نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 1 صفحه 80

آنکه در این روایت قابل بحث است، غیاث بن ابراهیم است.

بررسی احوال غیاث بن ابراهیم

در رجال آقای خوئی و برخی کتب دیگر اشتباهی در این زمینه رخ داده، غیاث بن ابراهیم که متعدد است، واحد تخیل شده، یکی غیاث بن ابراهیم نخعی است و دیگری غیاث بن ابراهیم تمیمی اسَیْدی یا اسبذی. آقای خوئی می فرمایند:

برقی، غیاث بن ابراهیم نخعی را جزء اصحاب حضرت صادق (علیه السلام) آورده است.

نجاشی او را با تمیمی یک نفر تصور کرده است. ولی در واقع دو نفرند. غیاث بن ابراهیم نخعی، از قبله نخع است که قحطانی است. نسباً نخعی است نه ولائاً، برخی از او با عبارت «عربیّ» یاد کرده یعنی از موالی نیست. در کتب رجالی دیگر مثل کتب عامه نیز سخنی از ولاء مطرح نیست و اگر چنین بود باید ذکر می شد، معلوم می شود که بالاصاله نخعی است.

اما غیاث بن ابراهیم تمیمی که نجاشی و شیخ در فهرست و رجال او را عنوان کرده اند، تمیمی است و تمیم جزء قبائل عدنان است و چون ذکری از ولاء به میان نیامده، معلوم می شود که نسباً تمیمی است. تمیم دارای بطون مختلفی است که یکی از آنها «أسیّدیها»(1) و «اسبذیها» هستند. و هر دو، هم اسیدی و هم اسبذی از بطون تمیم اند، صاحب قاموس الرجال «اسبدی» بودن را تقویت کرده است(2) ، چون در بعضی از روایات غیاث بن ابراهیم الدارمی نقل شده(3) و راوی آن هم محمد بن یحیی خزاز است، «اسبد» نیز از تیرۀ دارم است، لذا به احتمال قوی «اسبدی یا اسبذی» است.

خلاصه قرائن مختلفی وجود دارد که غیاث بن ابراهیم دو نفرند، یکی از قبیله قحطان است و دیگری از قبیله عدنان، کنیه نخعی، ابو عبد الرحمن است که در

1- (1) ابن اثیر می گوید: محدثین با تشدید یاء (أُسَیِّد) و نخاه با سکون یاء (أُسَیْد) تلفظ می کنند
2- (2) قاموس الرجال 354:8
3- (3) تهذیب 824/228:8، فقیه 3539/146:3.