نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 1 صفحه 204

أبا عَبدِ الله علیه السَّلام یَقولُ: لا بأسَ بِالنّظرِ إلی رُءوسِ أهلِ تهامه و الأعرابِ و أهلِ السَّوادِ و العَلوج، إنَّهُم إذا نَهوا لا یَنتهون، قال: وَ الْمَجْنونه وَ الْمَغلوبه عَلی عَقلِها وَ لا بَأس بِالنَّظر إلی شَعْرها وَ جَسدها ما لم یَتَعمّد ذلک»(1).

ب): روایت صدوق (ره) در فقیه:

«رُوِیَ حَسن بنِ مَحبوب عَن عبّاد بنِ صهیب: لا بَأس بِالنَّظر إلی شُعور نِساء أهل تهامه وَ الأعراب و أهلِ البَوادی مِن أهلِ الذّمه وَ العَلوج، لانَّهُنَّ إذا نهین لا یَنتَهین، قال: وَ الْمَجنونه(2) الْمَغلوبه لا بَأس بِالنَّظر إلی شعرها وَ جسدها ما لَم یَتعمّد ذلک»(3).

ج): روایت صدوق (ره) در علل الشرائع:

«حَدَّثَنا محمد بنِ موسی مُتوکل - رحمه اللّه - قال: حدَّثنا عبد الله بن جَعفر الحمیری عن أحمد بن محمد بن عیسی عَن الحسن بنِ محبوب عن عبّاد بن صهیب قال: سَمعتُ أَبا عَبد الله علیه السّلام یَقول: لا بَأس بِالنَّظر إلی رُءوس(4) أهل تهامه وَ الأعراب وَ أهل السَّواد من أهلِ الذمّه، لأنَّهنَّ إذا نهین لا یَنتهین، وَ قال: المَغلوبه لا بَأس بِالنَّظر إلی شَعرِها وَ جَسدها ما لَم یَتعمّد ذلک»(5)

2) تفاوتهای موجود در نقل روایت مزبور و نقش آن در مفهوم روایت:

آن چنان که آشکار است، تفاوت های مهمّی میان سه نقل مذکور دیده می شود از جمله: الف) در نقل کافی و نیز برخی نُسخ علل «رءوس»، در نقل فقیه «شعور» و در نقل بعضی نُسخ علل «نساء اهل الذمه» آمده است. همچنین در کافی و علل «اهل السواد» آمده ولی در فقیه «اهل البوادی» نقل شده است. اهل سواد به ده نشینان و کسانی که در امکنۀ سبز و آباد سکونت دارند، گفته می شود و به اهالی شهرها اهل سواد نمی گویند. ولی اهل بوادی و نیز اعراب به بادیه نشین اطلاق می شود و مراد از هل تهامه ساکنان مکانی

1- (1) الکافی، ج 5، ص 524، ح 1.
2- (2) در نقل جامع الاحادیث از فقیه اشتباهاً میان دو کلمۀ «المجنونه» و «المغلوبه» کلمۀ «و» درج شده است.
3- (3) من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 300، حدیث شمارۀ 1438.
4- (4) استاد مد ظلّه: در برخی نسخ علل، «نساء اهل تهامه» آمده است.
5- (5) علل الشرائع، ص 565، باب 365، ح 1.