- اشاره 1
- اشاره 1
- 1) متن عروه: 1
- الف - استحباب نکاح از دیدگاه کتاب و سنّت: 1
- کتاب النکاح 1
- مقدمه: 1
- 1377/6/22 یکشنبه درس شمارۀ (1) سال اول 1
- 3) دلالت کتاب بر استحباب نکاح: 2
- 4) استحباب نکاح در سنّت: 4
- ب) مراد از «حبّ النّساء» در روایات 5
- 2) نکاح سبب گشایش روزی است (توضیح عبارت متن) 7
- 3) اشاره به سایر روایات 7
- اشاره 7
- 1) متن عروه 7
- الف): ادامه بحث قبل: 7
- ادامۀ مقدمه 7
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 7
- اشاره 7
- 4) بررسی کلام مصنّف قدس سرّه درباره کراهت عزوبت 8
- 5) اشاره به سایر روایات درباره کراهت عزوبت 9
- 6) تذکر یک نکتۀ کتاب شناختی 10
- 2) توضیح و بررسی مسئله 12
- 1) متن مسئله 12
- ب) مسئلۀ اول: 12
- فهرست منابع اصلی: 13
- 3) توضیحی دربارۀ سند حدیث قبل: 13
- اشاره 14
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 14
- 1) مدلول آیۀ شریفه ( دلیل اول مسئله) و ارتباط میان صدر و ذیل آن: 14
- اشاره 14
- الف - متن عروه - استحباب تعدد زوجات 14
- اشاره 14
- 2) بیان آقای طباطبائی (ره) در «المیزان» 17
- 3) مدلول آیه ترخیصِ تعدد زوجات است نه ترغیب آن 18
- اشاره 19
- ج): نکته: شبهۀ «عبده» در تطبیق «نساءنا» در آیۀ مباهله بر حضرت زهرا (س) و جواب آن: 19
- ب - دلیل دوم استحباب تعدد زوجات ( روایات) 19
- پاسخ شبهه توسط استاد - دام ظله 20
- د - استحباب نکاح اعم از دائم و منقطع و حرّه و أمه است. 21
- اشاره 22
- 1) توضیح مسئله: 22
- اشاره 22
- خلاصۀ درس این جلسه: 22
- الف): طرح مسئله 3: 22
- 1) توضیح مسئله: 23
- 2) توضیح استاد 23
- ب): طرح مسئلۀ 4: 23
- اشاره 23
- ج): توضیح استاد پیرامون مسئله: 24
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی در اقسام نکاح 24
- اشاره 25
- 2) بررسی کلام مرحوم نائینی در واجب مشروط و مطلق: 25
- د) ادامۀ متن مسئله 4: 25
- 1) توضیح: 25
- توضیح اشکال: 26
- 3) اشکال و جواب: 26
- جواب اشکال: 26
- دفع اشکال بنا بر مبنای مرحوم آخوند: 26
- ه) ادامه مسئله 4: 27
- نقد کلام آخوند: 27
- اشاره 27
- مقتضای تحقیق در حل اشکال: 27
- اشاره 28
- 1) کلام مرحوم نائینی در لا ضرر 28
- و) دلیل حرمت اضرار جانی: 28
- مناقشۀ اول: 28
- 2) مناقشه در کلام مرحوم نائینی 28
- 2) قوله ره «مظنه الضرر»: 28
- مناقشۀ دوم: 29
- 3) بیان مفاد روایت 29
- اشاره 30
- 1) توضیح مبنای آقای داماد (ره) در علت و حکمت احکام: 30
- خلاصه جلسات پیش و این جلسه: 30
- الف) بحث دربارۀ نظر مرحوم آقای داماد دربارۀ "حرمت اضرار بدنی" : 30
- 2) تکملۀ کلام ایشان از سوی استاد - مد ظله: 31
- 3) تطبیق بحث بر ما نحن فیه: 31
- ج) بحث درباره ادامه مسئله (4) (او الوقوع فی الزنا او محرّم آخر): 33
- 1) در این باره که "او الوقوع فی الزنا" در متن عروه عطف به چیست، دو احتمال وجود دارد: 33
- ب) آیا حرمت اضرار تنها در ضرر قطعی است یا مظنه ضرر کفایت می کند؟: 33
- اشاره 33
- اوّل: آن که عطف به "مظنّه" باشد 33
- 2) در متن مسئله آمده که از جمله موارد وجوب نکاح، موردی است که ترک آن موجب وقوع در زنا یا حرامی دیگر شود: 34
- 1 - دو دلیل بر حرمه اضرار به نفس: 36
- اشاره 36
- دلیل اوّل: 36
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه: 36
- دلیل دوّم: 36
- الف - ادامه بحث دربارۀ ادله حرمه اضرار به نفس: 36
- اشاره 36
- 2 - بررسی دو دلیل فوق: 36
- 1 - متن مسئله: 38
- 2 - بررسی وجوب نکاح به جهت آن که ترک کردن آن منجر به وقوع در حرام می شود: 38
- ب - ادامه بررسی اقسام نکاح (آغاز مسئله چهارم): 38
- 3 - بررسی حرمت نکاح به جهت منجر شدن به ترک واجب: 39
- 4 - بررسی صورت مباح گردیدن نکاح: 40
- اشاره 42
- ج - تقسیم نکاح با توجه به مورد نکاح (منکوحه): 42
- توضیح مسئله: 42
- تذکری مربوط به بحثهای سابق: 43
- ب): متن مسئله 9: 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- الف): و بالنسبه الی المنکوحه ایضاً ینقسم الی الاقسام الخمسه... 44
- 1 - کلام مرحوم ایروانی: 44
- استاد: 44
- اشاره 44
- اشاره 44
- بررسی مثال اول: 45
- بررسی مثال سوم: 46
- بررسی مثال دوم: 46
- 2 - مناقشۀ استاد در کلام مرحوم ایروانی: 47
- مثال روشن برای مسئلۀ اعراض: 47
- اشاره 49
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 49
- الف): ادامه نقل کلام مرحوم ایروانی در بحث اعراض 49
- 1) استدلال به بناء عقلاء: 49
- 2) سه وجه دیگر بر خروج شیء اعراض شده از ملک مالک: 50
- 3) پاسخ مرحوم ایروانی از وجه اول: 50
- 4) پاسخ مرحوم ایروانی از وجه دوّم: 51
- ب): بررسی کلام مرحوم آقای ایروانی - قدس سرّه - توسط استاد - مد ظله -: 52
- 1) بررسی تقریب استدلال ایشان به بناء عقلاء: 52
- 2) اشکال و پاسخ آن: 53
- 3) ادامه بررسی تقریب مرحوم ایروانی: 54
- 1) نقل کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه -: 55
- ج): نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خوئی در بحث اعراض: 55
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی توسط استاد - مد ظله -: 56
- 3) تحقیق گسترده تر در مسئله اعراض: 57
- 4) اشکال دیگر استاد - مد ظلّه - به کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه -: 58
- منابع اصلی بحث: 59
- اشاره 60
- 1) اشکال مرحوم ایروانی (ره) به وجه اوّل (سیره متشرعه) 60
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 60
- الف):: بررسی اشکالات مرحوم ایروانی (ره) به ادلۀ سلب مالکیت از شیء اعراض شده 60
- 2) بررسی اشکال توسط استاد - مد ظلّه 61
- 3) اشکال مرحوم ایروانی (ره) به وجه دوم (الناس مسلطون علی اموالهم) (یادآوری) 62
- ب): بررسی روایات خاصّه در مسئله اعراض 65
- 2) کلام مرحوم آقای خوئی «قدس سرّه» 65
- اشاره 65
- 1) متن روایت سکونی 65
- 3) اشکال استاد - مدّ ظلّه - نسبت به کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 66
- 4) تقریب دقیق تر از کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 67
- 5) سایر روایات 68
- ج): تکمیل بحث اعراض و موارد شبیه آن 71
- اشاره 71
- اشاره 71
- 1) اقسام متصوره در مسئله و احکام آنها 71
- صورت دوم (مال رها شده) هم دو حالت دارد: 72
- صورت اوّل (مأیوس الوصول) هم خود بر دو قسم است: 72
- 2) آیا جواز استرداد مال اعراض شده دلیل بر خروج از ملک است؟ 74
- 3) نگاهی دیگر به بناء عقلا 75
- 4) نتیجه بحث 76
- اشاره 77
- 2) توضیح مسئله: 77
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 77
- الف): حکم نگاه مرد به زنی که می خواهد با وی ازدواج کند 77
- 1) متن عروه: 77
- ب) روایات مسئله: 78
- روایت الهیثم بن أبی مسروق النهدی 78
- اشاره 79
- بحث سندی - غیاث بن ابراهیم عنوان یک نفر است یا دو نفر؟ -: 79
- روایت غیاث بن ابراهیم 79
- بررسی احوال غیاث بن ابراهیم 80
- مذهب غیاث بن ابراهیم تمیمی 81
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 83
- اشاره 83
- در مورد غیاث سه سؤال مطرح است: 83
- در اینجا چندین سؤال مطرح است: 84
- اشاره 86
- بررسی ادله مرحوم آقای خوئی ره: 86
- نقد کلام صاح قاموس الرجال: 90
- فهرست منابع اصلی: 91
- اشاره 92
- بحث در این بود که «هل یجوز لمن یرید تزویج امرأه ان ینظر الیها؟ أم لا؟» 92
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 92
- نکتۀ رجالی: 94
- اشاره 94
- نقد استاد - مد ظله -: 95
- اشاره 95
- تحقیق در مذهب غیاث بن ابراهیم: 95
- شواهدی بر امامی بودن غیاث: 96
- شاهد دوم: 96
- شاهد اول: 96
- شاهد پنجم: 97
- شاهد سوم: 97
- شاهد چهارم: 97
- اعتبار غیاث بن ابراهیم: 98
- روایات مسئله: 98
- منابع درس: 100
- الف - اشتباه جامع الرّواه در روایت ابن عقده از ابن فضّال 101
- اشاره 101
- اشاره 101
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 101
- نکته مهم در کتاب شناسی کتب رجال: 102
- ب - آیا بحث «جواز النظر لمرید التزویج» برای کسی که مطلقاً جواز نظر به وجه و کفّین را قائل است لغو است یا نه؟ 103
- ج - بررسی اختلاف روایات 106
- اشاره 109
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 109
- الف - بیان مرحوم حاج شیخ در تعارض روایات به منظور تقریب قول «اختصاص جواز نظر به وجه و کفین» 109
- 1) تعارض بر مبنایِ در مقام بیان و تحدید بودن روایات: 109
- اشاره 110
- 2) تعارض بر مبنای انحصار علیّت: 110
- اشاره 112
- 3) عام ما فوق در تعارض روایات خاصه: 112
- نقد فرمایش مرحوم حاج شیخ 112
- نقد فرمایش مرحوم حاج شیخ 114
- 1) بیان آقای حکیم 116
- ب - بیان مرحوم آقای حکیم در عدم تعارض روایات و نقد آن: 116
- 2) نقد کلام مرحوم آقای حکیم 117
- اشاره 118
- اشاره 118
- الف): جمع بین روایات 118
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 118
- 1) روایت یونس بن یعقوب 119
- 2) نقد دیدگاه آقایان حکیم و خوئی پیرامون تعلیل در روایت: 120
- 3) روایت حسن بن السری: 121
- اشاره 121
- سند روایت 121
- اشاره 121
- ب بحثٌ فی وثاقه الحسن بن السری: 121
- نظر استاد - مد ظله - در بارۀ حسن بن السری: 123
- دلالت روایت الحسن بن السری: 125
- اشاره 126
- اشاره 126
- الف - حکم نظر به صورت: 126
- 1) استدلال به روایت مرسل عوالی اللئالی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) 126
- 2) استدلال به صحیحه هشام بن سالم، حماد بن عثمان، حفص بن البحتری. 126
- ب - حکم نظر به «کفین» 126
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 126
- توضیح استاد در مفاد صحیحه: 127
- استدلال به صحیحه عبد الله بن سنان: 128
- ج): حکم نظر به «شعر» و اطراف سر و صورت 128
- د) حکم نظر کردن به ساق: 129
- اشاره 129
- دلالت روایت: 129
- ادامه مسأله 26: 129
- کلام مرحوم خوئی: 129
- اشاره 130
- مناقشۀ استاد در کلام مرحوم خوئی: 130
- ه): حکم نظر به «خلف» 130
- و) بیان حدّ اعلای جواز نظر در روایه یونس بن یعقوب 131
- سند روایت: 131
- 1 - متن روایت: 131
- 2 - سند روایت: 132
- 3 - دلالت روایت: 132
- اشاره 132
- جمع بین این روایت با روایات دیگر بنابراین که تحتجز صحیح باشد 133
- ذ) نظر استاد در جمع بین روایات: 133
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 134
- اشاره 134
- الف - چند توضیح دربارۀ روایات باب 134
- 1) توضیحی درباره «تحتجز» در روایت یونس بن یعقوب: 134
- 2) توضیحی دربارۀ کلمه «ترقق له الثیاب»: 135
- 3) توضیحی درباره «خلقها» در روایت حسن بن سری: 136
- 2) توضیح مسئله 138
- 1) متن مسئله 138
- ب - ادامۀ مسئله 26 138
- 3) شرط اول جواز نظر ( عدم قصد تلذذ): 138
- 4) شرط دوم جواز نظر ( ان لا یکون مسبوقاً بحالها): 140
- 5) شرط سوم جواز نظر ( احتمال اختیار): 141
- 7) بررسی شرط چهارم توسط استاد - مد ظله -: 142
- بحث درباره جواز یا عدم جواز نکاح با بنت الزوجه قبل از دخول و انحلال نکاح زوجه 144
- 1) توضیح صورت مسئله و تقریب کلام مرحوم خوئی ره: 144
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 144
- اشاره 144
- 2) نظر استاد مد ظله در بارۀ کلام مذکور: 145
- اشاره 145
- در این باره دو نکته قابل توجه است: 146
- مطلب دوم: 147
- مطلب سوم: 148
- اشاره 150
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 150
- الف - بررسی دلیل بر جواز ازدواج با دختر زوجه غیر مدخوله (آیه شریفه) 150
- 2) استدلال به آیه بر جواز جمع بین عقد مادر و دختر (یادآوری) 150
- 1) متن آیه شریفه: 150
- 3) اشکال استدلال قبل: 151
- 1) متن مسئله: 152
- 2) کلام مرحوم آشتیانی در تقریرات درس مرحوم حاج شیخ: 152
- ب): بررسی ادامه مسئله 26: (سایر شرائط جواز نظر) 152
- ج): نقد استاد مد ظله بر کلام مرحوم حاج شیخ: 155
- کلام در این بود که آیا جائز است مرد به زنی که قصد ازدواج با او را دارد نگاه کند؟ 157
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 157
- اشاره 157
- اشاره 157
- سؤال: چرا روایت سه مورد اول را شامل نشود؟ 158
- اشاره 158
- پاسخ استاد مد ظله: 158
- اشکال: 159
- اشاره 159
- پاسخ استاد مد ظله: 159
- اشاره 159
- سؤال: 159
- پاسخ استاد مد ظله: 160
- سؤال: 161
- پاسخ استاد مد ظله: 161
- اشاره 161
- منابع اصلی بحث: 161
- الف) توضیحی پیرامون «یشتریها باغلی الثمن» در روایت: 162
- اشاره 162
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 162
- 3 - مناقشه در کلام شیخ انصاری: 163
- 1 - طرح استدلال: 163
- 2 - استدلال شیخ انصاری: 163
- 4 - رد مناقشه از طرف استاد: 164
- ج): اغلی الثمن در روایت آیا علت حکم است یا حکمت حکم؟ 164
- 1 - توضیح مطلب: 164
- 2 - بحث کلی حکمت و علت: 165
- اشاره 165
- 3 - نظر استاد در کیفیت تخصیص بوسیلۀ علت: 165
- نظر مرحوم داماد: 165
- نظر مشهور بنابراین که اغلی الثمن علت باشد: 166
- 4 - نتیجه بحث: 166
- اشاره 166
- اشاره 168
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 168
- الف - دو وجه کلی بر استفاده مفهوم فی الجمله از تعلیلات 168
- 1) وجه اوّل: 168
- 2) بررسی وجه اول توسط استاد - مد ظلّه -: 169
- 4) تطبیق وجه دوم بر محلّ بحث 172
- ب - تقریب خاصّ در محلّ بحث 172
- 1) تقریب اول: 174
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 174
- الف): بررسی دو تقریب در بارۀ محدود بودن دامنۀ حکم جواز نظر برای مرید تزویج: 174
- اشاره 174
- 2) نقد استاد - مد ظلّه -: 175
- 3) تقریب دوم (یادآوری) 177
- 4) نقد استاد - مد ظله -: 177
- 1) برخی می گویند بر فرض که الفاظ ادلۀ مجوزه اعم از ارادۀ فعلی و تعلیقی باشد، 179
- اشاره 179
- ب): مراد از ارادۀ تزویج چیست؟ ارادۀ فعلی یا تعلیقی یا اعم از آن دو؟ 179
- 2) ارادۀ فعلی: 180
- الف) استدراک (تذکری درباره وجه اول که دیروز عرض شد) 182
- اشاره 182
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 182
- قرائنی بر اعم بودن اراده در ما نحن فیه - نظر استاد دام ظلّه - 183
- ب): «اراده» در روایات بحث، اراده فعلی است یا اعم از فعلی و تعلیقی است؟ 183
- اشاره 183
- اشاره 185
- ج): آیا حکم جواز نظر در حق کسی که می تواند از راه دیگری مثل توکیل یک زن و غیره کسب اطلاع کند هم ثابت است؟ 185
- آقای خوئی به دو دلیل تمسک کرده اند: 186
- د) آیا زن هم می تواند به مردی که قصد ازدواج با او را دارد، نگاه کند؟ 187
- اشاره 188
- ه) آیا در خرید کنیز، می توان به او نگاه کرد؟ 188
- عدم جواز تعدی از باب «أمه» به باب «حرّه» 189
- خلاصۀ جلسات قبل و این جلسه 191
- 1) متن مسئله 191
- الف - بررسی ادامۀ مسئلۀ 26 191
- اشاره 191
- 2) توضیح مسئله 191
- 3) کلام صاحب جواهر و مرحوم آقای خوئی قدس سرهما: 192
- 4) توضیح استاد - مد ظله - در بارۀ کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه -: 193
- 5) توضیح آخر مسئله 194
- 2) توضیح مسئله 196
- 1) متن مسئله 196
- ب - بررسی مسئله 27 196
- 3) روایت عباد بن صهیب و اثبات اعتبار آن: 197
- 4) بررسی راههای دیگر بر اثبات وثاقت عباد بن صهیب 200
- 5) خلاصه بحث 201
- اشاره 202
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 202
- الف): استدلال به تعلیل روایت عَبّاد بن صهیب برای شمول حکم نسبت به اهل ذمّه و کفّار: 202
- 1) فرمایش مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 202
- الف): روایت کلینی (ره) در کافی: 203
- ب): بررسی متن روایت عبّاد بن صهیب با نقل کلینی (ره) و صدوق (ره): 203
- 2) نقد استاد - مد ظلّه 203
- 1) اختلافِ نقل روایت در کافی، فقیه و علل: 203
- اشاره 203
- 2) تفاوتهای موجود در نقل روایت مزبور و نقش آن در مفهوم روایت: 204
- ج): روایت صدوق (ره) در علل الشرائع: 204
- ب): روایت صدوق (ره) در فقیه: 204
- 3) مرجّحات نقل کلینی در کافی و نتیجه گیری: 206
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 208
- الف): بررسی حکم جواز نظر به زنان بادیه نشین و روستانشینان: 208
- 1) متن عروه و توضیح آن: 208
- اشاره 208
- 3) کلام آقای خوئی نسبت به تفسیر عبارت مرحوم سید و نیز روایت عباد بن صهیب: 209
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم درباره روایت جواز نظر به نساء اهل بوادی و تفسیر کلام سید پیرامون نظر ایشان: 209
- اشاره 210
- اما بیان اشکال دلالتی روایت عباد بن صهیب: 210
- 4) وجه استاد - مد ظله - نسبت به کلام مرحوم سید و نیز روایت عباد بن صهیب: 210
- ب) بررسی یکی از شرائط جواز نظر به نساء اهل ذمه (شرط عدم تلذذ): 211
- 1) طرح بحث: 211
- 3) نظر مرحوم آقای خوئی در این مسئله و نیز تفسیر آیۀ غض: 212
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم نسبت به حکم و اقتضای اولیه نظر مرد به زن: 212
- 4) اشکالات استاد - مد ظله - بر مرحوم آقای خوئی 214
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 215
- اشاره 215
- اشاره 216
- اشاره 216
- 1) استفاده از آیۀ «غض بصر» برای حرمت مطلق نظر 216
- 2) فرمایش مرحوم آقای خوئی (ره) 216
- 3) نقد استاد مد ظله 217
- معنای آیۀ شریفه چیست؟ 217
- اشاره 217
- تفسیر دیگر آیۀ شریفه: 220
- ب): صورت دوم: 221
- اشاره 221
- نقد استاد مد ظله: 221
- اشاره 222
- 2) نقد استاد مد ظله 222
- 3) استدلال استاد بر حرمت نظر با ریبه به آیۀ شریفه «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ...» 222
- منبع اصلی بحث: 223
- الف): وجه اشکال سیّد در جواز نظر به نساء بوادی و اعراب 224
- اشاره 224
- اشاره 224
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 224
- 1 - وجه اوّل: 224
- اشاره 224
- تقریر اوّل مقدمه مطویّه: (رفع حرج) 225
- تقریر دوّم مقدّمه مطویّه (الغاء احترام) 226
- اشاره 227
- 2 - وجه دوّم: 227
- پاسخ وجه دوم 228
- اشاره 229
- ب): اشکال در جواز نظر به نساء اهل ذمّه 229
- جهت اشکال این بزرگان را می توان اینگونه تقریر کرد: 230
- ج): عدم جواز نظر با ریبه 232
- د) اشکال در «حرمت نفسی» نظر با ریبه 233
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 235
- اشاره 235
- 1 - اشاره به اقوال علماء 235
- الف): حکم نگاه کردن به زنان اهل ذمه 235
- 2 - وجه عدم جواز نظر به اهل ذمه 236
- 3 - وجه جواز نظر به اهل ذمّه 237
- 4 - نظر استاد - مد ظلّه - در تفسیر روایت عباد بن صهیب 238
- ب): استدراکی درباره اشکال به مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - در استفاده از آیه غضّ 239
- 2) مقدمه پاسخ استاد - مد ظلّه - به اشکال 239
- 1 - اشاره به کلام مرحوم آقای خوئی و اشکال آن 239
- 1 - مقدمه ای در استدلال بر حرمت مطلق جواز نظر با شهوت 240
- 3 - اصل پاسخ استاد - مد ظلّه -: 240
- ج): تفسیر آیه شریفه غض 240
- 2 - معنای «غضّ» 241
- 3 - اشاره به عبائر اهل لغت 241
- 4 - معنای «من» در آیه غضّ 242
- خلاصۀ جلسات پیش و اجمالی از مطالب این جلسه: 244
- الف): خلاصه ای از بحث جلسه گذشته و نتیجۀ بحث روائی در مسئلۀ (روایت عباد بن صهیب و نحوۀ جمع مفاد آن با مفاد خبر سکونی): 244
- اشاره 244
- اشاره 246
- ب): فرمایش مرحوم مصنف (ره) و نقد آن توسط استاد - مد ظله -: 246
- نقد استاد - مد ظلّه -: 246
- 1) تقریب استدلال به تنزیل مزبور: 247
- ج): استناد به «تنزیل اهل کتاب به منزلۀ اماء» برای جواز نظر به نساء اهل ذمّه: 247
- 2) پاسخ استاد - مد ظلّه - به استدلال مزبور: 248
- خلاصۀ جلسات پیش و اجمالی از درس امروز: 250
- الف): بررسی و توضیح کلام محقق در حکم نظر به نساء اهل کتاب 250
- اشاره 250
- اشکال اول: 250
- اشاره 250
- 1 - شیخ طوسی عبارتی در کتاب نهایه دارد که می فرماید «و النظر الی نساء اهل الکتاب و شعورهن لا بأس به 250
- اشاره 250
- 3 - توضیحی پیرامون نساء اهل کتاب (مقدمه) 251
- اشکال دوم: 251
- 2 - پاسخ محقق و دفاع از طرف شیخ: 251
- 1 - روایت عباد بن صهیب به نقل کافی در بعضی جهات یک نحوه اختلافاتی با نقل صدوق دارد 252
- اشاره 252
- ب): بررسی مجدد روایت عبّاد بن صهیب (یادآوری و تکمیل) 252
- 2 - کلام استاد مد ظله العالی در بیان مفاد روایت: (یادآوری و تکمیل) 254
- ج): معنای غض در آیۀ شریف (یادآوری و تکمیل) 255
- اشاره 256
- 3 - رد مناقشه از طرف استاد مد ظله العالی و نظر ایشان در معنای «مِن» 256
- د) معنای «مِن» در آیۀ غضّ (یادآوری و تکمیل) 256
- 1 - نقل اقوال: 256
- 2 - مناقشۀ محقق اردبیلی 256
- نظر استاد: 257
- الف): ادامۀ آیۀ شریفه «غضّ» 258
- 1 - آیا آیۀ شریفه مطلق است؟ 258
- اشاره 258
- خلاصۀ جلسات قبل و این جلسه: 258
- 2 - تذکر یک نکته 259
- 3 - احتمالات در حدّ لزوم غضّ 259
- ب): روایات واردۀ در بارۀ آیه غضّ 261
- 1 - نگاهی به روایات 261
- 2 - روایت أبو عمرو الزبیری 261
- 3 - روایت سعد الاسکاف 262
- 4 - جمع بین این دو روایت 263
- 5 - سند روایت أبو عمرو زبیری 263
- 1 - ترجمۀ احوال 264
- ج): حالات سعد اسکاف 264
- 2 - جمع بندی کلمات ائمه رجال 265
- 4 - تذکری در بارۀ معجم رجال الحدیث 266
- 3 - تذکر نکته ای در رجال نجاشی: 266
- 1 - خلاصۀ مدّعای شیخ محمد عبده: 268
- الف): بررسی کلام شیخ محمد عبده در بارۀ مفهوم «نِساءَنا» در آیۀ مباهله: 268
- خلاصۀ این جلسه و جلسۀ پیش: 268
- اشاره 268
- جواب نقضی: 269
- 3 - ردّ کلام عبده از سوی استاد - مد ظلّه - 269
- پاسخ حلّی: 270
- اشاره 271
- ب): بحث در بارۀ مراد از «نِسائِهِنَّ» در آیۀ 31 سورۀ نور: 271
- نتیجه: 271
- الف شیخ احمد جزایری در کتاب خود قلائد الدّرر می گوید که مراد از نسائهن در آیه تمامی زنان و نساء می باشد 272
- 1 - اقوال کسانی که معنای «نسائهنّ» را عام و وسیع می دانند: 272
- نقد استاد - مد ظلّه - 272
- ب): مرحوم مجلسی در مرآه العقول فرموده اند که این اضافه نکته ای معنوی هم دارد 272
- تقریب این نظریه: 272
- نقد استاد - مد ظلّه - 273
- در قلائد الدّرر وجه دیگری نیز آمده و آن این است که مراد از «نسائهن» زنانی می باشد که شخص با آنان معاشرت و حشر و نشر دارد 273
- نقد استاد - مد ظلّه 274
- نظر مرحوم آقای خوئی - ره - 274
- نقد استاد - مد ظلّه - 274
- 2 - اقوال کسانی که مفهومی متضیق از «نِسائِهِنَّ» را پذیرفته اند: 274
- نظر أبو بکر جصّاص: 275
- آیۀ شریفه غضّ بصر 276
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 276
- اشاره 276
- 1) بحث ما در معنای «نِسائِهِنَّ» است، آیا جمیع نساء مورد نظر است یا صنف خاصی از نساء؟ 277
- اشاره 277
- الف - معنای «نِسائِهِنَّ» و معنای ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ » در آیه شریفه: 277
- دربارۀ «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» دو دیدگاه وجود دارد: 277
- توجیه کلام صاحب جواهر 278
- اشاره 278
- 2) تنافی در کلام صاحب جواهر در تفسیر «نِسائِهِنَّ» و «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» 278
- ب - مصحّح اضافه «نساء» به «هنّ» با توجه به معنای نساء چیست؟ 279
- اشاره 279
- 1) نظر علامه مجلسی 280
- پاسخ استاد: 280
- اشاره 280
- اشاره 280
- 2) نظر صاحب قلائد الدّرر 280
- پاسخ استاد 281
- پاسخ استاد 281
- دیگری، جریاً علی الغالب 281
- نقد استاد 282
- اشاره 282
- 3) نظر أبو بکر جصّاص 282
- 4) نظر آقای خوئی 283
- تفسیر اولنِسائِهِنَّ : مطلق نساء 284
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 284
- اشاره 284
- کلام در تفسیر «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفه 31 سورۀ نور بود، تفاسیر مختلفی بر این عبارت شده است: 284
- اشاره 285
- وجه دوم: از اضافه، حریت استفاده می شود. 285
- وجه اول: ادعای ظهور در حرائر 285
- تفسیر دوم نسائهن: حرائر 285
- وجه سوم: به قرینه «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» مراد از «نِسائِهِنَّ» خصوص حرائر است. 288
- نقد استاد - مد ظله -: 288
- تفسیر سوم نسائهن: ارحام و بستگان 290
- نقد استاد - مد ظله -: 290
- اشاره 290
- تقریب کلام مرحوم آقا حکیم (ره): 290
- نکتۀ اضافۀ نساء به «هنّ» 290
- منابع اصلی بحث 291
- 1) طرح بحث 292
- الف):: معنای «مؤمنات» در آیه غضّ 292
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 292
- اشاره 292
- 2) توضیح قرائن اختصاص مؤمنات در آیه غضّ به احرار 293
- 3) پاسخ قرینۀ اول 294
- 4) بررسی دلیل دوم 295
- الف - مراد از «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفۀ 31 سورۀ نور: (یادآوری و تکمیل) 296
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 296
- 1) مقدّمه: 296
- 2) اشکال قول به «حرائر» (نقد و تقریب صاحب جواهر ره) 296
- اشاره 296
- 4) ابهام و اشکال موجود در کلام شیخ احمد جزائری: 297
- 3) اشکال قول به «ارحام» 297
- 5) کاربرد نساء مضاف در روایات به معنای ملازمین 298
- ب): اضافۀ نساء به اشخاص: 298
- اشاره 298
- الف): اضافۀ نساء به امکنه: 298
- 6) نظر نهائی استاد - مد ظلّه - دربارۀ مراد از نسائهن: 300
- 1) اشکالات مشترک میان سه قول: 300
- ب - اشکالات مشترک وارده بر اقوال سه گانۀ مذکور و توجیه «معنای ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» در آیه: 300
- 2) بررسی استدلال مرحوم صاحب جواهر: 301
- 3) مراد از «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» بنا بر نظر مقبول استاد دربارۀ نسائهن: 301
- ج - بحث جواز نظر عبید به مالکۀ خود (یا جواز ابداء مالکه نسبت به عبد خود) 302
- 1) مقدّمه: 302
- 2) ادلۀ جواز ابداء زینت از سوی مولای زن در برابر عبد خود و فتاوای مربوطه: 303
- 3) مستندات مرحوم صاحب جواهر و نقد آن: 304
- 4) نتیجۀ بحث: 305
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 306
- الف - تکملۀ بحث دربارۀ «نِسائِهِنَّ» 306
- 1) بررسی نظر سیّد دربارۀ «نِسائِهِنَّ» 306
- اشاره 306
- 2) تکمیل استدلال بر «نظر مختار» در مسئله: 307
- جهت اوّل: مخالفت با سیره: 307
- (بررسی دو اشکال بر نظر مختار در نسائهنّ) 307
- جهت دوم: 308
- 1) ارزیابی سند روایت: 309
- اشاره 309
- ب - دومین دلیل عدم جواز الکشف لدی النساء الکافره - صحیح حفص بن البختری: 309
- 2) توضیحی درباره روایت: 309
- 3) مفهوم لا ینبغی (بررسی نظر آیت الله خوئی ره) 310
- اشاره 312
- 4) تحقیق دربارۀ تعلیل این روایت 312
- نقد بیان آقای خوئی دربارۀ تعلیل روایت حفص 313
- نقد بیان آقای مطهری دربارۀ تعلیل روایت: 313
- 1 - توضیح کلام شیخ - قدس سرّه - در تبیان 315
- ج - در حکم جواز ابداء زینت برای زن های مسلمان (نه برای زن های کافره) 315
- 2) نظر استاد - مد ظلّه -: 316
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 317
- 1) نقل عبائر چند کتاب فقهی 317
- اشاره 317
- اشاره 317
- الف - ادامه بحث جلسه قبل ( اعضایی که زن مسلمان باید از زن کافر پوشیده بدارد.) 317
- 2) آیا شیخ طوسی دو قول در مسئله دارد؟ 318
- 3) آیا شیخ طوسی پوشیدن وجه و کفین را هم از زن کافر لازم می داند؟ 319
- 4) نظر استاد - مد ظلّه - در مسئله 320
- ب - بررسی مسئله 29 321
- 1) متن مسئله 321
- 2) توضیح مسئله و کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 321
- 3) نظر استاد مد ظلّه - نسبت به کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 322
- 4) استدلال بر حرمت نظر به فرج مرأه در حال جماع 323
- 5) مناقشه در دلالت روایت وصیه النبی صلی الله علیه و آله 324
- 6) روایات معارض با حرمت نظر 325
- اشاره 327
- 3) نظر استاد - مد ظلّه - در مسئله خنثی 327
- ج - بررسی مسئله 30 327
- 1) متن مسئله 327
- 2) توضیح مسئله 327
- جهت اوّل بحث (خنثی طبیعت ثالثه است) 328
- جهت سوم: (عدم تنجیز علم اجمالی در مسئله خنثی) 329
- 4) خلاصه نظر استاد - مد ظلّه - در مسئله خنثی 330
- الف - دو نکته در تتمه بحث جلسه قبلی - نظر به عورت زوجه 331
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 331
- اشاره 331
- 1) در جلسه قبل عرض کردیم که تنها کسی که نظر به فرج زوجه را حرام دانسته، ابن حمزه در وسیله است، 331
- 2) فهرستی از مباحث در مسئله «نگاه» 333
- ب - «حکم نگاه کردن» و مباحث مربوط به آن 333
- 1) متن عروه مسئله 31: 333
- اشاره 334
- 3) تفصیل مباحث نظر بحث اوّل: 334
- قائلین به انحصار استثناء وجه و کفین از حرمت نظر 334
- مرحله دوم: (عدم انحصار استثناء از حرمت نظر در وجه و کفین) 335
- اقوال علمای امامیه 336
- 4) بحث دوم: از مباحث نظر در خصوص ملازمۀ بین حرمت کشف و حرمت نظر و نیز جواز کشف و جواز نظر، 338
- نقد فرمایش آقای داماد 338
- اشاره 338
- فرمایش آقای داماد: - ملازمه عرفی است نه عقلی 338
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 341
- 1) قول دیگر در مستثنیات از حرمت نظر مرد به زن 341
- اشاره 341
- الف - تذکراتی در تکمیل بحث سابق 341
- 3) مقدمه ای در تکمیل بحث ملازمه بین حرمت نظر و وجوب ستر 342
- 4) مقدمه ای دیگر در بحث ملازمه بین حرمت نظر و وجوب ستر 345
- 5) تطبیق دو مقدمه قبل بر محل بحث 346
- اشاره 347
- 1) ادله مرحوم آقای خوئی ره 347
- ب - دلیل بر عدم جواز نظر به اجنبیه 347
- 2) بررسی ادله فوق توسط استاد - مد ظلّه 348
- 3) دلیل دیگر بر حرمت نظر به اجنبیه 349
- *نظر گروهی از متأخرین 350
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 350
- اشاره 350
- 1) بررسی ادعای اجماع بر حرمت 350
- الف - حکم نگاه زن به مرد 350
- اشاره 350
- 2) استظهار از کلام شیخ و ابن ادریس 351
- *نظر قدماء 351
- 3) مناقشه در استظهار 352
- 5) بررسی دلیل معتبر در مسئله 353
- 4) تأکید بر عدم اجماعی بودن مسئله 353
- ب - استثناء از حرمت نظر زن به مرد 354
- 6) مختار استاد - مد ظلّه 354
- 1) نظر فقهای معاصر 354
- 2) بیان مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه بر جواز نظر (با توضیحاتی از استاد - مد ظله -) 355
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم - قدس سرّه 357
- 2) بررسی کلام آقای حکیم ره 357
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 357
- اشاره 357
- الف - تکمیل بحث در جواز نظر زن به وجه و کفین مرد 357
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم - قدس سرّه 359
- ب - دلیل اجتهادی عام بر عدم جواز نظر زن و مرد به طرف مقابل 359
- 3) کلام مرحوم آقای مطهری - قدس سرّه 360
- 2) توضیح اشکال اوّل توسّط استاد - مد ظلّه 360
- 4) تأیید اشکال دوم مرحوم آقای حکیم ره 362
- 5) نظر استاد - مد ظلّه -- در معنای غضّ بصر 363
- اشاره 363
- دو اشکال و پاسخ آنها 365
- 8) اشاره به کلام ارباب لغت در معنای واژه «غضّ» 366
- 7) نکته ای درباره کلام مرحوم آقای مطهری - قدس سرّه 366
- 6) بررسی شواهد ذکر شده در کلام مرحوم آقای مطهری - قدس سرّه 366
- ضمیمه درس شماره 44: عبائر برخی از لغویان در کلمۀ غضّ 367
- 9) خلاصه بحث 367
- کتاب العین منسوب به خلیل بن احمد: 367
- جمهره اللغه (ابن درید): 368
- معجم مقاییس اللغه 383:4 (ابن فارس) 368
- تهذیب اللغه 35:16 368
- حدیث العطاس 369
- اشاره 369
- اساس البلاغه (زمخشری) 369
- مجمل اللغه (ابن فارس): 369
- الصحاح (الجوهری): 369
- المحیط (صاحب بن عبّاد) 369
- المفردات (للراغب): 369
- المصباح المنیر 370
- لسان العرب 370
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 371
- الف - بررسی احتمال حمل آیه بر حرمت نظر به عورت (اشکال دوم آقای حکیم «ره»): 371
- اشاره 371
- 1) اشکال مرحوم آقای حکیم و مؤیّداتی بر آن: 371
- 2) پاسخ استاد - مد ظلّه -: 372
- 3) نظر مرحوم آقای داماد (ره): 372
- 4) نظر استاد - مد ظلّه 374
- ب - بررسی دلالت آیه بر عموم وجوب یا اولویت غض نسبت به جنس مخالف: 375
- 1) بیان اشکال مرحوم آقای حکیم (با توضیح استاد «مد ظله»): 375
- 3) نظر مرحوم آقای داماد (ره): 376
- 4) نظر استاد - مد ظلّه 376
- 2) مناقشۀ استاد - مد ظله در این استدلال: 376
- اشاره 378
- ج - توضیح نظر مرحوم آقای شعرانی دربارۀ عدم استثنای وجه و کفین: (معنای «إِلاّ ما ظَهَرَ» ) 378
- 2) بیان استدلال مرحوم آقای شعرانی (ره): 378
- 1) بیان مدّعای مرحوم آقای شعرانی و مرحوم آقای داماد در این باره: 378
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 381
- الف - تفسیر «ما ظَهَرَ» در کلام مرحوم آقای شعرانی و مرحوم داماد 381
- اشاره 381
- 1) احتمالات سه گانه 381
- 3) توضیح کلام مرحوم آقای شعرانی و بیان تتمۀ فرمایش مرحوم آقای داماد 383
- 2) کلام مرحوم آقای داماد 383
- 4 - تقریب استاد «مد ظله» از کلام مرحوم آقای شعرانی (ره) 384
- ب - مسامحاتی در کلام مرحوم آقای شعرانی 385
- 1 - تعبیر آقای شعرانی به «مستوعب بودن» از دو جهت دارای مسامحه است: 385
- 2) قید متصل و منفصل در مستثنی 386
- 1) در خصوص بیان آقای داماد که حکم حجاب را تأسیسی دانسته، 387
- 2) آقای شعرانی معتقد شده اند که ذکر این موارد در روایات، «جریاً علی الغالب» است. 387
- ج) جایگاه روایت در بیان مرحوم آقای داماد و مرحوم آقای شعرانی 387
- 3) اشکال بر بیان مرحوم آقای شعرانی 388
- 4) حلّ مسئله از نظر استاد مد ظلّه 388
- الف):: اشکالی بر بیان مرحوم آقای شعرانی (ره) و مرحوم آقای داماد (ره): 390
- اشاره 390
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 390
- ب):: متعلق غض بصر چیست؟ 392
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 398
- اشاره 398
- 1) متن مسئله 398
- الف - بررسی مسئله 51 398
- 2) توضیح یک اشتباه 398
- 3) توضیح مسئله 400
- 4) یک استثناء از عدم لزوم ستر بر مرد 401
- 5) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مد ظلّه 403
- 6) قید لازم در محل بحث 404
- ب - طرح بحث دربارۀ وجه و کفین و قدمین 405
- 1) عنوان ابحاث لازم 405
- 7) خلاصه بحث 405
- 2) بررسی یک نکته در بارۀ استثناء منقطع 406
- الف - بحث در بارۀ دلالت آیۀ غضّ بر عموم وجوب ستر: 408
- خلاصۀ جلسۀ قبل و این جلسه: 408
- اشاره 408
- اشاره 408
- 1) تقریب استدلال به آیه: 408
- 1) تقریب استدلال: 411
- ب - بحث در بارۀ دلالت «لا یبدین زینتهنّ الاّ ما ظهر» بر عموم وجوب ستر: 411
- اشاره 411
- 2) نقد استدلال: 412
- 3) بحث تفسیری در تطبیق «ما ظَهَرَ» بر ثیاب 413
- نقد استاد - مد ظله - نسبت به کلام مرحوم مطهری: 414
- اشاره 414
- 2) روایات مورد استدلال: 415
- 1) بیان استدلال: 415
- نتیجه بحث: 416
- 3) پاسخ استاد - مد ظله - به استدلال مزبور: 416
- خلاصۀ جلسۀ قبل و این جلسه: 417
- الف - دلیل اوّل: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ ... وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ» 417
- اشاره 417
- ب - دلیل دوم: آیۀ شریفه «لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها ... وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ...» 418
- استدلال آقای خوئی 418
- نقد استدلال آقای خوئی توسط استاد - دام ظلّه 420
- ج - دلیل سوم: روایات 422
- اشاره 422
- نقد معنای مورد نظر آقای خوئی 423
- معنای روایت بنظر استاد - مد ظلّه 423
- 1) روایت أبو هریره و عبد الله بن سنان 425
- الف - ادامۀ ادلۀ عامه بر حرمت نظر به اجنبیّه 425
- خلاصۀ جلسه قبل و این جلسه: 425
- اشاره 425
- اشاره 426
- اشاره 426
- در اینجا دو مطلب قابل دقت است: 426
- ب - روایت محمد بن سنان 426
- 2 - نقد استدلال به روایت سنداً و دلاله: 426
- سند روایت: 427
- دلالت روایت: 428
- نکتۀ حدیثی 429
- ج - اقوال فقهاء 430
- 1) بررسی اقوال 430
- نتیجۀ مباحث گذشته 430
- نظر اول: جواز نظر به وجه و کفین مطلقاً (نظر اول و غیر آن) 431
- 2) دسته بندی اقوال 431
- نظر دوم: حرمت نظر به وجه و کفین مطلقاً 431
- نظر سوم: تفصیل بین نظره اولی و ثانیه 432
- 3) بررسی کلام صاحب ریاض 432
- 4) توضیح بیان شیخ طوسی در مبسوط 433
- خلاصۀ جلسه قبل و این جلسه: 434
- اشاره 434
- الف - بررسی نظر شیخ طوسی در بارۀ جواز نظر به وجه و کفّین در کتاب خلاف: 434
- ب - بررسی نظر شیخ مفید در مقنعه در بارۀ عدم جواز نظر به وجه و کفّین: 436
- ج) نظر شیخ صدوق در بارۀ نظر به وجه و کفّین 439
- د - اشاره به برخی نکات از کتاب اسداء الرغاب (راجع به بحث حجاب) 440
- تذکر به مناسبت ماه مبارک رمضان 442
77/9/8 یکشنبه درس شماره (44) سال اول
اشاره
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
کتاب النکاح
خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه:
در این جلسه ضمن تکمیل بحث در جواز نظر زن به وجه و کفین به بررسی ادله عامی که از آن حرمت نظر زن به مرد و بالعکس استفاده می شود پرداخته، بحث مبسوطی درباره مفهوم غضّ ارائه خواهد شد، و در ضمن اشکالات مرحوم آقای حکیم در تمسک به آیه غضّ به عنوان دلیل عام مسئله نقل خواهد شد.
الف - تکمیل بحث در جواز نظر زن به وجه و کفین مرد
1) کلام مرحوم آقای حکیم - قدس سرّه
مرحوم آقای حکیم با اشاره به مساوات مرد وزن در حرمت نگاه و تساوی آنها در مستثنی و مستثنی منه، می فرمایند، حکم در مستثنی ( وجه و کفین) در مورد نظر مرد از آیه شریفه «إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها» استفاده می گردد و این امر در نظر زن به مرد ثابت نیست پس به این آیه نمی توان در محل بحث استناد کرد.
2) بررسی کلام آقای حکیم ره
ما در جلسات قبل گفتیم که بین وجوب ستر از یک طرف و حرمه نظر از طرف مقابل ملازمه ظاهریه و به عنوان اصل عملی ثابت می باشد، اگر وجوب ستر بر یک طرف ثابت گردد، تا دلیل بر جواز نظر طرف دیگر ثابت نشود نمی تواند به دیگری نگاه کند، و نیز اگر حرمت نظر یک طرف ثابت شود، تا دلیل بر عدم وجوب ستر