نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 3 صفحه 105

دارد که از آن استفاده می شود مسئله جزء مسلّمات نیست، که این مطلب صحیحی است.

ب) حکم نظر مملوک به مالکه:

1) کلمات بزرگان دربارۀ روایات مفسرۀ آیۀ شریفۀ «أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ»

مرحوم شیخ (ره) در خلاف و مبسوط به روایت اصحابنا نسبت داده که مراد از «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» کنیزان است و مراد بندگان نیست.

بعد از مرحوم شیخ، ابن ادریس در سرائر، قطب راوندی در فقه القرآن نیز به این نکته اشاره کرده اند که آیۀ قرآن عبید را شامل نمی شود و گفته اند که به خاطر روایات، مراد از «ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» اماء می باشد اما یک روایت هم نقل نکرده اند، حدس زده می شود که منشأ همۀ آنها عبارت مرحوم شیخ طوسی (ره) باشد.

در مقابل، عده ای مانند علامه در مختلف، محقق کرکی، شهید ثانی آیه را عام دانسته، اختصاص آن را به اماء انکار کرده اند.

در مجمع البیان می گوید: قیل معناه العبید و الاماء و روی ذلک عن أبی عبد الله علیه السلام.

شهید ثانی هم می گوید: روی الکلینی اخباراً کثیره بطرق صحیحه عن الصادق علیه السلام أن المراد لقوله تعالی «أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» شامل للمملوکه مطلقاً. و بعد هم صحیحه معاویه بن عمار را نقل می کند. شهید ثانی (ره) از اخبار بسیاری که کلینی در تفسیر آیه ذکر کرده سخن می گوید، در حالی که در روایاتی که هست، در مقام تفسیر این آیه مطلبی مطرح نشده و فقط صحیحۀ معاویه بن عمار در این مقام است.

لذا مراد تفسیر اصطلاحی نیست و مراد این است که گرچه آن روایات در مقام تفسیر آیه نباشد ولی با توجه به روایات و با در نظر گرفتن روایات، منظور از آیه مشخص می شود، همانطور که مراد از عبارت معروف «ان القرآن یفسر بعضه بعضاً» نیز همین