نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 2 صفحه 168

3 - و عن جعفر بن محمد - علیهما السلام -..... و قال (علیه السلام): «یجعل علی المیت حین یغسل ازار من سرته الی رکبتیه و یمرّ الماء من تحته و یلف الغاسل علی یدیه خرقه، و یدخلها من تحت الازار فیغسل فرجه و سائر عورته التی تحت الازار»(1)

4 - روایت بشیر نبال: «محمد بن یعقوب، عن عده من اصحابنا، عن سهل بن زیاد، عن محمد بن عیسی، عن اسماعیل بن یسار، عن عثمان بن عفان السدوسی، عن بشیر النبال - فی حدیث - انّ ابا جعفر - علیه السلام - دخل الحمّام فاتّزر بإزار و غطّی رکبتیه و سرّته، ثم امر صاحب الحمام فطلّی ما کان خارجاً من الإزار، ثم قال: اخرج عنّی ثم طلّی هو ما تحته بیده، ثم قال: هکذا فافعل».(2)

5 - در برخی از اجازات منقول در بحار آمده است: «عن محمّد رسول الله - صلی الله علیه و آله و سلم - انّه مرّ فی السوق علی رجل و فخذاه مکشوفتان فقال له: غطّ فخذیک، ان الفخذین عوره»(3).

6 - حدیث اربعمائه (به نقل از خصال صدوق «ره»): قال امیر المؤمنین - علیه السلام - «لیس للرجل ان یکشف ثیابه عن فخذیه، و یجلس بین قوم»(4).

از ظاهر تمامی این روایات ممکن است استفاده شود که عورت بین ناف تا زانوست و ستر این قسمت از بدن که معمولاً زیر ازار واقع می شود، واجب است، همچنان که برخی از این راویات فخذ را جزو عورت به شمار آورده اند. هر چند این روایات نوعاً دربارۀ عورت مراد است، ولی دربارۀ زن هم - به طریق اولی می توان عورت را همین دانست. یعنی اگر دربارۀ مرد این را عورت بدانیم، بسیار بعید است که در زن عورت ( مستثنا از نظر محارم) این نباشد.

ب) بررسی روایات مزبور

دو روایت بشیر نبال و حدیث اربعمائه را در جلسۀ آینده به تفصیل بررسی

1- (1) مستدرک الوسائل، کتاب الطهاره، باب 2 از ابواب غسل المیت، طبع آل البیت، ج 2، ص 167.
2- (2) وسائل الشیعه، کتاب الطهاره، باب 31 از ابواب آداب الحمام، طبع آل البیت، ج 2، ص 67، ح 1.
3- (3) بحار الانوار، ج 106، کتاب الاجازات، اجازۀ 69، ص 100.
4- (4) مستدرک الوسائل، کتاب الطهاره، باب 4 از ابواب آداب الحمام، طبع آل البیت، ج 1، ص 376، ح 2.