استدراک (تذکری درباره وجه اول که دیروز عرض شد) 182
- اشاره 183
- قرائنی بر اعم بودن اراده در ما نحن فیه - نظر استاد دام ظلّه - 183
- ب): «اراده» در روایات بحث، اراده فعلی است یا اعم از فعلی و تعلیقی است؟ 183
- اشاره 185
- ج): آیا حکم جواز نظر در حق کسی که می تواند از راه دیگری مثل توکیل یک زن و غیره کسب اطلاع کند هم ثابت است؟ 185
- آقای خوئی به دو دلیل تمسک کرده اند: 186
- د) آیا زن هم می تواند به مردی که قصد ازدواج با او را دارد، نگاه کند؟ 187
- ه) آیا در خرید کنیز، می توان به او نگاه کرد؟ 188
- اشاره 188
- عدم جواز تعدی از باب «أمه» به باب «حرّه» 189
- خلاصۀ جلسات قبل و این جلسه 191
- الف - بررسی ادامۀ مسئلۀ 26 191
- 1) متن مسئله 191
- اشاره 191
- 2) توضیح مسئله 191
- 3) کلام صاحب جواهر و مرحوم آقای خوئی قدس سرهما: 192
- 4) توضیح استاد - مد ظله - در بارۀ کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه -: 193
- 5) توضیح آخر مسئله 194
- ب - بررسی مسئله 27 196
- 2) توضیح مسئله 196
- 1) متن مسئله 196
- 3) روایت عباد بن صهیب و اثبات اعتبار آن: 197
- 4) بررسی راههای دیگر بر اثبات وثاقت عباد بن صهیب 200
- 5) خلاصه بحث 201
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 202
- الف): استدلال به تعلیل روایت عَبّاد بن صهیب برای شمول حکم نسبت به اهل ذمّه و کفّار: 202
- اشاره 202
- 1) فرمایش مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 202
- اشاره 203
- ب): بررسی متن روایت عبّاد بن صهیب با نقل کلینی (ره) و صدوق (ره): 203
- 1) اختلافِ نقل روایت در کافی، فقیه و علل: 203
- الف): روایت کلینی (ره) در کافی: 203
- 2) نقد استاد - مد ظلّه 203
- ب): روایت صدوق (ره) در فقیه: 204
- 2) تفاوتهای موجود در نقل روایت مزبور و نقش آن در مفهوم روایت: 204
- ج): روایت صدوق (ره) در علل الشرائع: 204
- 3) مرجّحات نقل کلینی در کافی و نتیجه گیری: 206
- اشاره 208
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 208
- الف): بررسی حکم جواز نظر به زنان بادیه نشین و روستانشینان: 208
- 1) متن عروه و توضیح آن: 208
- 3) کلام آقای خوئی نسبت به تفسیر عبارت مرحوم سید و نیز روایت عباد بن صهیب: 209
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم درباره روایت جواز نظر به نساء اهل بوادی و تفسیر کلام سید پیرامون نظر ایشان: 209
- اما بیان اشکال دلالتی روایت عباد بن صهیب: 210
- اشاره 210
- 4) وجه استاد - مد ظله - نسبت به کلام مرحوم سید و نیز روایت عباد بن صهیب: 210
- ب) بررسی یکی از شرائط جواز نظر به نساء اهل ذمه (شرط عدم تلذذ): 211
- 1) طرح بحث: 211
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم نسبت به حکم و اقتضای اولیه نظر مرد به زن: 212
- 3) نظر مرحوم آقای خوئی در این مسئله و نیز تفسیر آیۀ غض: 212
- 4) اشکالات استاد - مد ظله - بر مرحوم آقای خوئی 214
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 215
- اشاره 215
- اشاره 216
- 1) استفاده از آیۀ «غض بصر» برای حرمت مطلق نظر 216
- اشاره 216
- 2) فرمایش مرحوم آقای خوئی (ره) 216
- 3) نقد استاد مد ظله 217
- اشاره 217
- معنای آیۀ شریفه چیست؟ 217
- تفسیر دیگر آیۀ شریفه: 220
- نقد استاد مد ظله: 221
- ب): صورت دوم: 221
- اشاره 221
- 3) استدلال استاد بر حرمت نظر با ریبه به آیۀ شریفه «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ...» 222
- 2) نقد استاد مد ظله 222
- اشاره 222
- منبع اصلی بحث: 223
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 224
- اشاره 224
- اشاره 224
- الف): وجه اشکال سیّد در جواز نظر به نساء بوادی و اعراب 224
- 1 - وجه اوّل: 224
- اشاره 224
- تقریر اوّل مقدمه مطویّه: (رفع حرج) 225
- تقریر دوّم مقدّمه مطویّه (الغاء احترام) 226
- اشاره 227
- 2 - وجه دوّم: 227
- پاسخ وجه دوم 228
- ب): اشکال در جواز نظر به نساء اهل ذمّه 229
- اشاره 229
- جهت اشکال این بزرگان را می توان اینگونه تقریر کرد: 230
- ج): عدم جواز نظر با ریبه 232
- د) اشکال در «حرمت نفسی» نظر با ریبه 233
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 235
- 1 - اشاره به اقوال علماء 235
- الف): حکم نگاه کردن به زنان اهل ذمه 235
- اشاره 235
- 2 - وجه عدم جواز نظر به اهل ذمه 236
- 3 - وجه جواز نظر به اهل ذمّه 237
- 4 - نظر استاد - مد ظلّه - در تفسیر روایت عباد بن صهیب 238
- 1 - اشاره به کلام مرحوم آقای خوئی و اشکال آن 239
- ب): استدراکی درباره اشکال به مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - در استفاده از آیه غضّ 239
- 2) مقدمه پاسخ استاد - مد ظلّه - به اشکال 239
- ج): تفسیر آیه شریفه غض 240
- 3 - اصل پاسخ استاد - مد ظلّه -: 240
- 1 - مقدمه ای در استدلال بر حرمت مطلق جواز نظر با شهوت 240
- 2 - معنای «غضّ» 241
- 3 - اشاره به عبائر اهل لغت 241
- 4 - معنای «من» در آیه غضّ 242
- اشاره 244
- خلاصۀ جلسات پیش و اجمالی از مطالب این جلسه: 244
- الف): خلاصه ای از بحث جلسه گذشته و نتیجۀ بحث روائی در مسئلۀ (روایت عباد بن صهیب و نحوۀ جمع مفاد آن با مفاد خبر سکونی): 244
- ب): فرمایش مرحوم مصنف (ره) و نقد آن توسط استاد - مد ظله -: 246
- اشاره 246
- نقد استاد - مد ظلّه -: 246
- ج): استناد به «تنزیل اهل کتاب به منزلۀ اماء» برای جواز نظر به نساء اهل ذمّه: 247
- 1) تقریب استدلال به تنزیل مزبور: 247
- 2) پاسخ استاد - مد ظلّه - به استدلال مزبور: 248
- اشاره 250
- الف): بررسی و توضیح کلام محقق در حکم نظر به نساء اهل کتاب 250
- اشکال اول: 250
- اشاره 250
- اشاره 250
- 1 - شیخ طوسی عبارتی در کتاب نهایه دارد که می فرماید «و النظر الی نساء اهل الکتاب و شعورهن لا بأس به 250
- خلاصۀ جلسات پیش و اجمالی از درس امروز: 250
- 2 - پاسخ محقق و دفاع از طرف شیخ: 251
- اشکال دوم: 251
- 3 - توضیحی پیرامون نساء اهل کتاب (مقدمه) 251
- ب): بررسی مجدد روایت عبّاد بن صهیب (یادآوری و تکمیل) 252
- اشاره 252
- 1 - روایت عباد بن صهیب به نقل کافی در بعضی جهات یک نحوه اختلافاتی با نقل صدوق دارد 252
- 2 - کلام استاد مد ظله العالی در بیان مفاد روایت: (یادآوری و تکمیل) 254
- ج): معنای غض در آیۀ شریف (یادآوری و تکمیل) 255
- اشاره 256
- د) معنای «مِن» در آیۀ غضّ (یادآوری و تکمیل) 256
- 3 - رد مناقشه از طرف استاد مد ظله العالی و نظر ایشان در معنای «مِن» 256
- 2 - مناقشۀ محقق اردبیلی 256
- 1 - نقل اقوال: 256
- نظر استاد: 257
- اشاره 258
- 1 - آیا آیۀ شریفه مطلق است؟ 258
- الف): ادامۀ آیۀ شریفه «غضّ» 258
- خلاصۀ جلسات قبل و این جلسه: 258
- 3 - احتمالات در حدّ لزوم غضّ 259
- 2 - تذکر یک نکته 259
- 1 - نگاهی به روایات 261
- ب): روایات واردۀ در بارۀ آیه غضّ 261
- 2 - روایت أبو عمرو الزبیری 261
- 3 - روایت سعد الاسکاف 262
- 5 - سند روایت أبو عمرو زبیری 263
- 4 - جمع بین این دو روایت 263
- 1 - ترجمۀ احوال 264
- ج): حالات سعد اسکاف 264
- 2 - جمع بندی کلمات ائمه رجال 265
- 3 - تذکر نکته ای در رجال نجاشی: 266
- 4 - تذکری در بارۀ معجم رجال الحدیث 266
- 1 - خلاصۀ مدّعای شیخ محمد عبده: 268
- خلاصۀ این جلسه و جلسۀ پیش: 268
- الف): بررسی کلام شیخ محمد عبده در بارۀ مفهوم «نِساءَنا» در آیۀ مباهله: 268
- اشاره 268
- جواب نقضی: 269
- 3 - ردّ کلام عبده از سوی استاد - مد ظلّه - 269
- پاسخ حلّی: 270
- نتیجه: 271
- اشاره 271
- ب): بحث در بارۀ مراد از «نِسائِهِنَّ» در آیۀ 31 سورۀ نور: 271
- نقد استاد - مد ظلّه - 272
- الف شیخ احمد جزایری در کتاب خود قلائد الدّرر می گوید که مراد از نسائهن در آیه تمامی زنان و نساء می باشد 272
- 1 - اقوال کسانی که معنای «نسائهنّ» را عام و وسیع می دانند: 272
- ب): مرحوم مجلسی در مرآه العقول فرموده اند که این اضافه نکته ای معنوی هم دارد 272
- تقریب این نظریه: 272
- نقد استاد - مد ظلّه - 273
- در قلائد الدّرر وجه دیگری نیز آمده و آن این است که مراد از «نسائهن» زنانی می باشد که شخص با آنان معاشرت و حشر و نشر دارد 273
- نقد استاد - مد ظلّه 274
- نقد استاد - مد ظلّه - 274
- 2 - اقوال کسانی که مفهومی متضیق از «نِسائِهِنَّ» را پذیرفته اند: 274
- نظر مرحوم آقای خوئی - ره - 274
- نظر أبو بکر جصّاص: 275
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 276
- اشاره 276
- آیۀ شریفه غضّ بصر 276
- اشاره 277
- الف - معنای «نِسائِهِنَّ» و معنای ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ » در آیه شریفه: 277
- دربارۀ «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» دو دیدگاه وجود دارد: 277
- 1) بحث ما در معنای «نِسائِهِنَّ» است، آیا جمیع نساء مورد نظر است یا صنف خاصی از نساء؟ 277
- توجیه کلام صاحب جواهر 278
- اشاره 278
- 2) تنافی در کلام صاحب جواهر در تفسیر «نِسائِهِنَّ» و «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» 278
- ب - مصحّح اضافه «نساء» به «هنّ» با توجه به معنای نساء چیست؟ 279
- اشاره 279
- 2) نظر صاحب قلائد الدّرر 280
- 1) نظر علامه مجلسی 280
- پاسخ استاد: 280
- اشاره 280
- اشاره 280
- پاسخ استاد 281
- پاسخ استاد 281
- دیگری، جریاً علی الغالب 281
- اشاره 282
- نقد استاد 282
- 3) نظر أبو بکر جصّاص 282
- 4) نظر آقای خوئی 283
- اشاره 284
- تفسیر اولنِسائِهِنَّ : مطلق نساء 284
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 284
- کلام در تفسیر «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفه 31 سورۀ نور بود، تفاسیر مختلفی بر این عبارت شده است: 284
- وجه اول: ادعای ظهور در حرائر 285
- تفسیر دوم نسائهن: حرائر 285
- وجه دوم: از اضافه، حریت استفاده می شود. 285
- اشاره 285
- نقد استاد - مد ظله -: 288
- وجه سوم: به قرینه «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» مراد از «نِسائِهِنَّ» خصوص حرائر است. 288
- تفسیر سوم نسائهن: ارحام و بستگان 290
- نکتۀ اضافۀ نساء به «هنّ» 290
- تقریب کلام مرحوم آقا حکیم (ره): 290
- اشاره 290
- نقد استاد - مد ظله -: 290
- منابع اصلی بحث 291
- 1) طرح بحث 292
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 292
- الف):: معنای «مؤمنات» در آیه غضّ 292
- اشاره 292
- 2) توضیح قرائن اختصاص مؤمنات در آیه غضّ به احرار 293
- 3) پاسخ قرینۀ اول 294
- 4) بررسی دلیل دوم 295
- 1) مقدّمه: 296
- الف - مراد از «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفۀ 31 سورۀ نور: (یادآوری و تکمیل) 296
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 296
- اشاره 296
- 2) اشکال قول به «حرائر» (نقد و تقریب صاحب جواهر ره) 296
- 4) ابهام و اشکال موجود در کلام شیخ احمد جزائری: 297
- 3) اشکال قول به «ارحام» 297
- 5) کاربرد نساء مضاف در روایات به معنای ملازمین 298
- ب): اضافۀ نساء به اشخاص: 298
- اشاره 298
- الف): اضافۀ نساء به امکنه: 298
- 6) نظر نهائی استاد - مد ظلّه - دربارۀ مراد از نسائهن: 300
- ب - اشکالات مشترک وارده بر اقوال سه گانۀ مذکور و توجیه «معنای ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» در آیه: 300
- 1) اشکالات مشترک میان سه قول: 300
- 2) بررسی استدلال مرحوم صاحب جواهر: 301
- 3) مراد از «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» بنا بر نظر مقبول استاد دربارۀ نسائهن: 301
- 1) مقدّمه: 302
- ج - بحث جواز نظر عبید به مالکۀ خود (یا جواز ابداء مالکه نسبت به عبد خود) 302
- 2) ادلۀ جواز ابداء زینت از سوی مولای زن در برابر عبد خود و فتاوای مربوطه: 303
- 3) مستندات مرحوم صاحب جواهر و نقد آن: 304
- 4) نتیجۀ بحث: 305
- الف - تکملۀ بحث دربارۀ «نِسائِهِنَّ» 306
- اشاره 306
- 1) بررسی نظر سیّد دربارۀ «نِسائِهِنَّ» 306
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 306
- جهت اوّل: مخالفت با سیره: 307
- 2) تکمیل استدلال بر «نظر مختار» در مسئله: 307
- (بررسی دو اشکال بر نظر مختار در نسائهنّ) 307
- جهت دوم: 308
- اشاره 309
- ب - دومین دلیل عدم جواز الکشف لدی النساء الکافره - صحیح حفص بن البختری: 309
- 1) ارزیابی سند روایت: 309
- 2) توضیحی درباره روایت: 309
- 3) مفهوم لا ینبغی (بررسی نظر آیت الله خوئی ره) 310
- 4) تحقیق دربارۀ تعلیل این روایت 312
- اشاره 312
- نقد بیان آقای خوئی دربارۀ تعلیل روایت حفص 313
- نقد بیان آقای مطهری دربارۀ تعلیل روایت: 313
- 1 - توضیح کلام شیخ - قدس سرّه - در تبیان 315
- ج - در حکم جواز ابداء زینت برای زن های مسلمان (نه برای زن های کافره) 315
- 2) نظر استاد - مد ظلّه -: 316
- اشاره 317
- 1) نقل عبائر چند کتاب فقهی 317
- اشاره 317
- الف - ادامه بحث جلسه قبل ( اعضایی که زن مسلمان باید از زن کافر پوشیده بدارد.) 317
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 317
- 2) آیا شیخ طوسی دو قول در مسئله دارد؟ 318
- 3) آیا شیخ طوسی پوشیدن وجه و کفین را هم از زن کافر لازم می داند؟ 319
- 4) نظر استاد - مد ظلّه - در مسئله 320
- 2) توضیح مسئله و کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 321
- 1) متن مسئله 321
- ب - بررسی مسئله 29 321
- 3) نظر استاد مد ظلّه - نسبت به کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 322
- 4) استدلال بر حرمت نظر به فرج مرأه در حال جماع 323
- 5) مناقشه در دلالت روایت وصیه النبی صلی الله علیه و آله 324
- 6) روایات معارض با حرمت نظر 325
- 2) توضیح مسئله 327
- اشاره 327
- 1) متن مسئله 327
- 3) نظر استاد - مد ظلّه - در مسئله خنثی 327
- ج - بررسی مسئله 30 327
- جهت اوّل بحث (خنثی طبیعت ثالثه است) 328
- جهت سوم: (عدم تنجیز علم اجمالی در مسئله خنثی) 329
- 4) خلاصه نظر استاد - مد ظلّه - در مسئله خنثی 330
- الف - دو نکته در تتمه بحث جلسه قبلی - نظر به عورت زوجه 331
- اشاره 331
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 331
- 1) در جلسه قبل عرض کردیم که تنها کسی که نظر به فرج زوجه را حرام دانسته، ابن حمزه در وسیله است، 331
- 2) فهرستی از مباحث در مسئله «نگاه» 333
- ب - «حکم نگاه کردن» و مباحث مربوط به آن 333
- 1) متن عروه مسئله 31: 333
- قائلین به انحصار استثناء وجه و کفین از حرمت نظر 334
- اشاره 334
- 3) تفصیل مباحث نظر بحث اوّل: 334
- مرحله دوم: (عدم انحصار استثناء از حرمت نظر در وجه و کفین) 335
- اقوال علمای امامیه 336
- 4) بحث دوم: از مباحث نظر در خصوص ملازمۀ بین حرمت کشف و حرمت نظر و نیز جواز کشف و جواز نظر، 338
- فرمایش آقای داماد: - ملازمه عرفی است نه عقلی 338
- اشاره 338
- نقد فرمایش آقای داماد 338
- 1) قول دیگر در مستثنیات از حرمت نظر مرد به زن 341
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 341
- الف - تذکراتی در تکمیل بحث سابق 341
- اشاره 341
- 3) مقدمه ای در تکمیل بحث ملازمه بین حرمت نظر و وجوب ستر 342
- 4) مقدمه ای دیگر در بحث ملازمه بین حرمت نظر و وجوب ستر 345
- 5) تطبیق دو مقدمه قبل بر محل بحث 346
- ب - دلیل بر عدم جواز نظر به اجنبیه 347
- اشاره 347
- 1) ادله مرحوم آقای خوئی ره 347
- 2) بررسی ادله فوق توسط استاد - مد ظلّه 348
- 3) دلیل دیگر بر حرمت نظر به اجنبیه 349
- اشاره 350
- اشاره 350
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 350
- *نظر گروهی از متأخرین 350
- الف - حکم نگاه زن به مرد 350
- 1) بررسی ادعای اجماع بر حرمت 350
- 2) استظهار از کلام شیخ و ابن ادریس 351
- *نظر قدماء 351
- 3) مناقشه در استظهار 352
- 5) بررسی دلیل معتبر در مسئله 353
- 4) تأکید بر عدم اجماعی بودن مسئله 353
- 1) نظر فقهای معاصر 354
- 6) مختار استاد - مد ظلّه 354
- ب - استثناء از حرمت نظر زن به مرد 354
- 2) بیان مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه بر جواز نظر (با توضیحاتی از استاد - مد ظله -) 355
- 2) بررسی کلام آقای حکیم ره 357
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم - قدس سرّه 357
- الف - تکمیل بحث در جواز نظر زن به وجه و کفین مرد 357
- اشاره 357
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 357
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم - قدس سرّه 359
- ب - دلیل اجتهادی عام بر عدم جواز نظر زن و مرد به طرف مقابل 359
- 2) توضیح اشکال اوّل توسّط استاد - مد ظلّه 360
- 3) کلام مرحوم آقای مطهری - قدس سرّه 360
- 4) تأیید اشکال دوم مرحوم آقای حکیم ره 362
- اشاره 363
- 5) نظر استاد - مد ظلّه -- در معنای غضّ بصر 363
- دو اشکال و پاسخ آنها 365
- 7) نکته ای درباره کلام مرحوم آقای مطهری - قدس سرّه 366
- 8) اشاره به کلام ارباب لغت در معنای واژه «غضّ» 366
- 6) بررسی شواهد ذکر شده در کلام مرحوم آقای مطهری - قدس سرّه 366
- 9) خلاصه بحث 367
- ضمیمه درس شماره 44: عبائر برخی از لغویان در کلمۀ غضّ 367
- کتاب العین منسوب به خلیل بن احمد: 367
- جمهره اللغه (ابن درید): 368
- معجم مقاییس اللغه 383:4 (ابن فارس) 368
- تهذیب اللغه 35:16 368
- المفردات (للراغب): 369
- اساس البلاغه (زمخشری) 369
- حدیث العطاس 369
- مجمل اللغه (ابن فارس): 369
- المحیط (صاحب بن عبّاد) 369
- الصحاح (الجوهری): 369
- اشاره 369
- لسان العرب 370
- المصباح المنیر 370
- 1) اشکال مرحوم آقای حکیم و مؤیّداتی بر آن: 371
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 371
- اشاره 371
- الف - بررسی احتمال حمل آیه بر حرمت نظر به عورت (اشکال دوم آقای حکیم «ره»): 371
- 2) پاسخ استاد - مد ظلّه -: 372
- 3) نظر مرحوم آقای داماد (ره): 372
- 4) نظر استاد - مد ظلّه 374
- 1) بیان اشکال مرحوم آقای حکیم (با توضیح استاد «مد ظله»): 375
- ب - بررسی دلالت آیه بر عموم وجوب یا اولویت غض نسبت به جنس مخالف: 375
- 2) مناقشۀ استاد - مد ظله در این استدلال: 376
- 3) نظر مرحوم آقای داماد (ره): 376
- 4) نظر استاد - مد ظلّه 376
- 2) بیان استدلال مرحوم آقای شعرانی (ره): 378
- ج - توضیح نظر مرحوم آقای شعرانی دربارۀ عدم استثنای وجه و کفین: (معنای «إِلاّ ما ظَهَرَ» ) 378
- 1) بیان مدّعای مرحوم آقای شعرانی و مرحوم آقای داماد در این باره: 378
- اشاره 378
- 1) احتمالات سه گانه 381
- الف - تفسیر «ما ظَهَرَ» در کلام مرحوم آقای شعرانی و مرحوم داماد 381
- اشاره 381
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 381
- 2) کلام مرحوم آقای داماد 383
- 3) توضیح کلام مرحوم آقای شعرانی و بیان تتمۀ فرمایش مرحوم آقای داماد 383
- 4 - تقریب استاد «مد ظله» از کلام مرحوم آقای شعرانی (ره) 384
- 1 - تعبیر آقای شعرانی به «مستوعب بودن» از دو جهت دارای مسامحه است: 385
- ب - مسامحاتی در کلام مرحوم آقای شعرانی 385
- 2) قید متصل و منفصل در مستثنی 386
- 2) آقای شعرانی معتقد شده اند که ذکر این موارد در روایات، «جریاً علی الغالب» است. 387
- ج) جایگاه روایت در بیان مرحوم آقای داماد و مرحوم آقای شعرانی 387
- 1) در خصوص بیان آقای داماد که حکم حجاب را تأسیسی دانسته، 387
- 3) اشکال بر بیان مرحوم آقای شعرانی 388
- 4) حلّ مسئله از نظر استاد مد ظلّه 388
- الف):: اشکالی بر بیان مرحوم آقای شعرانی (ره) و مرحوم آقای داماد (ره): 390
- اشاره 390
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 390
- ب):: متعلق غض بصر چیست؟ 392
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 398
- 1) متن مسئله 398
- 2) توضیح یک اشتباه 398
- الف - بررسی مسئله 51 398
- اشاره 398
- 3) توضیح مسئله 400
- 4) یک استثناء از عدم لزوم ستر بر مرد 401
- 5) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مد ظلّه 403
- 6) قید لازم در محل بحث 404
- 1) عنوان ابحاث لازم 405
- 7) خلاصه بحث 405
- ب - طرح بحث دربارۀ وجه و کفین و قدمین 405
- 2) بررسی یک نکته در بارۀ استثناء منقطع 406
- الف - بحث در بارۀ دلالت آیۀ غضّ بر عموم وجوب ستر: 408
- اشاره 408
- خلاصۀ جلسۀ قبل و این جلسه: 408
- اشاره 408
- 1) تقریب استدلال به آیه: 408
- 1) تقریب استدلال: 411
- ب - بحث در بارۀ دلالت «لا یبدین زینتهنّ الاّ ما ظهر» بر عموم وجوب ستر: 411
- اشاره 411
- 2) نقد استدلال: 412
- 3) بحث تفسیری در تطبیق «ما ظَهَرَ» بر ثیاب 413
- اشاره 414
- نقد استاد - مد ظله - نسبت به کلام مرحوم مطهری: 414
- 1) بیان استدلال: 415
- 2) روایات مورد استدلال: 415
- 3) پاسخ استاد - مد ظله - به استدلال مزبور: 416
- نتیجه بحث: 416
- اشاره 417
- خلاصۀ جلسۀ قبل و این جلسه: 417
- الف - دلیل اوّل: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ ... وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ» 417
- ب - دلیل دوم: آیۀ شریفه «لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها ... وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ...» 418
- استدلال آقای خوئی 418
- نقد استدلال آقای خوئی توسط استاد - دام ظلّه 420
- ج - دلیل سوم: روایات 422
- اشاره 422
- نقد معنای مورد نظر آقای خوئی 423
- معنای روایت بنظر استاد - مد ظلّه 423
- 1) روایت أبو هریره و عبد الله بن سنان 425
- خلاصۀ جلسه قبل و این جلسه: 425
- الف - ادامۀ ادلۀ عامه بر حرمت نظر به اجنبیّه 425
- اشاره 425
- اشاره 426
- 2 - نقد استدلال به روایت سنداً و دلاله: 426
- در اینجا دو مطلب قابل دقت است: 426
- اشاره 426
- ب - روایت محمد بن سنان 426
- سند روایت: 427
- دلالت روایت: 428
- نکتۀ حدیثی 429
- نتیجۀ مباحث گذشته 430
- ج - اقوال فقهاء 430
- 1) بررسی اقوال 430
- نظر اول: جواز نظر به وجه و کفین مطلقاً (نظر اول و غیر آن) 431
- 2) دسته بندی اقوال 431
- نظر دوم: حرمت نظر به وجه و کفین مطلقاً 431
- 3) بررسی کلام صاحب ریاض 432
- نظر سوم: تفصیل بین نظره اولی و ثانیه 432
- 4) توضیح بیان شیخ طوسی در مبسوط 433
- الف - بررسی نظر شیخ طوسی در بارۀ جواز نظر به وجه و کفّین در کتاب خلاف: 434
- اشاره 434
- خلاصۀ جلسه قبل و این جلسه: 434
- ب - بررسی نظر شیخ مفید در مقنعه در بارۀ عدم جواز نظر به وجه و کفّین: 436
- ج) نظر شیخ صدوق در بارۀ نظر به وجه و کفّین 439
- د - اشاره به برخی نکات از کتاب اسداء الرغاب (راجع به بحث حجاب) 440
- تذکر به مناسبت ماه مبارک رمضان 442
البته بعضی از این محتملات به خصوص احتمال اخیر متکلفانه است، لکن در مجموع معلوم می شود که ظهور «فانه یشتریها باغلی الثمن» در تعلیل چندان هم قوی نیست که باعث رفع ید از ظهور «یرید» در ارادۀ فعلی شود.
نکته:
سؤال:
اشاره
مراد از «اغلی الثمن» زندگی کردن است، یعنی مردی که می خواهد با زنی ازدواج کند باید نهایت احتیاط را بکند تا در زندگی دچار مشکل نشود.
پاسخ استاد مد ظله:
اولاً: در برخی از روایات همین باب (روایت حسن بن سرّی) برای علت جواز نظر می فرماید «فلم یعطی ماله؟!(1)» و این صریح است که مراد از مال و ثمن، مهریه و مخارج ازدواج است.
ثانیاً: «زندگی کردن» مفهومی مشترک بین زن و مرد است و اگر روایت به زندگی کردن نظر دارد پس چرا خصوص مرد را مشتری حساب کرده است؟
اکنون این سؤال مطرح است:
آیا هر گونه ارادۀ تعلیقی ازدواج اراده به حساب آمده، برای جواز نظر کافی است؟ به نظر می رسد که موارد مختلف است و باید تفصیل قائل شویم.
توضیح این مطلب در جلسات آینده خواهد آمد
منابع اصلی بحث:
1 - العروه الوثقی
2 - کتاب النکاح (تقریرات درس مرحوم حاج شیخ «ره»)
3 - جامع احادیث الشیعه
«* و السلام *»
1- (1) جامع الأحادیث ج 20، ص 32 روایت چهارم.