نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 1 صفحه 279

اطلاق و اشتراط از مفاهیم اضافیه است ممکن است از جهتی مشروط باشد و از جهتی دیگر مطلق؛ در اینجا هم که صاحب جواهر «نِسائِهِنَّ» را بر مطلق نساء تفسیر کرده، در مقام نفی شرط ایمان است یعنی مطلق نساء چه مؤمنه و چه کافره مستثنی هستند و زن مؤمن می تواند زینت خود را بر آنان آشکار سازد. و این که نتیجه گرفتند آیه در صدد بیان این معناست که ابداء زینت برای امثالهن جایز است یعنی «امثالهن من الحرائر»، «نِسائِهِنَّ» از جهت حریت و رقیت اطلاق ندارد، تنها از جهت ایمان و کفر اطلاق دارد، بنابراین مراد از «نِسائِهِنَّ» زنهای احرارند اعم از این که مؤمنه باشند یا کافره، لذا عطف «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» که خصوص - اماء - هستند بر «نِسائِهِنَّ» صحیح خواهد بود و لغویتی لازم نمی آید.

شاهد این مطلب عبارتی است که از کشاف برای تأیید، نقل می کنند. زمخشری در کشاف اظهار داشته(1) که دو جملۀ «نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» عبارت از کسانی هستند که در خدمت شخص اند، نسائهنّ یعنی خدمتکاران و «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» یعنی کنیزها، نقل این عبارت به عنوان تأیید نشان گر آن است که اطلاق مورد نظر ایشان از ناحیۀ حریت و رقیت نیست، بلکه از ناحیۀ ایمان و کفر است.

به هر حال، اگر بخواهیم «نِسائِهِنَّ» را بر مطلق نساء تفسیر کنیم، در «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» باید با نظر مشهور مخالفت کنیم و آن را اعم از عبید و اماء بدانیم. این بحث را باید بعداً پیگیری کنیم که مراد از «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» چیست؟

ب - مصحّح اضافه «نساء» به «هنّ» با توجه به معنای نساء چیست؟

اشاره

اگر «نِسائِهِنَّ» را بر مطلق نساء حمل کردیم، اضافۀ «نساء» به «هنّ» چه وجهی دارد؟