نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 2 صفحه 186

این روایات مشتمل بر تعلیل است. در این روایات تعلیل شده که: «ان ولدها صارت بمنزله ولده»: «فرزندان مرضعه به منزلۀ فرزند پدر مرتضع است» بنابراین، حکم جواز نظر ثابت است.

3) نقد استاد - مد ظلّه - نسبت به بیانات عَلَمین

نقد کلام مرحوم آیه الله خویی (ره)

به نظر می رسد هم اصل تفصیل مرحوم آیه الله حکیم و هم مناقشۀ مرحوم آیه الله خویی در کلام ایشان، هر دو ناتمام است. وجه عدم تمامیّت تفصیل مرحوم حکیم را بعداً ذکر می کنیم. اما تمام نبودن فرمایش آیه الله خویی (ره) به دلیل آن است که آنچه ایشان بدان استناد نموده اند و نام آن را تعلیل گذاشته اند، در حقیقت چیزی بیش از یک تنزیل نیست؛ تعلیل روایت می گوید: علت این که پدر مرتضع نمی تواند با اولاد صاحب لبن یا اولاد مرضعه ازدواج کند این است که اولاد مرضعه به منزلۀ اولاد پدر مرتضع است؛ ولی این تنزیل ظهور در تنزیل از تمام جهات ندارد.

بنابراین احکامی مانند: وجوب قضاء فوائت که بر ولد اکبر ثابت است، یا قطع رحم که حرام است یا نذر و یمین ولد که باید با اجازۀ والد باشد، یا وجوب اطاعت و حرمت مخالفت - در مواردی که ثابت است - شامل چنین ولدی نمی شود. پس هر چند در روایت تعلیل ذکر شده؛ ولی چون این تعلیل دلالت بر تنزیل در تمام آثار نمی کند، نمی توان از تنزیل، جواز نظر را هم استفاده کرد.

نقد کلام مرحوم آیه الله حکیم (ره)

برای این که تمام نبودن فرمایش آیه الله حکیم روشن شود، ابتدا باید ببینیم دلیل جواز نظر به محرّمات رضاعی چیست؟

آیه الله خویی برای اصل مسئله جواز نظر به محارم سه دلیل ذکر می کنند: یکی سیرۀ مستمرۀ متصله به زمان معصوم (علیه السلام)؛ دیگری آیۀ 31 سورۀ نور: «وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ لِبُعُولَتِهِنَّ الآیه» و سوم: روایاتی که دلالت می کند زن و مرد محرم می توانند بدن