نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 2 صفحه 259

فحشاء) برای حکم جواز نظر در مقام تحمل شهادت بیان کرد.

ج): بررسی اشکال مذکور در تقریرات مرحوم آقای حاج شیخ (قدس سرّه) دربارۀ دلالت آیۀ شریفه «وَ لا یَأْبَ الشُّهَداءُ...» :

اشاره

حاج شیخ (ره) اشکالاتی پیرامون استناد به آیۀ شریفه (و لا یأب الشهداء..) دربارۀ حکم جواز نظر آمده که یکی از این اشکالات در هر دو تقریرات و برخی دیگر تنها در یکی از آن دو دیده می شود. ما ابتدا این اشکالات را تقریر می نماییم و سپس به پاسخ می پردازیم:

1) اشکال مشترک در هر دو تقریرات

مرحوم شیخ انصاری (ره) و مرحوم نائینی (ره) و برخی دیگر گفته اند موضوعی که حکمی روی آن رفته دارای دو نوع انقسام است: برخی انقساماتِ موضوع بدون ملاحظۀ حکم و پیش از رتبۀ حکم است، مثلاً در حکم «صلِّ» می توان نماز (صلاه) را به قصر و تمام، جهر و اخفات، صلاه فی المسجد و فی البیت و فی الحمام و...

تقسیم کرد. ولی برخی تقسیماتِ موضوع به لحاظ حکم و در رتبۀ متأخر از حکم صورت می گیرد، مانند صلاه مجهول الحکم و معلول الحکم، معلوم الوجوب و مجهول الوجوب، صلاه با قصد قربت یا قصد وجه یا قصد وجوب و صلاه بدون اینها. دربارۀ تقسیمات نوع اول می گویند که حکم مزبور نسبت به این حالات و انقسامات که در رتبۀ متقدّم بر حکم وجود دارند، اطلاق دارد و این یعنی اگر تقییدی در حکم نباشد، اطلاق آن تمامی حالات مذکور را شامل می شود و مثلاً حکم «صلِّ» نسبت به زمان، مکان و حالات مختلف صلاه (جهر و اخفات، قصر و اتمام و...) اطلاق دارد. اما در تقسیمات نوع دوم چنین اطلاقی وجود ندارد و این حالات طاری باید با جعلی ثانوی تکلیفش روشن شود و اطلاق یا تقیید حکم نسبت به این حالات باید با این حکم ثانوی ثابت گردد. از جمله این حالات و انقساماتِ نوع