- 1377/11/3 شنبه درس شمارۀ (53) کتاب النکاح/سال اول 1
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 1
- اشاره 1
- 1) فایدۀ مراجعۀ به اقوال فقها 1
- 2) نظر کلینی (ره) 1
- الف): نگاهی به اقوال فقها در مسئلۀ استثناء وجه و کفین 1
- 3) نظر شیخ صدوق (ره) 2
- 4) نظر شیخ مفید (ره) 3
- 5) نظر شیخ طوسی (ره) 6
- ب):: نتیجه بحث 7
- 7) قائلین به عدم استثناء وجه و کفین و تفصیل در مسئله 7
- 1) خلاصۀ کلام اسداء الرغاب 8
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 8
- الف): بررسی آیه غضّ 8
- اشاره 8
- 1) متن آیۀ شریفه 12
- 2) کلام صاحب اسداء الرغاب - قدّس سرّه 12
- ب):: بررسی آیۀ حجاب 12
- 3) نتیجۀ بحث 12
- 4) نتیجۀ بحث 16
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 17
- اشاره 17
- الف): آیۀ «جلباب» 17
- اشاره 17
- ترجمۀ آیه 18
- 1) استدلال مرحوم آقای مطهری (ره) به آیۀ شریفه 18
- اشاره 18
- * معنای جلباب 20
- * اشکالی بر مفسران 20
- * خلط در ترجمه آیه 20
- اشاره 20
- 2) نقد کلام مرحوم آقای مطهری (ره) توسط استاد 20
- * دفاع از مفسران 22
- ب مختار استاد در تفسیر آیۀ شریفه و علت دستور استفاده از «جلباب» 24
- اشاره 25
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 25
- 1) ادامۀ استدلال به آیۀ «جلباب» و «یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ» 25
- الف): ادامۀ ادلۀ حرمت نظر به وجه و کفین 25
- 2 - نقد استاد مد ظله 26
- 3 - اشکال استاد به استدلال مرحوم آقای مطهری (ره) به آیۀ شریفه: 27
- 1 - مؤلف محقق کتاب وزین (اسداء الرغاب) یکی از ادلۀ تحریم نظر به وجه و کفین را آیۀ حجاب دانسته بودند، 28
- ب تکمله ای بر آیۀ جلباب 28
- 2 - نقد استاد مد ظله 28
- اشاره 28
- دو تذکر مهم: 29
- ج روایات حرمت نظر به وجه و کفین: 30
- 1 - طائفه اول: النساء عوره؛ 30
- اشاره 30
- 2 - تقریب استدلال 30
- 3 - نقد استاد مد ظله: 31
- 4 - طائفه دوم ما دل علی المنع من النظر الی الاجنبیه مطلقاً 32
- 5 - نقد استاد مد ظله: 32
- د - چند روایت دیگر 33
- اشاره 33
- نقد استاد مد ظله 34
- تقریب استدلال 34
- الف): بررسی مرسلۀ داود بن أبی یزید العطّار: 35
- 2) توضیح عبارت حدیث 35
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 35
- 1) متن روایت 35
- اشاره 35
- 3) تفسیر «ما وصفت الثیاب» 37
- 4) کلام صاحب اسداء الرغاب - قدس سرّه - در استدلال به روایت 38
- 5) ردّ استدلال فوق توسط استاد - مد ظلّه - 39
- 1) متن حدیث 42
- 6) نتیجه بحث 42
- ب): بررسی روایه خثعمیه: 42
- 2) تقریب استدلال به روایت بر حرمت نظر به وجه و کفین 43
- 3) پاسخ تقریب فوق توسط استاد - مد ظلّه - 43
- 4) استدلال به روایت بر استثنای وجه و کفین 44
- 5) نظر استاد - مد ظلّه - در بارۀ دو بیان فوق 45
- اشاره 46
- الف): بررسی مکاتبۀ صفار: 46
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 46
- 1) متن روایت 46
- 3) پاسخ شیخ انصاری - قدس سرّه - به تقریب فوق 47
- 5) تقریب دیگری در استفادۀ استثنای وجه از مکاتبۀ صفّار 49
- 7) نتیجۀ بحث در بارۀ مکاتبۀ صفار 50
- 6) پاسخ استاد - مد ظلّه - به تقریب فوق 50
- اشاره 51
- 1) توضیح استاد - مد ظلّه - در بارۀ استدلال فوق 51
- ب): بررسی روایات دیگر استدلال شده بر عدم استثنای وجه و کفین: 51
- 2) پاسخ استاد - مد ظلّه - نسبت به استدلال فوق 52
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 53
- 2) بررسی اشکال کلامی در متن حدیث: (فقه الحدیث) 53
- 1) متن روایت 53
- اشاره 53
- الف): بررسی استدلال به روایت حماد بن عثمان برای اثبات حکم حرمت نظر به وجه و کفین: 53
- 3) چگونگی استدلال صاحب «اسداء الرغاب» به روایت: 56
- 4) پاسخ استاد - مد ظلّه - 56
- 1) روایت عباد بن صهیب و روایات مشابه: 57
- ب): روایات دیگر مورد استناد برای حرمت نظر به وجه و کفین: 57
- 2) روایت دعائم الاسلام: 58
- 3) پاسخ استاد - مد ظلّه -: 58
- 4) ادلّۀ دیگر: 59
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 60
- 2) لزوم دفع ضرر دنیوی یا اخروی در کلام مرحوم آخوند (ره) 60
- الف): استدلال به حکم عقل برای لزوم ستر وجه و کفین: 60
- اشاره 60
- 1) دفع ضرر محتمل و مظنون لازم است 60
- 3) بیان استاد «مد ظله» در جمع کلمات مرحوم آخوند (ره) 63
- اشاره 63
- * تطبیق مطلب فوق بر مورد بحث 63
- پاسخ استاد به استدلال فوق 64
- اشاره 64
- * بنابراین در ما نحن فیه بعد از فقد ادله شرعی باید به احتیاط عمل کرد نه برائت: 66
- ج): اخبار باب: - صحیحه فضیل بن سیار 66
- * کلام صاحب جواهر (ره) 68
- اشاره 68
- الف): دو نکته در تکمیل بحث گذشته: 68
- اشاره 68
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 68
- 1 - نکتۀ اول یکی از ادلۀ وجوب ستر وجه و کفین (و در نتیجه حرمت نگاه کردن به این مواضع) مکاتبه صفار بود. 68
- * کلام مرحوم آقای خوئی (ره): 69
- * نقد کلام آقای خوئی (ره): 69
- * کلام مرحوم شیخ انصاری (ره) 69
- اشاره 70
- 2 - نکته دوم توضیحی پیرامون روایت سماعه که چند جلسۀ پیش بیان شد: 70
- * اشکال استدلال: 71
- ب صحیحۀ فضیل بن یسار 71
- اشاره 71
- * تفسیر اول 72
- * تفسیر دوم 72
- * نقد کلام مسالک الافهام: 72
- * تفسیر سوم 73
- * نقد کلام قلائد الدرر: 73
- * تفسیر چهارم 74
- دفاع از صاحب حدائق (ره) 75
- * نکته دوم 75
- نکته اول 75
- اشکال دوم 76
- اشکال اوّل 76
- نقد کلام اسداء الرغاب 76
- 2 - بررسی تفسیر چهارم 76
- اشاره 76
- منابع بحث: 77
- اشکال سوم 77
- الف): اشکالات صاحب اسداء الرغاب به معنای وافی در بارۀ صحیحۀ فضیل بن یسار: 78
- اشاره 78
- 1) اصل کلام وافی و حدائق و اشکال اول اسداء الرغاب (یادآوری) 78
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 78
- 2) اشکال دوم کتاب اسداء الرغاب 79
- 4) اثبات مقدمۀ دوم و سوم 81
- 1) ردّ مقدمه اول 82
- اشاره 82
- ب): بررسی کلام اسداء الرغاب توسط استاد - مد ظلّه -: 82
- 2) ردّ مقدمه دوم 84
- 3) ردّ مقدمه سوم 85
- 4) نتیجه بحث 85
- اشاره 86
- 2) اشکال چهارم 86
- 1) اشکال سوم 86
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 86
- الف): ادامۀ اشکالات اسداء الرغاب برای استدلال به صحیحۀ فضیل بر استثنای وجه و کفین: 86
- 3) تلفیق این دو اشکال توسط استاد - مد ظلّه 87
- 4) بررسی اشکال توسط استاد - مد ظلّه 88
- 5) اشکال پنجم صاحب اسداء الرغاب 89
- 6) پاسخ استاد - مد ظلّه 90
- 7 - اشکال ششم صاحب اسداء الرغاب و پاسخ استاد - مدّ ظله 92
- 1) معنای مناسب «دون» در صحیحه فضیل 93
- ب): کلام استاد - مد ظلّه - در تفسیر صحیحۀ فضیل 93
- 2) مقدمه ای در استفاده استثنای وجه و کفین بنا بر تفسیر دون به اسفل 93
- ج): نتیجۀ بحث 96
- اشاره 97
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 97
- الف): بررسی دو دلیل مذکور در جواهر برای حرمت نظر به وجه و کفین: 97
- 1) دلیل اول (با توضیح استاد - مد ظلّه -): 97
- 2) چرا صاحب جواهر (ره) تعبیر به «ما تَشْعُرُ» کرده است؟ 98
- 3) پاسخ استاد - مد ظلّه - به دلیل اول: 98
- 5) پاسخ استاد - مد ظلّه 99
- 4) دلیل دوم: (روایت سعد اسکاف) 99
- ب): بررسی امکان استدلال به برخی روایات برای حرمت نظر به وجه و کفین: 100
- 1) روایتی از جعفریات 100
- ج): بررسی ادلۀ مجوّزین نظر به وجه و کفین: 102
- 4) اشکالات استاد - مد ظلّه -: 102
- 1) مقدمه: 102
- 2) اشتباه در ضبط نام راوی در روایت أبو سعید: 103
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 106
- اشاره 106
- اشاره 106
- الف): روایات مورد استناد محقق نراقی (ره): 106
- 1) روایت اول: 106
- 2) نقد استاد مد ظله - به استدلال از روایت 107
- 3) روایت دوم: 108
- 5) روایت سوم: 109
- 1) روایاتی که سماع صوت اجنبی را جایز دانسته اند، 110
- ب): روایاتی که شیخ انصاری (ره) بر جواز به آنها استدلال کرده: 110
- 3) روایاتی که در مورد معالجه مریض وارد شده است 111
- 4) پاسخ استاد - مد ظله 111
- اشاره 113
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 113
- اشاره 113
- الف): نقل کلام صاحب جواهر - قدس سرّه -: 113
- 1) جواب اجمالی صاحب جواهر به ادله مجوزین نظر به وجه و کفین: 113
- 2) پاسخ استاد - مدّ ظله - به جواب اجمالی صاحب جواهر - قدس سرّه 114
- 3) ادلۀ جواز نظر به وجه و کفین و پاسخ صاحب جواهر به آنها 114
- 1) جواب اجمالی استاد - مد ظلّه - نسبت به پاسخ جواهر به دلیل دوم 119
- ب): بررسی کلام صاحب جواهر قدس سرّه توسط استاد - مد ظلّه -: 119
- اشاره 119
- 2) نقل روایت مفسّره «ما ظَهَرَ» 120
- روایت اول: صحیحه فضیل بن یسار 120
- روایت دوم: موثقه بکیر 120
- اصل روایت: 120
- اشاره 120
- روایت چهارم: روایه أبی الجارود 122
- اصل روایت: 122
- اصل روایت: 122
- بحث سندی: 122
- فقه الحدیث: 122
- روایت پنجم: مرسله محاسن 123
- توضیح سندی: 123
- بحث سندی: 123
- فقه الحدیث: 123
- توضیح متنی: 124
- روایت ششم: مرسلۀ جوامع الجامع. 124
- اشاره 125
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 125
- 1) حل تعارض صحیحۀ فضیل با موثقۀ زراره و مصحّحۀ أبی بصیر 125
- الف): بررسی روایات مفسره «ما ظَهَرَ» : 125
- اشاره 125
- 2) مقایسۀ مصحّحه ابی بصیر و مرسلۀ علی بن ابراهیم با روایات دیگر 127
- 3) بررسی کلام صاحب ریاض - قدس سرّه 128
- اشاره 129
- ب): بررسی مجدّد کلام صاحب جواهر - قدس سرّه: 129
- 1) نقد کلام صاحب جواهر - قدس سرّه 129
- 4) اشاره به سایر روایات بحث 129
- 2) نقل اشکال دیگر از صاحب جواهر - قدس سرّه - و بررسی آن 130
- 3) بررسی این اشکال توسط استاد - مد ظلّه 131
- 4) نتیجۀ بحث تا این جلسه 132
- 1) متن روایت: 133
- اشاره 133
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 133
- اوّل روایت مسعده بن زیاد (یادآوری و تکمیل): 133
- الف): بررسی دلالت برخی روایات بر استثنای وجه و کفین: 133
- 3) نقد استاد - مد ظلّه 134
- 2) استدلال صاحب جواهر (ره): 134
- 2) بحث دربارۀ سند و دلالت این حدیث: 135
- 1) متن روایت: 135
- 4) استدلال مرحوم شیخ انصاری و پاسخ استاد - مد ظلّه -: 136
- 3) نظر صاحب ریاض (ره) و پاسخ استاد - مد ظلّه -: 136
- ب): آیا اجماعی بر حرمت نظر به «قدمین» وجود دارد؟ 137
- 1) ادعای اجماع در کلام برخی فقها: 137
- 3) انظار و آراء مخالف در کلمات فقها (جواب نقضی): 138
- 2) تحلیل استاد - مد ظلّه - دربارۀ اجماعات مذکور: (جواب حلّی) 138
- ج): نحوۀ جمع بین روایت مروک بن عبید و روایات دیگر 141
- الف): روایات مورد استناد مجوّزین 142
- 1 - ادامه بحث در بارۀ مرسلۀ مروک بن عُبید: 142
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 142
- اشاره 142
- 3 - مناقشۀ استاد «مدّ ظله» 143
- 2 - وجه اعتماد به مرسله از سوی کلینی و صدوق (رحمه الله علیهما) 143
- 1 - بیان صاحب جواهر (ره) در دلالت روایت 144
- اشاره 144
- ب): روایت صحیحه مسعده بن زیاد: 144
- 2 - پاسخ استاد (مد ظلّه) 145
- ج): روایت علی بن جعفر 145
- 1) تعارض با صحیحۀ فضیل 145
- اشاره 145
- 3) مناقشۀ در راه حل فوق و طرح روایت 146
- اشاره 147
- د) صحیحۀ علی بن سوید: 147
- 1) بیان آقای خوئی (ره) و صاحب جواهر (ره) 147
- 2) نکاتی دیگر در بیان مرحوم آقای خوئی (ره) 147
- 3) پاسخ مرحوم شیخ انصاری (ره) از کلام صاحب جواهر (ره) 148
- 4) پاسخ استاد (مد ظلّه) به بیان مرحوم آقای خوئی (ره) 148
- اشاره 149
- ه) دلیلی دیگر در کلام صاحب ریاض (ره) 149
- 1) پاسخ صاحب جواهر (ره) 149
- 2) مناقشۀ استاد (مد ظلّه) در کلام صاحب جواهر (ره) 150
- الف) روایات موهم استثنای وجه و کفین از حکم حرمت نظر: 151
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 151
- اشاره 151
- اشاره 154
- اول: روایات مربوط به جواز کشف 154
- ب) روایات دال بر استثنای وجه و کفین 154
- دوم: روایات مربوط به جواز نظر: 156
- نتیجه بحث: 156
- ج) بحث درباره روایاتی که میان نظر اول و دوم فرق گذاشته است: 157
- دوم: مراد از روایات مزبور: 157
- اول: روایاتی از پیامبر 9 خطاب به امیر المؤمنین 7: 157
- سوم: روایات دیگر: 158
- چهارم: تحقیق استاد - مد ظله - درباره این روایات: 159
- 1) متن مسئله 160
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 160
- 2) توضیح مسئله 160
- اشاره 160
- الف): بررسی مسئلۀ 32: 160
- 3) بررسی حکم مسئله 162
- ب): تفسیر عورت 164
- 3 - بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه - 164
- 2 - تقریب استدلال: 164
- اشاره 164
- 1 - متن روایت: 164
- الف): بحث دربارۀ روایات مؤیّد نظر مرحوم آقای خوئی (که عورت را ما بین السره و الرکبه دانسته اند) 167
- اشاره 167
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 167
- ب) بررسی روایات مزبور 168
- ج) ادلّۀ مورد نظر استاد - مد ظلّه - (که مراد از عورت سوأتین است): 169
- 1 - کاربرد واژۀ «عورت» در لغت و متفاهم عرفی از آن: 169
- 2 - همچنین در کتب تواریخ و اشعار نیز چه بسا کلمۀ عورت و گاه واژۀ سوأه تعبیر شده است. 170
- د) ادلۀ روایی برای نظر مقبول استاد - مد ظلّه 171
- اشاره 171
- نتیجه: 173
- اشاره 174
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 174
- اشاره 174
- الف): بقیّه روایات دالّ بر اینکه ما بین السرّه و الرکبه، عورت است: 174
- اشاره 174
- 1) روایت اول: 174
- * نظر استاد - سند روایت - 175
- * نظر استاد مد ظله - دلالت روایت 176
- اشاره 176
- 2) روایت دوم، حدیث اربعمائه 176
- اشاره 177
- 3) برخورد آقای خوئی (ره) با روایت فوق از نظر سند و مناقشۀ استاد - دام ظلّه 177
- * نظر استاد 177
- * توثیق قاسم بن یحیی و حسن بن راشد 178
- ب): اقوال در مسئله نظر به محارم: 179
- اشاره 179
- 2) سخنی از ریاض و دلالت آیه شریفه 180
- 1) قول مخالف و مناقشه استاد 180
- اشاره 180
- * مناقشۀ استاد 181
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 182
- الف): تفصیل آیه الله خویی (ره) در مقام: 182
- اشاره 182
- اشاره 182
- اشاره 183
- 1) نقد تفصیل 183
- ب): تفصیل آیه الله حکیم (ره) در مورد محرّمات رضاعی: 183
- 1) ذکر توضیحی برای بیان تفصیل آیه الله حکیم (ره) 184
- 2) اشکال مرحوم آیه الله خویی (ره) به صاحب مستمسک 185
- 3) نقد استاد - مد ظلّه - نسبت به بیانات عَلَمین 186
- نقد کلام مرحوم آیه الله حکیم (ره) 186
- نقد کلام مرحوم آیه الله خویی (ره) 186
- تتمّه ای مربوط به جلسۀ قبل 188
- ج): مناقشۀ در کلام آیه الله خویی (ره) در مقام: 188
- خلاصۀ دروس قبل و این جلسه: 191
- اشاره 191
- 1) مقدمۀ بحث 191
- الف): بررسی حکم جواز نظر به محارم رضاعی: 191
- 2) اشکال مرحوم آقای حکیم (ره) به صاحب عروه (ره) و جواب مرحوم آقای خوئی (ره) (یادآوری) 196
- اشاره 196
- 3) بررسی کلام بزرگان توسط استاد - مد ظلّه 196
- احتمال دوم در کلام مرحوم آقای حکیم (ره) 197
- احتمال اول در کلام مرحوم آقای حکیم (ره) 197
- ب): ادلۀ دیگر جواز نظر به محارم رضاعی: 198
- اشاره 198
- 1) اشاره به ادلۀ مرحوم آقای خوئی (ره) بر ملازمه بین حرمت نکاح و جواز نظر (یادآوری) 198
- 2) کلام استاد - مد ظلّه - در بارۀ کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 199
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 202
- الف): بررسی صحیحۀ عبید بن زراره: 202
- 1) نگاهی دیگر به روایت 202
- اشاره 202
- 2) اشکال بدوی روایت 203
- 3) پاسخ اشکال توسط استاد - مد ظلّه 204
- 1) اصل کلام آقای خوئی (ره) و اشکال استاد - مد ظلّه - (یادآوری) 205
- ب): بررسی کلام مرحوم آقای خوئی - قدس سرّه 205
- 3) پاسخ تقریب فوق توسط استاد - مد ظلّه 206
- 1) متن عروه: 208
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 208
- الف): حکم نگاه به مملوکه: 208
- اشاره 208
- 3) نظر استاد - مدّ ظلّه 209
- 4) دلیل مسئله - آیا اجماعی ثابت است یا نه؟ 210
- * مناقشه مرحوم آقای خوئی در اجماع مورد نظر علامه و محقق کرکی 210
- اشاره 210
- * نقد استاد (دام ظله) بر کلام مرحوم آقای خوئی 211
- * عبائر فقهاء عظام 212
- ب - وجه تعدی از «حرمت وطی» به «حرمت نظر» 214
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 216
- اشاره 216
- الف): بحثی در بارۀ اشکال مرحوم آقای خوئی (ره) به اجماع مورد ادعای مرحوم علامه (قدس سرّه): 216
- 1) تحلیل اشکال مرحوم آقای خوئی (ره) 216
- 2) پاسخ استاد - مد ظله - به اشکال مرحوم آقای خوئی (ره): 217
- ب): آیا دلیلی بر حرمت نظر به کافرۀ مملوکه (از غیر اهل کتاب) وجود دارد؟: 218
- 1) مراد از نظر در مسئلۀ مورد بحث 218
- 2) تقریب استدلال مرحوم آقای خوئی (ره) برای حرمت نظر: (با توضیح استاد مد ظلّه) 218
- 4) برای حرمت نظر به چه دلیلی می توان استناد کرد؟ 219
- 3) مناقشۀ استاد (مد ظلّه) در استدلال مذکور: 219
- 2) صحیحۀ عبد الرحمن بن حجاج که از نظر سندی اشکالی ندارد: 220
- 1) ادلۀ اقامه شده برای حرمت نظر: 220
- ج): بحث در بارۀ حرمت نظر به امۀ مزوّجه: 220
- 2) اشکال مرحوم آقای حکیم (ره) در دلالت صحیحۀ عبد الرحمن بن حجاج 221
- 3) نظر مرحوم آقای خوئی (ره) 221
- 4) نظر استاد - مد ظلّه 221
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 222
- اشاره 222
- الف): حاشیۀ مرحوم آقای بروجردی (ره) ذیل کلام سید در عروه «اذا لم تکن مشرکه»: 222
- ب): احتمالات حضرت استاد در مورد کلام سیّد: 223
- ج): جواز نگاه کردن به زوجه معتدّه از وطی به شبهه 224
- اشاره 224
- 1) کلام مرحوم سید (ره) در ملحقات عروه در بحث عدّه 225
- 2) جواب مرحوم آقای خویی بر کلام سید در بحث عدد ملحقات عروه و نقد حضرت استاد بر کلام حضرت آقای خویی: 226
- * اولین روایتی را که آقای خوئی نیز به آن تمسک جسته اند و قائل به منع مطلق استمتاعات شده اند صحیحۀ محمد بن مسلم است. 227
- 3) بررسی روایات مستند برای منع مطلق استمتاعات بر جواب حضرت استاد: 227
- * روایت دوم موثّقۀ أبی بصیر است 228
- اشاره 230
- الف): توضیح جواب استدلال آقای خویی - قدس سرّه - در حرمت نظر به زوجۀ معتدّه: 230
- 1 - تکرار استدلال آقای خویی - قدس سرّه - دربارۀ حکمت عدّه 230
- اشاره 230
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 230
- اشاره 231
- * پاسخ استاد - مد ظلّه 231
- 2 - استدلال مرحوم آقای خویی - قدس سرّه - به صحیحه محمّد بن مسلم 231
- اشاره 232
- ب): استدلال مرحوم آقای خویی - قدس سرّه - درباره حرمه نظر به امۀ معتدّه به وطی شبهه: 232
- * پاسخ استاد مد ظله به استدلال مرحوم آقای خویی به دو روایت مسمع و مسعده 233
- ج): جواز نظر مطلقۀ رجعیه در مدّت عدّه 233
- اشاره 233
- * دو نکته در اینجا وجود دارد: 234
- د) بررسی مسئله 35 235
- 3 - توضیح و بررسی روایت ابو حمزۀ ثمالی 235
- 1 - اصل مسئله: 235
- 2 - جواز نظر در مقام معالجه 235
- 4 - توضیح متن حدیث 236
- اشاره 236
- 5 - فقه الحدیث «مرجع ضمیر اضطرت الیه» 236
- * توضیح کلمۀ «فلیعالجها» 237
- اشاره 238
- اشاره 238
- الف): حکم مراجعۀ بیمار زن به طبیب مرد: 238
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 238
- 1) اطلاق لفظ و مخصص متصل و منفصل 238
- مناقشۀ استاد - مد ظله 239
- اشاره 241
- استدراک 242
- 1) طرح مسئله 243
- ب): حکم معالجۀ بیمار زن توسط طبیب مرد: 243
- اشاره 243
- اشاره 244
- 2) دلیل مسئله 244
- اشاره 246
- اشاره 246
- الف): مجوّز معالجۀ بیمار توسط طبیب غیر مماثل چیست؟ 246
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 246
- 1 - نظر مرحوم آقای حاج شیخ عبد لکریم حائری (ره) 246
- 2 - مناقشۀ استاد - مد ظلّه - بر بیان حاج شیخ (ره) 247
- 3 - بیان مرحوم آقای حکیم (ره) 248
- 4 - مناقشۀ مرحوم آقای خوئی (ره) بر بیان مرحوم آقای حکیم (ره) 249
- 5 - نظر استاد - مد ظلّه 250
- 2 - مناقشۀ آقای آشتیانی (ره) 251
- 1 - نظر مرحوم آقای حاج شیخ (ره) 251
- ب): معنای قید «ان شاءت» در روایت ابو حمزۀ ثمالی: 251
- اشاره 253
- الف): بررسی استدلال مرحوم آقای خوئی (ره) و مرحوم آقای حاج شیخ عبد لکریم حائری (قدس سرّه) (یادآوری و تکمیل): 253
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 253
- 1) فرمایش مرحوم آقای خوئی (ره) 253
- 2) آیا فرمایش مرحوم آقای خوئی (ره) می تواند ناقض فرمودۀ مرحوم حاج شیخ (ره) باشد؟ 254
- 3) نظر استاد - مد ظلّه - نسبت به فرمودۀ مرحوم آقای حاج شیخ (ره) 255
- 4) نظر نهایی استاد - مد ظلّه - دربارۀ موضوع مورد بحث: 256
- 2) دلیل جواز نظر به اجنبی در مقام شهادت 257
- 1) دلیل وجوب تحمل شهادت و ادای شهادت 257
- 1) اشکال مشترک در هر دو تقریرات 259
- ج): بررسی اشکال مذکور در تقریرات مرحوم آقای حاج شیخ (قدس سرّه) دربارۀ دلالت آیۀ شریفه «وَ لا یَأْبَ الشُّهَداءُ...» : 259
- اشاره 259
- 2) اشکال مطرح شده در تقریرات مرحوم آشتیانی (ره): 260
- 3) اشکال مذکور در تقریرات مرحوم آقای اراکی (ره) 260
- اشاره 262
- 1) صورت اول: گاهی دو دلیل با هم تکاذب دارند، 262
- 2) صورت دوم: و گاهی دو دلیل با هم تکاذب ندارند 262
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 262
- الف) تفاوت تعارض و تزاحم و ملاک ترجیح در آن: 262
- ب) بررسی کلام مرحوم آقای فشارکی و مرحوم امام خمینی (رضوان اللّه علیهم) 263
- 1) نظر مرحوم آقای سید محمد فشارکی رحمه الله 263
- 2) نظر مرحوم امام خمینی رحمه الله 264
- 3) پاسخ استاد مدّ ظلّه به ادله مرحوم امام خمینی رحمه الله 266
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 268
- اشاره 268
- الف): نقل فرمایش مرحوم آقای داماد (ره): 268
- 1) لزوم استیفای غرض مولی 268
- 1) مقدمه: در بارۀ قبح عقاب بلا بیان 269
- 2) نتیجۀ بحث در مسئله خروج اطراف شبهه از محلّ ابتلا 269
- ب): پاسخ به فرمایش مرحوم آقای داماد (ره) 269
- 2) نقد استدلال به وسیله لزوم استیفای غرض مولی 270
- 3) نقد احتیاط در مسئله خروج از محل ابتلا 271
- 1) توضیح کلام ایشان 272
- ج): نقد استدلال دوم مرحوم امام (ره) 272
- اشاره 273
- نتیجۀ سخن 273
- 2) پاسخ استاد - مد ظلّه 273
- اشاره 275
- 1) اشکال نقضی آقای خمینی (ره) بر اخذ قدرت در خطابات 275
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 275
- الف): آیا خطابات مخصوص قادرین است؟ 275
- * اشکال دور 276
- اشاره 276
- 2) پاسخ استاد 276
- پاسخ اشکال دور 277
- * اشکال دیگری بر اختصاص خطاب به عالمین 278
- 1) پاسخ استاد - مد ظلّه 280
- اشاره 280
- 1) پاسخ استاد 281
- اشاره 281
- ج): بیان آقای خمینی (ره) در عدم انحلال خطابات: 281
- پاسخ استاد 282
- اشاره 282
- 2) شاهدی بر تفاوت احکام شخصی با احکام قانونی در بیان آقای خمینی رحمه الله 282
- اشاره 284
- 1) فرمایش آقای خمینی (ره) 284
- الف): آیا خطاب به عصاه جایز است؟: 284
- خلاصۀ درس قبل و این جلسه: 284
- 2) مناقشۀ استاد (دام ظله) 285
- ب): راه کشف ملاک: 286
- 1) نظر مرحوم آقا سید محمد فشارکی (ره) 286
- اشاره 286
- 2) مناقشۀ استاد (مد ظله) 286
- 1) مبنای آقایان در تفکیک بین انقسامات قبل الحکم و انقسامات بعد الحکم 287
- ج): تزاحم و تمسک به اطلاق 287
- اشاره 287
- 2) مناقشۀ استاد (مد ظله) 288
- 3) رفع یک محذور و مختار استاد 289
- د) بازگشت به بحث و نتیجه گیری 291
حاضری «المسجد الحرام» شخصی را که تا فاصلۀ چهل و هفت میل از مسجد الحرام سکونت دارد، حاضر و افراد دیگر را نائی دانسته اند و مقرّر کرده اند که شخص حاضر نمی تواند حج خود را به صورت تمتّع به جا آورد، ولی در جایی دیگر، می گویند که طواف از حاضر جایز نیست و حاضر را تا فاصلۀ ده میلی تفسیر می کنند، یا دربارۀ حد مسافر و حاضر در باب نماز و روزه می گویند که فرد با خروج از حدّ ترخص مسافر می شود و دیگر حاضر نیست. می بینیم که «حضور» در ابواب و موارد مختلف به گونه های مختلف تفسیر شده و اگر حضور در موردی به نحوی خاصّ تفسیر شود، مفهوم آن این نیست که در همۀ موارد که حکمی روی موضوع حضور بیاید، آن را این گونه باید تفسیر کرد. به همین ترتیب در ما نحن فیه نمی توان گفت که عورت را در تمامی احکام باید به نحوی که دو روایت مذکور آمده تفسیر کرد، همچنان که مثلاً نمی توان به استناد ادلّه ای که تمام اندام زن را عورت دانسته، عورت را در ما نحن فیه به همۀ بدن اطلاق نمود. بنابراین دلیلی بر رفع ید از مفهوم متعارف و معهود واژۀ عورت در حکم جواز نظر به محارم وجود ندارد.
د) ادلۀ روایی برای نظر مقبول استاد - مد ظلّه
اشاره
علاوه بر اطلاق متعارف و تبادر عرفی از واژۀ عورت، در برخی روایات نیز عورت به سوأتین تفسیر شده است، از جمله:
1 - محمد بن علی بن محبوب عن العباس عن علی بن اسماعیل عن محمد بن حکم، قال المیثمی: لا أعلمه الاّ قال: رایت ابا عبد الله - علیه السلام - او من رآه متجرّداً و علی عورته ثوبٌ، فقال:
انّ الفخذ لیست من العوره»(1)
مراد از عباس، عباس بن معروف یا (به احتمال بعید) عباس بن موسی وراق است که در هر حال ثقه می باشند. علی بن اسماعیل نیز علی بن اسماعیل میثمی از اجلاء متکلمین است. محمد بن حکم (یا حُکَیْم) خثعمی از متکلمان بزرگ و معروف بوده
1- (1) وسائل الشیعه، کتاب الطهاره، باب 4 از ابواب آداب الحمام، طبع آل البیت، ج 2، ص 34، ح 1.