- اشاره 1
- مقدمه: 1
- اشاره 1
- 1377/6/22 یکشنبه درس شمارۀ (1) سال اول 1
- کتاب النکاح 1
- 1) متن عروه: 1
- الف - استحباب نکاح از دیدگاه کتاب و سنّت: 1
- 3) دلالت کتاب بر استحباب نکاح: 2
- 4) استحباب نکاح در سنّت: 4
- ب) مراد از «حبّ النّساء» در روایات 5
- 1) متن عروه 7
- ادامۀ مقدمه 7
- الف): ادامه بحث قبل: 7
- 3) اشاره به سایر روایات 7
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 7
- اشاره 7
- اشاره 7
- 2) نکاح سبب گشایش روزی است (توضیح عبارت متن) 7
- 4) بررسی کلام مصنّف قدس سرّه درباره کراهت عزوبت 8
- 5) اشاره به سایر روایات درباره کراهت عزوبت 9
- 6) تذکر یک نکتۀ کتاب شناختی 10
- 1) متن مسئله 12
- ب) مسئلۀ اول: 12
- 2) توضیح و بررسی مسئله 12
- فهرست منابع اصلی: 13
- 3) توضیحی دربارۀ سند حدیث قبل: 13
- اشاره 14
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 14
- 1) مدلول آیۀ شریفه ( دلیل اول مسئله) و ارتباط میان صدر و ذیل آن: 14
- اشاره 14
- اشاره 14
- الف - متن عروه - استحباب تعدد زوجات 14
- 2) بیان آقای طباطبائی (ره) در «المیزان» 17
- 3) مدلول آیه ترخیصِ تعدد زوجات است نه ترغیب آن 18
- اشاره 19
- ج): نکته: شبهۀ «عبده» در تطبیق «نساءنا» در آیۀ مباهله بر حضرت زهرا (س) و جواب آن: 19
- ب - دلیل دوم استحباب تعدد زوجات ( روایات) 19
- پاسخ شبهه توسط استاد - دام ظله 20
- د - استحباب نکاح اعم از دائم و منقطع و حرّه و أمه است. 21
- خلاصۀ درس این جلسه: 22
- 1) توضیح مسئله: 22
- الف): طرح مسئله 3: 22
- اشاره 22
- اشاره 22
- اشاره 23
- ب): طرح مسئلۀ 4: 23
- 2) توضیح استاد 23
- 1) توضیح مسئله: 23
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی در اقسام نکاح 24
- ج): توضیح استاد پیرامون مسئله: 24
- د) ادامۀ متن مسئله 4: 25
- اشاره 25
- 2) بررسی کلام مرحوم نائینی در واجب مشروط و مطلق: 25
- 1) توضیح: 25
- 3) اشکال و جواب: 26
- دفع اشکال بنا بر مبنای مرحوم آخوند: 26
- توضیح اشکال: 26
- جواب اشکال: 26
- نقد کلام آخوند: 27
- ه) ادامه مسئله 4: 27
- اشاره 27
- مقتضای تحقیق در حل اشکال: 27
- اشاره 28
- 2) قوله ره «مظنه الضرر»: 28
- و) دلیل حرمت اضرار جانی: 28
- 1) کلام مرحوم نائینی در لا ضرر 28
- مناقشۀ اول: 28
- 2) مناقشه در کلام مرحوم نائینی 28
- مناقشۀ دوم: 29
- 3) بیان مفاد روایت 29
- 1) توضیح مبنای آقای داماد (ره) در علت و حکمت احکام: 30
- الف) بحث دربارۀ نظر مرحوم آقای داماد دربارۀ "حرمت اضرار بدنی" : 30
- اشاره 30
- خلاصه جلسات پیش و این جلسه: 30
- 3) تطبیق بحث بر ما نحن فیه: 31
- 2) تکملۀ کلام ایشان از سوی استاد - مد ظله: 31
- 1) در این باره که "او الوقوع فی الزنا" در متن عروه عطف به چیست، دو احتمال وجود دارد: 33
- ب) آیا حرمت اضرار تنها در ضرر قطعی است یا مظنه ضرر کفایت می کند؟: 33
- ج) بحث درباره ادامه مسئله (4) (او الوقوع فی الزنا او محرّم آخر): 33
- اشاره 33
- اوّل: آن که عطف به "مظنّه" باشد 33
- 2) در متن مسئله آمده که از جمله موارد وجوب نکاح، موردی است که ترک آن موجب وقوع در زنا یا حرامی دیگر شود: 34
- اشاره 36
- 2 - بررسی دو دلیل فوق: 36
- دلیل اوّل: 36
- 1 - دو دلیل بر حرمه اضرار به نفس: 36
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه: 36
- الف - ادامه بحث دربارۀ ادله حرمه اضرار به نفس: 36
- دلیل دوّم: 36
- اشاره 36
- 1 - متن مسئله: 38
- 2 - بررسی وجوب نکاح به جهت آن که ترک کردن آن منجر به وقوع در حرام می شود: 38
- ب - ادامه بررسی اقسام نکاح (آغاز مسئله چهارم): 38
- 3 - بررسی حرمت نکاح به جهت منجر شدن به ترک واجب: 39
- 4 - بررسی صورت مباح گردیدن نکاح: 40
- توضیح مسئله: 42
- اشاره 42
- ج - تقسیم نکاح با توجه به مورد نکاح (منکوحه): 42
- تذکری مربوط به بحثهای سابق: 43
- ب): متن مسئله 9: 44
- اشاره 44
- الف): و بالنسبه الی المنکوحه ایضاً ینقسم الی الاقسام الخمسه... 44
- اشاره 44
- 1 - کلام مرحوم ایروانی: 44
- اشاره 44
- استاد: 44
- اشاره 44
- بررسی مثال اول: 45
- بررسی مثال دوم: 46
- بررسی مثال سوم: 46
- 2 - مناقشۀ استاد در کلام مرحوم ایروانی: 47
- مثال روشن برای مسئلۀ اعراض: 47
- 1) استدلال به بناء عقلاء: 49
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 49
- الف): ادامه نقل کلام مرحوم ایروانی در بحث اعراض 49
- اشاره 49
- 3) پاسخ مرحوم ایروانی از وجه اول: 50
- 2) سه وجه دیگر بر خروج شیء اعراض شده از ملک مالک: 50
- 4) پاسخ مرحوم ایروانی از وجه دوّم: 51
- 1) بررسی تقریب استدلال ایشان به بناء عقلاء: 52
- ب): بررسی کلام مرحوم آقای ایروانی - قدس سرّه - توسط استاد - مد ظله -: 52
- 2) اشکال و پاسخ آن: 53
- 3) ادامه بررسی تقریب مرحوم ایروانی: 54
- 1) نقل کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه -: 55
- ج): نقل و بررسی کلام مرحوم آقای خوئی در بحث اعراض: 55
- 2) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی توسط استاد - مد ظله -: 56
- 3) تحقیق گسترده تر در مسئله اعراض: 57
- 4) اشکال دیگر استاد - مد ظلّه - به کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه -: 58
- منابع اصلی بحث: 59
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 60
- 1) اشکال مرحوم ایروانی (ره) به وجه اوّل (سیره متشرعه) 60
- اشاره 60
- الف):: بررسی اشکالات مرحوم ایروانی (ره) به ادلۀ سلب مالکیت از شیء اعراض شده 60
- 2) بررسی اشکال توسط استاد - مد ظلّه 61
- 3) اشکال مرحوم ایروانی (ره) به وجه دوم (الناس مسلطون علی اموالهم) (یادآوری) 62
- ب): بررسی روایات خاصّه در مسئله اعراض 65
- 1) متن روایت سکونی 65
- 2) کلام مرحوم آقای خوئی «قدس سرّه» 65
- اشاره 65
- 3) اشکال استاد - مدّ ظلّه - نسبت به کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 66
- 4) تقریب دقیق تر از کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 67
- 5) سایر روایات 68
- 1) اقسام متصوره در مسئله و احکام آنها 71
- ج): تکمیل بحث اعراض و موارد شبیه آن 71
- اشاره 71
- اشاره 71
- صورت اوّل (مأیوس الوصول) هم خود بر دو قسم است: 72
- صورت دوم (مال رها شده) هم دو حالت دارد: 72
- 2) آیا جواز استرداد مال اعراض شده دلیل بر خروج از ملک است؟ 74
- 3) نگاهی دیگر به بناء عقلا 75
- 4) نتیجه بحث 76
- اشاره 77
- الف): حکم نگاه مرد به زنی که می خواهد با وی ازدواج کند 77
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 77
- 2) توضیح مسئله: 77
- 1) متن عروه: 77
- روایت الهیثم بن أبی مسروق النهدی 78
- ب) روایات مسئله: 78
- روایت غیاث بن ابراهیم 79
- بحث سندی - غیاث بن ابراهیم عنوان یک نفر است یا دو نفر؟ -: 79
- اشاره 79
- بررسی احوال غیاث بن ابراهیم 80
- مذهب غیاث بن ابراهیم تمیمی 81
- اشاره 83
- در مورد غیاث سه سؤال مطرح است: 83
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 83
- در اینجا چندین سؤال مطرح است: 84
- بررسی ادله مرحوم آقای خوئی ره: 86
- اشاره 86
- نقد کلام صاح قاموس الرجال: 90
- فهرست منابع اصلی: 91
- بحث در این بود که «هل یجوز لمن یرید تزویج امرأه ان ینظر الیها؟ أم لا؟» 92
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 92
- اشاره 92
- اشاره 94
- نکتۀ رجالی: 94
- نقد استاد - مد ظله -: 95
- اشاره 95
- تحقیق در مذهب غیاث بن ابراهیم: 95
- شاهد دوم: 96
- شواهدی بر امامی بودن غیاث: 96
- شاهد اول: 96
- شاهد سوم: 97
- شاهد چهارم: 97
- شاهد پنجم: 97
- اعتبار غیاث بن ابراهیم: 98
- روایات مسئله: 98
- منابع درس: 100
- اشاره 101
- اشاره 101
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 101
- الف - اشتباه جامع الرّواه در روایت ابن عقده از ابن فضّال 101
- نکته مهم در کتاب شناسی کتب رجال: 102
- ب - آیا بحث «جواز النظر لمرید التزویج» برای کسی که مطلقاً جواز نظر به وجه و کفّین را قائل است لغو است یا نه؟ 103
- ج - بررسی اختلاف روایات 106
- اشاره 109
- 1) تعارض بر مبنایِ در مقام بیان و تحدید بودن روایات: 109
- الف - بیان مرحوم حاج شیخ در تعارض روایات به منظور تقریب قول «اختصاص جواز نظر به وجه و کفین» 109
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 109
- اشاره 110
- 2) تعارض بر مبنای انحصار علیّت: 110
- اشاره 112
- 3) عام ما فوق در تعارض روایات خاصه: 112
- نقد فرمایش مرحوم حاج شیخ 112
- نقد فرمایش مرحوم حاج شیخ 114
- ب - بیان مرحوم آقای حکیم در عدم تعارض روایات و نقد آن: 116
- 1) بیان آقای حکیم 116
- 2) نقد کلام مرحوم آقای حکیم 117
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 118
- اشاره 118
- الف): جمع بین روایات 118
- اشاره 118
- 1) روایت یونس بن یعقوب 119
- 2) نقد دیدگاه آقایان حکیم و خوئی پیرامون تعلیل در روایت: 120
- 3) روایت حسن بن السری: 121
- ب بحثٌ فی وثاقه الحسن بن السری: 121
- اشاره 121
- سند روایت 121
- اشاره 121
- نظر استاد - مد ظله - در بارۀ حسن بن السری: 123
- دلالت روایت الحسن بن السری: 125
- الف - حکم نظر به صورت: 126
- 2) استدلال به صحیحه هشام بن سالم، حماد بن عثمان، حفص بن البحتری. 126
- 1) استدلال به روایت مرسل عوالی اللئالی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) 126
- ب - حکم نظر به «کفین» 126
- اشاره 126
- اشاره 126
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 126
- توضیح استاد در مفاد صحیحه: 127
- ج): حکم نظر به «شعر» و اطراف سر و صورت 128
- استدلال به صحیحه عبد الله بن سنان: 128
- اشاره 129
- کلام مرحوم خوئی: 129
- دلالت روایت: 129
- د) حکم نظر کردن به ساق: 129
- ادامه مسأله 26: 129
- اشاره 130
- ه): حکم نظر به «خلف» 130
- مناقشۀ استاد در کلام مرحوم خوئی: 130
- سند روایت: 131
- 1 - متن روایت: 131
- و) بیان حدّ اعلای جواز نظر در روایه یونس بن یعقوب 131
- 2 - سند روایت: 132
- 3 - دلالت روایت: 132
- اشاره 132
- جمع بین این روایت با روایات دیگر بنابراین که تحتجز صحیح باشد 133
- ذ) نظر استاد در جمع بین روایات: 133
- اشاره 134
- الف - چند توضیح دربارۀ روایات باب 134
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 134
- 1) توضیحی درباره «تحتجز» در روایت یونس بن یعقوب: 134
- 2) توضیحی دربارۀ کلمه «ترقق له الثیاب»: 135
- 3) توضیحی درباره «خلقها» در روایت حسن بن سری: 136
- 3) شرط اول جواز نظر ( عدم قصد تلذذ): 138
- 2) توضیح مسئله 138
- 1) متن مسئله 138
- ب - ادامۀ مسئله 26 138
- 4) شرط دوم جواز نظر ( ان لا یکون مسبوقاً بحالها): 140
- 5) شرط سوم جواز نظر ( احتمال اختیار): 141
- 7) بررسی شرط چهارم توسط استاد - مد ظله -: 142
- اشاره 144
- بحث درباره جواز یا عدم جواز نکاح با بنت الزوجه قبل از دخول و انحلال نکاح زوجه 144
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 144
- 1) توضیح صورت مسئله و تقریب کلام مرحوم خوئی ره: 144
- 2) نظر استاد مد ظله در بارۀ کلام مذکور: 145
- اشاره 145
- در این باره دو نکته قابل توجه است: 146
- مطلب دوم: 147
- مطلب سوم: 148
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 150
- الف - بررسی دلیل بر جواز ازدواج با دختر زوجه غیر مدخوله (آیه شریفه) 150
- 2) استدلال به آیه بر جواز جمع بین عقد مادر و دختر (یادآوری) 150
- 1) متن آیه شریفه: 150
- اشاره 150
- 3) اشکال استدلال قبل: 151
- 1) متن مسئله: 152
- ب): بررسی ادامه مسئله 26: (سایر شرائط جواز نظر) 152
- 2) کلام مرحوم آشتیانی در تقریرات درس مرحوم حاج شیخ: 152
- ج): نقد استاد مد ظله بر کلام مرحوم حاج شیخ: 155
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه: 157
- اشاره 157
- اشاره 157
- کلام در این بود که آیا جائز است مرد به زنی که قصد ازدواج با او را دارد نگاه کند؟ 157
- پاسخ استاد مد ظله: 158
- سؤال: چرا روایت سه مورد اول را شامل نشود؟ 158
- اشاره 158
- اشکال: 159
- سؤال: 159
- پاسخ استاد مد ظله: 159
- اشاره 159
- اشاره 159
- پاسخ استاد مد ظله: 160
- اشاره 161
- سؤال: 161
- پاسخ استاد مد ظله: 161
- منابع اصلی بحث: 161
- الف) توضیحی پیرامون «یشتریها باغلی الثمن» در روایت: 162
- اشاره 162
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 162
- 1 - طرح استدلال: 163
- 2 - استدلال شیخ انصاری: 163
- 3 - مناقشه در کلام شیخ انصاری: 163
- 4 - رد مناقشه از طرف استاد: 164
- ج): اغلی الثمن در روایت آیا علت حکم است یا حکمت حکم؟ 164
- 1 - توضیح مطلب: 164
- 2 - بحث کلی حکمت و علت: 165
- نظر مرحوم داماد: 165
- اشاره 165
- 3 - نظر استاد در کیفیت تخصیص بوسیلۀ علت: 165
- اشاره 166
- 4 - نتیجه بحث: 166
- نظر مشهور بنابراین که اغلی الثمن علت باشد: 166
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 168
- الف - دو وجه کلی بر استفاده مفهوم فی الجمله از تعلیلات 168
- 1) وجه اوّل: 168
- اشاره 168
- 2) بررسی وجه اول توسط استاد - مد ظلّه -: 169
- 4) تطبیق وجه دوم بر محلّ بحث 172
- ب - تقریب خاصّ در محلّ بحث 172
- 1) تقریب اول: 174
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 174
- اشاره 174
- الف): بررسی دو تقریب در بارۀ محدود بودن دامنۀ حکم جواز نظر برای مرید تزویج: 174
- 2) نقد استاد - مد ظلّه -: 175
- 3) تقریب دوم (یادآوری) 177
- 4) نقد استاد - مد ظله -: 177
- 1) برخی می گویند بر فرض که الفاظ ادلۀ مجوزه اعم از ارادۀ فعلی و تعلیقی باشد، 179
- اشاره 179
- ب): مراد از ارادۀ تزویج چیست؟ ارادۀ فعلی یا تعلیقی یا اعم از آن دو؟ 179
- 2) ارادۀ فعلی: 180
- اشاره 182
- خلاصه جلسات قبل و این جلسه 182
- الف) استدراک (تذکری درباره وجه اول که دیروز عرض شد) 182
- اشاره 183
- قرائنی بر اعم بودن اراده در ما نحن فیه - نظر استاد دام ظلّه - 183
- ب): «اراده» در روایات بحث، اراده فعلی است یا اعم از فعلی و تعلیقی است؟ 183
- ج): آیا حکم جواز نظر در حق کسی که می تواند از راه دیگری مثل توکیل یک زن و غیره کسب اطلاع کند هم ثابت است؟ 185
- اشاره 185
- آقای خوئی به دو دلیل تمسک کرده اند: 186
- د) آیا زن هم می تواند به مردی که قصد ازدواج با او را دارد، نگاه کند؟ 187
- ه) آیا در خرید کنیز، می توان به او نگاه کرد؟ 188
- اشاره 188
- عدم جواز تعدی از باب «أمه» به باب «حرّه» 189
- خلاصۀ جلسات قبل و این جلسه 191
- الف - بررسی ادامۀ مسئلۀ 26 191
- 1) متن مسئله 191
- اشاره 191
- 2) توضیح مسئله 191
- 3) کلام صاحب جواهر و مرحوم آقای خوئی قدس سرهما: 192
- 4) توضیح استاد - مد ظله - در بارۀ کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه -: 193
- 5) توضیح آخر مسئله 194
- 2) توضیح مسئله 196
- ب - بررسی مسئله 27 196
- 1) متن مسئله 196
- 3) روایت عباد بن صهیب و اثبات اعتبار آن: 197
- 4) بررسی راههای دیگر بر اثبات وثاقت عباد بن صهیب 200
- 5) خلاصه بحث 201
- الف): استدلال به تعلیل روایت عَبّاد بن صهیب برای شمول حکم نسبت به اهل ذمّه و کفّار: 202
- اشاره 202
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 202
- 1) فرمایش مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 202
- 1) اختلافِ نقل روایت در کافی، فقیه و علل: 203
- الف): روایت کلینی (ره) در کافی: 203
- 2) نقد استاد - مد ظلّه 203
- اشاره 203
- ب): بررسی متن روایت عبّاد بن صهیب با نقل کلینی (ره) و صدوق (ره): 203
- ب): روایت صدوق (ره) در فقیه: 204
- 2) تفاوتهای موجود در نقل روایت مزبور و نقش آن در مفهوم روایت: 204
- ج): روایت صدوق (ره) در علل الشرائع: 204
- 3) مرجّحات نقل کلینی در کافی و نتیجه گیری: 206
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 208
- 1) متن عروه و توضیح آن: 208
- الف): بررسی حکم جواز نظر به زنان بادیه نشین و روستانشینان: 208
- اشاره 208
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم درباره روایت جواز نظر به نساء اهل بوادی و تفسیر کلام سید پیرامون نظر ایشان: 209
- 3) کلام آقای خوئی نسبت به تفسیر عبارت مرحوم سید و نیز روایت عباد بن صهیب: 209
- اشاره 210
- اما بیان اشکال دلالتی روایت عباد بن صهیب: 210
- 4) وجه استاد - مد ظله - نسبت به کلام مرحوم سید و نیز روایت عباد بن صهیب: 210
- 1) طرح بحث: 211
- ب) بررسی یکی از شرائط جواز نظر به نساء اهل ذمه (شرط عدم تلذذ): 211
- 2) کلام مرحوم آقای حکیم نسبت به حکم و اقتضای اولیه نظر مرد به زن: 212
- 3) نظر مرحوم آقای خوئی در این مسئله و نیز تفسیر آیۀ غض: 212
- 4) اشکالات استاد - مد ظله - بر مرحوم آقای خوئی 214
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 215
- اشاره 215
- 2) فرمایش مرحوم آقای خوئی (ره) 216
- اشاره 216
- 1) استفاده از آیۀ «غض بصر» برای حرمت مطلق نظر 216
- اشاره 216
- اشاره 217
- معنای آیۀ شریفه چیست؟ 217
- 3) نقد استاد مد ظله 217
- تفسیر دیگر آیۀ شریفه: 220
- اشاره 221
- ب): صورت دوم: 221
- نقد استاد مد ظله: 221
- 3) استدلال استاد بر حرمت نظر با ریبه به آیۀ شریفه «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ...» 222
- اشاره 222
- 2) نقد استاد مد ظله 222
- منبع اصلی بحث: 223
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 224
- اشاره 224
- اشاره 224
- الف): وجه اشکال سیّد در جواز نظر به نساء بوادی و اعراب 224
- 1 - وجه اوّل: 224
- اشاره 224
- تقریر اوّل مقدمه مطویّه: (رفع حرج) 225
- تقریر دوّم مقدّمه مطویّه (الغاء احترام) 226
- اشاره 227
- 2 - وجه دوّم: 227
- پاسخ وجه دوم 228
- اشاره 229
- ب): اشکال در جواز نظر به نساء اهل ذمّه 229
- جهت اشکال این بزرگان را می توان اینگونه تقریر کرد: 230
- ج): عدم جواز نظر با ریبه 232
- د) اشکال در «حرمت نفسی» نظر با ریبه 233
- الف): حکم نگاه کردن به زنان اهل ذمه 235
- خلاصۀ جلسات پیش و این جلسه 235
- اشاره 235
- 1 - اشاره به اقوال علماء 235
- 2 - وجه عدم جواز نظر به اهل ذمه 236
- 3 - وجه جواز نظر به اهل ذمّه 237
- 4 - نظر استاد - مد ظلّه - در تفسیر روایت عباد بن صهیب 238
- 2) مقدمه پاسخ استاد - مد ظلّه - به اشکال 239
- 1 - اشاره به کلام مرحوم آقای خوئی و اشکال آن 239
- ب): استدراکی درباره اشکال به مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - در استفاده از آیه غضّ 239
- ج): تفسیر آیه شریفه غض 240
- 3 - اصل پاسخ استاد - مد ظلّه -: 240
- 1 - مقدمه ای در استدلال بر حرمت مطلق جواز نظر با شهوت 240
- 2 - معنای «غضّ» 241
- 3 - اشاره به عبائر اهل لغت 241
- 4 - معنای «من» در آیه غضّ 242
- الف): خلاصه ای از بحث جلسه گذشته و نتیجۀ بحث روائی در مسئلۀ (روایت عباد بن صهیب و نحوۀ جمع مفاد آن با مفاد خبر سکونی): 244
- خلاصۀ جلسات پیش و اجمالی از مطالب این جلسه: 244
- اشاره 244
- اشاره 246
- نقد استاد - مد ظلّه -: 246
- ب): فرمایش مرحوم مصنف (ره) و نقد آن توسط استاد - مد ظله -: 246
- ج): استناد به «تنزیل اهل کتاب به منزلۀ اماء» برای جواز نظر به نساء اهل ذمّه: 247
- 1) تقریب استدلال به تنزیل مزبور: 247
- 2) پاسخ استاد - مد ظلّه - به استدلال مزبور: 248
- اشاره 250
- اشاره 250
- خلاصۀ جلسات پیش و اجمالی از درس امروز: 250
- 1 - شیخ طوسی عبارتی در کتاب نهایه دارد که می فرماید «و النظر الی نساء اهل الکتاب و شعورهن لا بأس به 250
- اشکال اول: 250
- الف): بررسی و توضیح کلام محقق در حکم نظر به نساء اهل کتاب 250
- اشاره 250
- اشکال دوم: 251
- 3 - توضیحی پیرامون نساء اهل کتاب (مقدمه) 251
- 2 - پاسخ محقق و دفاع از طرف شیخ: 251
- 1 - روایت عباد بن صهیب به نقل کافی در بعضی جهات یک نحوه اختلافاتی با نقل صدوق دارد 252
- ب): بررسی مجدد روایت عبّاد بن صهیب (یادآوری و تکمیل) 252
- اشاره 252
- 2 - کلام استاد مد ظله العالی در بیان مفاد روایت: (یادآوری و تکمیل) 254
- ج): معنای غض در آیۀ شریف (یادآوری و تکمیل) 255
- 2 - مناقشۀ محقق اردبیلی 256
- د) معنای «مِن» در آیۀ غضّ (یادآوری و تکمیل) 256
- اشاره 256
- 3 - رد مناقشه از طرف استاد مد ظله العالی و نظر ایشان در معنای «مِن» 256
- 1 - نقل اقوال: 256
- نظر استاد: 257
- اشاره 258
- 1 - آیا آیۀ شریفه مطلق است؟ 258
- الف): ادامۀ آیۀ شریفه «غضّ» 258
- خلاصۀ جلسات قبل و این جلسه: 258
- 3 - احتمالات در حدّ لزوم غضّ 259
- 2 - تذکر یک نکته 259
- 1 - نگاهی به روایات 261
- ب): روایات واردۀ در بارۀ آیه غضّ 261
- 2 - روایت أبو عمرو الزبیری 261
- 3 - روایت سعد الاسکاف 262
- 5 - سند روایت أبو عمرو زبیری 263
- 4 - جمع بین این دو روایت 263
- ج): حالات سعد اسکاف 264
- 1 - ترجمۀ احوال 264
- 2 - جمع بندی کلمات ائمه رجال 265
- 3 - تذکر نکته ای در رجال نجاشی: 266
- 4 - تذکری در بارۀ معجم رجال الحدیث 266
- الف): بررسی کلام شیخ محمد عبده در بارۀ مفهوم «نِساءَنا» در آیۀ مباهله: 268
- اشاره 268
- 1 - خلاصۀ مدّعای شیخ محمد عبده: 268
- خلاصۀ این جلسه و جلسۀ پیش: 268
- 3 - ردّ کلام عبده از سوی استاد - مد ظلّه - 269
- جواب نقضی: 269
- پاسخ حلّی: 270
- اشاره 271
- ب): بحث در بارۀ مراد از «نِسائِهِنَّ» در آیۀ 31 سورۀ نور: 271
- نتیجه: 271
- نقد استاد - مد ظلّه - 272
- 1 - اقوال کسانی که معنای «نسائهنّ» را عام و وسیع می دانند: 272
- الف شیخ احمد جزایری در کتاب خود قلائد الدّرر می گوید که مراد از نسائهن در آیه تمامی زنان و نساء می باشد 272
- ب): مرحوم مجلسی در مرآه العقول فرموده اند که این اضافه نکته ای معنوی هم دارد 272
- تقریب این نظریه: 272
- نقد استاد - مد ظلّه - 273
- در قلائد الدّرر وجه دیگری نیز آمده و آن این است که مراد از «نسائهن» زنانی می باشد که شخص با آنان معاشرت و حشر و نشر دارد 273
- نقد استاد - مد ظلّه 274
- 2 - اقوال کسانی که مفهومی متضیق از «نِسائِهِنَّ» را پذیرفته اند: 274
- نقد استاد - مد ظلّه - 274
- نظر مرحوم آقای خوئی - ره - 274
- نظر أبو بکر جصّاص: 275
- آیۀ شریفه غضّ بصر 276
- اشاره 276
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 276
- اشاره 277
- 1) بحث ما در معنای «نِسائِهِنَّ» است، آیا جمیع نساء مورد نظر است یا صنف خاصی از نساء؟ 277
- دربارۀ «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» دو دیدگاه وجود دارد: 277
- الف - معنای «نِسائِهِنَّ» و معنای ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ » در آیه شریفه: 277
- اشاره 278
- 2) تنافی در کلام صاحب جواهر در تفسیر «نِسائِهِنَّ» و «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» 278
- توجیه کلام صاحب جواهر 278
- اشاره 279
- ب - مصحّح اضافه «نساء» به «هنّ» با توجه به معنای نساء چیست؟ 279
- 1) نظر علامه مجلسی 280
- اشاره 280
- پاسخ استاد: 280
- 2) نظر صاحب قلائد الدّرر 280
- اشاره 280
- دیگری، جریاً علی الغالب 281
- پاسخ استاد 281
- پاسخ استاد 281
- اشاره 282
- نقد استاد 282
- 3) نظر أبو بکر جصّاص 282
- 4) نظر آقای خوئی 283
- اشاره 284
- کلام در تفسیر «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفه 31 سورۀ نور بود، تفاسیر مختلفی بر این عبارت شده است: 284
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 284
- تفسیر اولنِسائِهِنَّ : مطلق نساء 284
- تفسیر دوم نسائهن: حرائر 285
- اشاره 285
- وجه دوم: از اضافه، حریت استفاده می شود. 285
- وجه اول: ادعای ظهور در حرائر 285
- نقد استاد - مد ظله -: 288
- وجه سوم: به قرینه «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» مراد از «نِسائِهِنَّ» خصوص حرائر است. 288
- تقریب کلام مرحوم آقا حکیم (ره): 290
- نکتۀ اضافۀ نساء به «هنّ» 290
- اشاره 290
- تفسیر سوم نسائهن: ارحام و بستگان 290
- نقد استاد - مد ظله -: 290
- منابع اصلی بحث 291
- اشاره 292
- الف):: معنای «مؤمنات» در آیه غضّ 292
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 292
- 1) طرح بحث 292
- 2) توضیح قرائن اختصاص مؤمنات در آیه غضّ به احرار 293
- 3) پاسخ قرینۀ اول 294
- 4) بررسی دلیل دوم 295
- 1) مقدّمه: 296
- الف - مراد از «نِسائِهِنَّ» در آیۀ شریفۀ 31 سورۀ نور: (یادآوری و تکمیل) 296
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 296
- اشاره 296
- 2) اشکال قول به «حرائر» (نقد و تقریب صاحب جواهر ره) 296
- 4) ابهام و اشکال موجود در کلام شیخ احمد جزائری: 297
- 3) اشکال قول به «ارحام» 297
- اشاره 298
- ب): اضافۀ نساء به اشخاص: 298
- 5) کاربرد نساء مضاف در روایات به معنای ملازمین 298
- الف): اضافۀ نساء به امکنه: 298
- 6) نظر نهائی استاد - مد ظلّه - دربارۀ مراد از نسائهن: 300
- 1) اشکالات مشترک میان سه قول: 300
- ب - اشکالات مشترک وارده بر اقوال سه گانۀ مذکور و توجیه «معنای ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» در آیه: 300
- 2) بررسی استدلال مرحوم صاحب جواهر: 301
- 3) مراد از «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» بنا بر نظر مقبول استاد دربارۀ نسائهن: 301
- 1) مقدّمه: 302
- ج - بحث جواز نظر عبید به مالکۀ خود (یا جواز ابداء مالکه نسبت به عبد خود) 302
- 2) ادلۀ جواز ابداء زینت از سوی مولای زن در برابر عبد خود و فتاوای مربوطه: 303
- 3) مستندات مرحوم صاحب جواهر و نقد آن: 304
- 4) نتیجۀ بحث: 305
- الف - تکملۀ بحث دربارۀ «نِسائِهِنَّ» 306
- 1) بررسی نظر سیّد دربارۀ «نِسائِهِنَّ» 306
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 306
- اشاره 306
- 2) تکمیل استدلال بر «نظر مختار» در مسئله: 307
- (بررسی دو اشکال بر نظر مختار در نسائهنّ) 307
- جهت اوّل: مخالفت با سیره: 307
- جهت دوم: 308
- اشاره 309
- 1) ارزیابی سند روایت: 309
- ب - دومین دلیل عدم جواز الکشف لدی النساء الکافره - صحیح حفص بن البختری: 309
- 2) توضیحی درباره روایت: 309
- 3) مفهوم لا ینبغی (بررسی نظر آیت الله خوئی ره) 310
- اشاره 312
- 4) تحقیق دربارۀ تعلیل این روایت 312
- نقد بیان آقای خوئی دربارۀ تعلیل روایت حفص 313
- نقد بیان آقای مطهری دربارۀ تعلیل روایت: 313
- 1 - توضیح کلام شیخ - قدس سرّه - در تبیان 315
- ج - در حکم جواز ابداء زینت برای زن های مسلمان (نه برای زن های کافره) 315
- 2) نظر استاد - مد ظلّه -: 316
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 317
- 1) نقل عبائر چند کتاب فقهی 317
- اشاره 317
- الف - ادامه بحث جلسه قبل ( اعضایی که زن مسلمان باید از زن کافر پوشیده بدارد.) 317
- اشاره 317
- 2) آیا شیخ طوسی دو قول در مسئله دارد؟ 318
- 3) آیا شیخ طوسی پوشیدن وجه و کفین را هم از زن کافر لازم می داند؟ 319
- 4) نظر استاد - مد ظلّه - در مسئله 320
- ب - بررسی مسئله 29 321
- 1) متن مسئله 321
- 2) توضیح مسئله و کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 321
- 3) نظر استاد مد ظلّه - نسبت به کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 322
- 4) استدلال بر حرمت نظر به فرج مرأه در حال جماع 323
- 5) مناقشه در دلالت روایت وصیه النبی صلی الله علیه و آله 324
- 6) روایات معارض با حرمت نظر 325
- اشاره 327
- 2) توضیح مسئله 327
- ج - بررسی مسئله 30 327
- 1) متن مسئله 327
- 3) نظر استاد - مد ظلّه - در مسئله خنثی 327
- جهت اوّل بحث (خنثی طبیعت ثالثه است) 328
- جهت سوم: (عدم تنجیز علم اجمالی در مسئله خنثی) 329
- 4) خلاصه نظر استاد - مد ظلّه - در مسئله خنثی 330
- الف - دو نکته در تتمه بحث جلسه قبلی - نظر به عورت زوجه 331
- 1) در جلسه قبل عرض کردیم که تنها کسی که نظر به فرج زوجه را حرام دانسته، ابن حمزه در وسیله است، 331
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 331
- اشاره 331
- 1) متن عروه مسئله 31: 333
- 2) فهرستی از مباحث در مسئله «نگاه» 333
- ب - «حکم نگاه کردن» و مباحث مربوط به آن 333
- قائلین به انحصار استثناء وجه و کفین از حرمت نظر 334
- اشاره 334
- 3) تفصیل مباحث نظر بحث اوّل: 334
- مرحله دوم: (عدم انحصار استثناء از حرمت نظر در وجه و کفین) 335
- اقوال علمای امامیه 336
- اشاره 338
- 4) بحث دوم: از مباحث نظر در خصوص ملازمۀ بین حرمت کشف و حرمت نظر و نیز جواز کشف و جواز نظر، 338
- نقد فرمایش آقای داماد 338
- فرمایش آقای داماد: - ملازمه عرفی است نه عقلی 338
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 341
- الف - تذکراتی در تکمیل بحث سابق 341
- اشاره 341
- 1) قول دیگر در مستثنیات از حرمت نظر مرد به زن 341
- 3) مقدمه ای در تکمیل بحث ملازمه بین حرمت نظر و وجوب ستر 342
- 4) مقدمه ای دیگر در بحث ملازمه بین حرمت نظر و وجوب ستر 345
- 5) تطبیق دو مقدمه قبل بر محل بحث 346
- ب - دلیل بر عدم جواز نظر به اجنبیه 347
- اشاره 347
- 1) ادله مرحوم آقای خوئی ره 347
- 2) بررسی ادله فوق توسط استاد - مد ظلّه 348
- 3) دلیل دیگر بر حرمت نظر به اجنبیه 349
- 1) بررسی ادعای اجماع بر حرمت 350
- اشاره 350
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 350
- اشاره 350
- الف - حکم نگاه زن به مرد 350
- *نظر گروهی از متأخرین 350
- *نظر قدماء 351
- 2) استظهار از کلام شیخ و ابن ادریس 351
- 3) مناقشه در استظهار 352
- 5) بررسی دلیل معتبر در مسئله 353
- 4) تأکید بر عدم اجماعی بودن مسئله 353
- 1) نظر فقهای معاصر 354
- 6) مختار استاد - مد ظلّه 354
- ب - استثناء از حرمت نظر زن به مرد 354
- 2) بیان مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه بر جواز نظر (با توضیحاتی از استاد - مد ظله -) 355
- الف - تکمیل بحث در جواز نظر زن به وجه و کفین مرد 357
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم - قدس سرّه 357
- 2) بررسی کلام آقای حکیم ره 357
- اشاره 357
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 357
- 1) کلام مرحوم آقای حکیم - قدس سرّه 359
- ب - دلیل اجتهادی عام بر عدم جواز نظر زن و مرد به طرف مقابل 359
- 2) توضیح اشکال اوّل توسّط استاد - مد ظلّه 360
- 3) کلام مرحوم آقای مطهری - قدس سرّه 360
- 4) تأیید اشکال دوم مرحوم آقای حکیم ره 362
- اشاره 363
- 5) نظر استاد - مد ظلّه -- در معنای غضّ بصر 363
- دو اشکال و پاسخ آنها 365
- 8) اشاره به کلام ارباب لغت در معنای واژه «غضّ» 366
- 7) نکته ای درباره کلام مرحوم آقای مطهری - قدس سرّه 366
- 6) بررسی شواهد ذکر شده در کلام مرحوم آقای مطهری - قدس سرّه 366
- 9) خلاصه بحث 367
- ضمیمه درس شماره 44: عبائر برخی از لغویان در کلمۀ غضّ 367
- کتاب العین منسوب به خلیل بن احمد: 367
- جمهره اللغه (ابن درید): 368
- معجم مقاییس اللغه 383:4 (ابن فارس) 368
- تهذیب اللغه 35:16 368
- اشاره 369
- مجمل اللغه (ابن فارس): 369
- حدیث العطاس 369
- اساس البلاغه (زمخشری) 369
- المحیط (صاحب بن عبّاد) 369
- المفردات (للراغب): 369
- الصحاح (الجوهری): 369
- لسان العرب 370
- المصباح المنیر 370
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 371
- اشاره 371
- الف - بررسی احتمال حمل آیه بر حرمت نظر به عورت (اشکال دوم آقای حکیم «ره»): 371
- 1) اشکال مرحوم آقای حکیم و مؤیّداتی بر آن: 371
- 3) نظر مرحوم آقای داماد (ره): 372
- 2) پاسخ استاد - مد ظلّه -: 372
- 4) نظر استاد - مد ظلّه 374
- 1) بیان اشکال مرحوم آقای حکیم (با توضیح استاد «مد ظله»): 375
- ب - بررسی دلالت آیه بر عموم وجوب یا اولویت غض نسبت به جنس مخالف: 375
- 2) مناقشۀ استاد - مد ظله در این استدلال: 376
- 4) نظر استاد - مد ظلّه 376
- 3) نظر مرحوم آقای داماد (ره): 376
- اشاره 378
- 2) بیان استدلال مرحوم آقای شعرانی (ره): 378
- ج - توضیح نظر مرحوم آقای شعرانی دربارۀ عدم استثنای وجه و کفین: (معنای «إِلاّ ما ظَهَرَ» ) 378
- 1) بیان مدّعای مرحوم آقای شعرانی و مرحوم آقای داماد در این باره: 378
- 1) احتمالات سه گانه 381
- اشاره 381
- الف - تفسیر «ما ظَهَرَ» در کلام مرحوم آقای شعرانی و مرحوم داماد 381
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 381
- 2) کلام مرحوم آقای داماد 383
- 3) توضیح کلام مرحوم آقای شعرانی و بیان تتمۀ فرمایش مرحوم آقای داماد 383
- 4 - تقریب استاد «مد ظله» از کلام مرحوم آقای شعرانی (ره) 384
- ب - مسامحاتی در کلام مرحوم آقای شعرانی 385
- 1 - تعبیر آقای شعرانی به «مستوعب بودن» از دو جهت دارای مسامحه است: 385
- 2) قید متصل و منفصل در مستثنی 386
- 1) در خصوص بیان آقای داماد که حکم حجاب را تأسیسی دانسته، 387
- ج) جایگاه روایت در بیان مرحوم آقای داماد و مرحوم آقای شعرانی 387
- 2) آقای شعرانی معتقد شده اند که ذکر این موارد در روایات، «جریاً علی الغالب» است. 387
- 4) حلّ مسئله از نظر استاد مد ظلّه 388
- 3) اشکال بر بیان مرحوم آقای شعرانی 388
- الف):: اشکالی بر بیان مرحوم آقای شعرانی (ره) و مرحوم آقای داماد (ره): 390
- اشاره 390
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 390
- ب):: متعلق غض بصر چیست؟ 392
- 2) توضیح یک اشتباه 398
- خلاصۀ جلسات قبلی و این جلسه: 398
- 1) متن مسئله 398
- الف - بررسی مسئله 51 398
- اشاره 398
- 3) توضیح مسئله 400
- 4) یک استثناء از عدم لزوم ستر بر مرد 401
- 5) بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - توسط استاد - مد ظلّه 403
- 6) قید لازم در محل بحث 404
- ب - طرح بحث دربارۀ وجه و کفین و قدمین 405
- 7) خلاصه بحث 405
- 1) عنوان ابحاث لازم 405
- 2) بررسی یک نکته در بارۀ استثناء منقطع 406
- خلاصۀ جلسۀ قبل و این جلسه: 408
- 1) تقریب استدلال به آیه: 408
- الف - بحث در بارۀ دلالت آیۀ غضّ بر عموم وجوب ستر: 408
- اشاره 408
- اشاره 408
- ب - بحث در بارۀ دلالت «لا یبدین زینتهنّ الاّ ما ظهر» بر عموم وجوب ستر: 411
- 1) تقریب استدلال: 411
- اشاره 411
- 2) نقد استدلال: 412
- 3) بحث تفسیری در تطبیق «ما ظَهَرَ» بر ثیاب 413
- اشاره 414
- نقد استاد - مد ظله - نسبت به کلام مرحوم مطهری: 414
- 1) بیان استدلال: 415
- 2) روایات مورد استدلال: 415
- 3) پاسخ استاد - مد ظله - به استدلال مزبور: 416
- نتیجه بحث: 416
- خلاصۀ جلسۀ قبل و این جلسه: 417
- اشاره 417
- الف - دلیل اوّل: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ ... وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ» 417
- ب - دلیل دوم: آیۀ شریفه «لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها ... وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ...» 418
- استدلال آقای خوئی 418
- نقد استدلال آقای خوئی توسط استاد - دام ظلّه 420
- ج - دلیل سوم: روایات 422
- اشاره 422
- معنای روایت بنظر استاد - مد ظلّه 423
- نقد معنای مورد نظر آقای خوئی 423
- اشاره 425
- الف - ادامۀ ادلۀ عامه بر حرمت نظر به اجنبیّه 425
- 1) روایت أبو هریره و عبد الله بن سنان 425
- خلاصۀ جلسه قبل و این جلسه: 425
- 2 - نقد استدلال به روایت سنداً و دلاله: 426
- اشاره 426
- اشاره 426
- در اینجا دو مطلب قابل دقت است: 426
- ب - روایت محمد بن سنان 426
- سند روایت: 427
- دلالت روایت: 428
- نکتۀ حدیثی 429
- نتیجۀ مباحث گذشته 430
- ج - اقوال فقهاء 430
- 1) بررسی اقوال 430
- نظر اول: جواز نظر به وجه و کفین مطلقاً (نظر اول و غیر آن) 431
- نظر دوم: حرمت نظر به وجه و کفین مطلقاً 431
- 2) دسته بندی اقوال 431
- 3) بررسی کلام صاحب ریاض 432
- نظر سوم: تفصیل بین نظره اولی و ثانیه 432
- 4) توضیح بیان شیخ طوسی در مبسوط 433
- الف - بررسی نظر شیخ طوسی در بارۀ جواز نظر به وجه و کفّین در کتاب خلاف: 434
- اشاره 434
- خلاصۀ جلسه قبل و این جلسه: 434
- ب - بررسی نظر شیخ مفید در مقنعه در بارۀ عدم جواز نظر به وجه و کفّین: 436
- ج) نظر شیخ صدوق در بارۀ نظر به وجه و کفّین 439
- د - اشاره به برخی نکات از کتاب اسداء الرغاب (راجع به بحث حجاب) 440
- تذکر به مناسبت ماه مبارک رمضان 442
مستام، فان یقض امر یکون» (وسائل آل البیت - ج 20 ص 89 - باب 36 ابواب مقدمات النکاح - حدیث 8)
بحث سندی: (غیاث بن ابراهیم)
نجاشی می گوید: «غیاث بن ابراهیم التمیمی الأسیدی، بصریٌّ سکن الکوفه، ثقه، روی عن ابی عبد الله و ابی الحسن علیهما السلام، له کتاب... حدثنا اسماعیل بن ابان بن اسحاق الوراق عنه بالکتاب»
شیخ طوسی ره در اصحاب الصادق رجالش می فرماید: «غیاث بن ابراهیم» ابو محمد التمیمی الاسدی، اسند عنه، و روی عن ابی الحسن ع»، و او را در باب «من لم یرو عن الائمه ع» نیز معرف کرده است.
شیخ در فهرست نیز او را عنوان می کند و به دو طریق کتابش را نقل می کند:
1 - «محمد بن یحیی الخزاز عنه»
2 - «حمید عن الحسن بن علی اللؤلؤی عنه». و کتاب مقتلش را به طریق ذیل نقل می کند: «احمد بن محمد بن موسی عن ابن عقده عن الحسین بن حمدان عن علی بن ابراهیم بن معلّی عن زیدان بن عمر عنه».
در مقابل برقی در اصحاب حضرت صادق (علیه السلام) می گوید: «غیاث بن ابراهیم النخعی عربی کوفی»، و خود شیخ نیز در اصحاب الباقر (علیه السلام) رجالش می گوید غیاث بن ابراهیم بتری».
در اینجا چندین سؤال مطرح است:
اول: آیا غیاث بن ابراهیم که نجاشی و شیخ او را در اصحاب حضرت صادق (علیه السلام) عنوان کرده اند با غیاث بن ابراهیم که برقی عنوان کرده، متحد است یا نه؟
دوم: آیا غیاث بن ابراهیم که در اصحاب الصادق (علیه السلام) رجال شیخ آمده همان غیاث بن ابراهیم بتری است که در اصحاب الباقر (علیه السلام) آمده است یا نه؟
سوم: بر فرض تعدد، غیاث بن ابراهیم که در اصحاب حضرت صادق (علیه السلام) است امامی